„Nieznana” broń przeciwko chorobom cywilizacyjnym

Ważnym czynnikiem w  zapobieganiu tym schorzeniom, które nazywa się chorobami cywilizacyjnymi, jest profilaktyka żywieniowa, mająca na celu działania umożliwiające utrzymanie dobrego stanu zdrowia człowieka. Przyczynami chorób cywilizacyjnych mogą być: czynniki genetyczne, skażenie środowiska przyrodniczego, stres a w szczególności wadliwy sposób odżywiania się.

Do tych schorzeń zaliczamy m.in. choroby układu krążenia (miażdżyca), nowotwory czy nawet osteoporozę. Poprawę naszego zdrowia można uzyskać poprzez spożywanie pewnych składników żywności, do których m.in. należą flawonoidy.

Flawonoidy - co to takiego? 

Flawonoidy to jeden z typów substancji fitochemicznych (nazwa pochodzi od łacińskiego słowa phyto – roślina), które znajdują się w roślinach, gdzie odgrywają rolę ochronną przed promieniowaniem ultrafioletowym oraz infekcją grzybów, bakterii i wirusów. Związki te w roślinach występują w charakterze barwników roślinnych. W związku z szerokim spektrum działania często nazywa się je bioflawonoidami, które należą do grupy antyoksydantów.

Właściwości flawonoidów

Aby uzasadnić celowość poruszanego tematu trzeba uzmysłowić sobie pewne mechanizmy zachodzące w naszym organizmie. Wiadomo, że życie ludzkie jest nierozerwalnie związane z tlenem. Wskutek szeregu skomplikowanych przemian w organizmie ludzkim powstają tzw. wolne rodniki.
Powstawanie wolnych rodników jest procesem naturalnym. Ale jest wiele przyczyn sprawiających, że organizm ludzki wytwarza więcej wolnych rodników niż powinien. Spośród ważniejszych czynników zewnętrznych powodujących powstawanie wolnych rodników, należy wymienić: 

• Stres – emocjonalny lub fizyczny stres hamuje oddychanie, zwiększa zaś utratę energii. Stres „karmi” się metabolizmem beztlenowym, nie tlenem
• Dym tytoniowy – wdychany jest tlenek węgla i kwas chlorowodorowy, a nie tlen
• Substancje zanieczyszczające środowisko
• Stany zapalne – układ odpornościowy wytwarza więcej wolnych rodników w okresie zwalczania chorobotwórczych mikroorganizmów
• Promieniowanie radiacyjne
• Światło ultrafioletowe
• Leki
• Czynniki żywieniowe – niedostateczne spożycie antyoksydantów

Choroby takie jak: miażdżyca czy niektóre rodzaje nowotworów wynikają z różnych przyczyn, lecz u podłoża wszystkich leżą zaburzenia równowagi pro- i antyoksydacyjnej organizmu. W związku z powyższym związki flawonoidowe występujące w surowcach roślinnych, które mają działanie nie tylko przeciwutleniające, ale również antymutagenne, przeciwzapalne, mogą działać profilaktycznie chroniąc przed rozwojem chorób cywilizacyjnych.

Występowanie flawonoidów 

Do produktów żywnościowych bogatych w związki flawonoidowe zaliczamy warzywa (cebula, brokuły, pomidory, papryka), owoce (grejpfruty, pomarańcze, jagody, czerwone i czarne porzeczki, żurawiny, ciemne winogrona – uwaga! jasne nie), herbatę – przede wszystkim zieloną, czerwone wino, kakao, soję, fasolę. Związki te znajdziemy również w miłorzębie japońskim, który:

• poprawia pamięć, działa antydepresyjnie i przeciwlękowo
• poprawia ukrwienie mózgu
• zmniejsza agregację płytek krwi, powstrzymując powstawanie zakrzepów w naczyniach krwionośnych
• obniża wysokie ciśnienie krwi a podnosi zbyt niskie

Działanie przeciwmiażdżycowe

Miażdżyca to choroba, która powstaje na skutek odkładania się cholesterolu i tworzenia blaszek miażdżycowych, co prowadzi do zmniejszenia się światła naczyń krwionośnych.

Efekt przeciwmiażdżycowego działania flawonoidów polega na usuwaniu powstałych w nadmiarze wolnych rodników, które uszkadzają naczynia krwionośne, jednocześnie razem z witaminą C wzmacniają je i uelastyczniają. Aby nie być gołosłownym, trochę faktów.
W badaniach ponad 8.500 mieszkańców miasta w Japonii - Yoshami, gdzie ponad połowa miała więcej niż 40 lat, stwierdzono, że zwiększone spożycie naparu z zielonej herbaty korelowało ze zmniejszeniem stężenia cholesterolu całkowitego i trójglicerydów w osoczu oraz poprawą proporcji HDL do LDL i VLDL. Duże spożycie zielonej herbaty – ponad 10 filiżanek dziennie wiązało się z obniżeniem w surowicy krwi stężenia enzymów charakterystycznych dla uszkodzenia wątroby.

Prozdrowotne działanie zielonej herbaty ze względu na jej właściwości antyoksydacyjne, chroniące organizm przed działaniem wolnych rodników oraz wpływające korzystnie na poziom cholesterolu i trójglicerydów, wykazane w wielu obserwacjach epidemiologicznych i klinicznych, uzasadnia spożywanie naparu z zielonej herbaty jako ważnego składnika codziennej diety.

Dobroczynne wino przeciw miażdżycy

Czerwone wino, zawiera naturalne przeciwutleniacze – flawonoidy, które działają profilaktycznie jako przeciwutleniacze, hamując proces utleniania lipoprotein o niskiej gęstości (LDL), zapobiegają uszkodzeniom ścian komórkowych i w rezultacie – powstawaniu miażdżycy. Okazało się bowiem, w badaniu przeprowadzonym we Francji, że ilość zawałów w tym państwie stanowi 1/3-1/4 średniej liczby zawałów w północnej części Europy. Jedną z charakterystycznych cech francuskiej diety jest właśnie picie wina do posiłku. Oczywiście nie namawiamy naszych Czytelników do spożywania wina w dużych ilościach, ale przejęcie zwyczaju Francuzów – lampka czerwonego wina do obiadu – może być dobre dla naszego organizmu.

Działanie przeciwnowotworowe

Flawonoidy wyłapując i neutralizując wolne rodniki w organizmie, hamują tym samym rozwój wielu typów nowotworów (dotyczy to zwłaszcza nowotworów przewodu pokarmowego).

Działaniem przeciwnowotworowym charakteryzuje się głównie soja. Badania epidemiologiczne, które analizowały zależności pomiędzy dietą i nawykami żywieniowymi a występowaniem nowotworów wykazały, że w populacjach, w których jest zwyczaj spożywania potraw zawierających soję lub jej przetwory, ludzie rzadziej zapadają na nowotwory. Szczególnym przykładem potwierdzającym ten fakt jest Japonia, gdzie spożywa się dużo soi, soków sojowych oraz przypraw przygotowanych na drodze fermentacji ziaren soi (tzw. Miso).

Flawonoidy "na kości"? 

Osteoporoza (zrzeszotnienie kości) jest chorobą układową kości i charakteryzuje się zmniejszeniem masy kostnej, co prowadzi do zwiększonej podatności na złamania. Najważniejszymi czynnikami jej powstawania są: wiek, płeć (dotyczy głównie kobiet), status prokreacyjny, rasa (biała lub żółta), nawyki żywieniowe i styl życia oraz przyjmowanie niektórych leków.

Najprostszą metodą zapobiegającą występowaniu osteoporozy w okresie starzenia, a tym samym zmniejszającą rozszerzenie tej choroby, jest dostatecznie duże spożycie wapnia przez całe życie. Prawidłowe żywienie jest nieodłączną składową postępowania profilaktycznego osteoporozy. Zapobieganie wiąże się z koniecznością suplementacji witaminą D3, solami wapnia, magnezu, fosforu.

Oprócz wymienionych składników pod uwagę w rozlicznych badaniach były brane również flawonoidy jako jeden ze składników biorących udział w profilaktyce osteoporozy.

W wyniku szeregu badań stwierdzono, że:

• Herbata poprzez zawarte w niej flawonoidy sprzyja wyższej gęstości kości (BMD), przez co ogranicza powstawanie osteoporozy.
• Wśród kobiet pijących herbatę, mineralna gęstość kości wzrosła o 5%.
• Dodatek mleka do herbaty nieznacznie wpływał na zwiększoną gęstość kości w porównaniu do kobiet, które nie stosowały mleka do herbaty, aczkolwiek mleko jako dobre źródło wapnia ma pozytywny wpływ w profilaktyce osteoporozy.

Chcąc cieszyć się długim i dobrym zdrowiem zadbajmy o odpowiednią porcję warzyw i owoców, włączmy do codziennej diety zieloną herbatę, nie zapominajmy o dobroczynnych warzywach strączkowych, jak również od czasu do czasu o lampce czerwonego wina. Flawonoidy – bo to one łączą wszystkie wymienione produkty – niech staną się naszym sprzymierzeńcem w prewencji chorób cywilizacyjnych.