Panorama miejska dużego miasta - zagłębia chorób cywilizacyjnych
Paulina Kłos-Wojtczak

Choroby cywilizacyjne – czym są? Jakie to choroby?

Choroby cywilizacyjne to schorzenia, które pojawiają się w populacji na skutek gwałtownych przemian i rozwoju cywilizacyjnego, którym jako ludzkość podlegamy. W czasach współczesnych ludzie narażeni są przede wszystkim na hałas, zanieczyszczenia środowiska i stres. To wszystko może być przyczyną schorzeń, prowadzących do utraty zdrowia, a nawet życia.

Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia (ang. World Health Organization, WHO) zdrowie to stan pełnego dobrostanu fizycznego, psychicznego i społecznego, a nie tylko brak choroby. Wraz z postępem cywilizacyjnym, co obejmuje rozwój technologii, nauki, motoryzacji i wielu innych gałęzi przemysłu, człowiek stał się narażony na skutki uboczne związane z tym dynamicznym procesem. To w znacznej mierze zakłóciło wyżej wspomniany dobrostan. W konsekwencji w populacji doszło do rozpowszechnienia przewlekłych chorób, określanych mianem chorób cywilizacyjnych.

Choroby cywilizacyjne – definicja

Choroby cywilizacyjne występują na terenie krajów wysoko rozwiniętych, a zatem zurbanizowanych. Ich rozwój związany jest z szeroko pojętym rozwojem cywilizacji i panującym globalnie stylem życia, w którym dominuje brak aktywności fizycznej, stres, palenie papierosów oraz niezdrowa dieta. Jak się okazuje, choroby cywilizacyjne odpowiedzialne są za ok. 80% zgonów. Mówi się o nich również jako o chorobach XXI wieku.

Przyczyny występowania chorób cywilizacyjnych można podzielić na pośrednie i bezpośrednie. Pośrednio przyczynia się do nich skażenie środowiska, hałas, przeludnienie, rosnąca presja ekonomiczna, a nawet promieniowanie jonizujące. Bezpośrednim zagrożeniem jest przede wszystkim styl życia współczesnego człowieka, który stara się dostosować do presji społeczeństwa (głównie w kwestii statusu materialnego).

Zachorowalność na choroby cywilizacyjne z roku na rok jest coraz większa. Niestety, zapadają na nie coraz młodsze osoby, w tym także i dzieci.

Choroby cywilizacyjne – jakie to są?

Człowiek XXI wieku żyje w dużym stresie, często je w pośpiechu (i niezdrowo), jest mało aktywny fizycznie, prowadzi siedzący tryb życia i wiecznie brakuje mu czasu dla bliskich osób. Przysłowiową oliwę do ognia dolewają uzależnienia od alkoholu, narkotyków, a nawet Internetu. To wszystko stopniowo doprowadza do utraty zdrowia fizycznego i psychicznego.

Jakie są choroby cywilizacyjne? Najczęstsze to otyłość, cukrzyca, miażdżyca, zawał serca, nadciśnienie tętnicze, nerwica i depresja. Każde z tych schorzeń manifestuje się objawami dotykającymi organizm człowieka na wielu jego poziomach, co doprowadza do utraty zdrowia, a także stanowi zagrożenie życia.

Wiele osób zastanawia się, czy COVID-19 jest chorobą cywilizacyjną? Odpowiedź jest prosta: nie. Zakażenie wirusem SARS-CoV-2 nie jest związane z rozwojem cywilizacji, a jedynie stanowi genetyczną mutację powszechnie znanego nauce patogenu.

Choroby układu krążenia

Choroby układu krążenia to bez wątpienia numer 1 spośród wszystkich chorób cywilizacyjnych. To szeroka grupa schorzeń, z których najgroźniejszymi są:

  • nadciśnienie tętnicze,
  • miażdżyca,
  • zawał serca,
  • zaburzenia lipidowe,
  • arytmie.

Trudno jest wskazać jednoznaczną przyczynę rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego. Składa się na nie wiele czynników, w tym niedostatek ruchu, palenie papierosów, zła dieta, stres, nadwaga i otyłość, podwyższone ciśnienie tętnicze, zbyt wysoki poziom cholesterolu (frakcja LDL) i trójglicerydów we krwi.

Największe ryzyko rozwoju chorób serca i naczyń występuje u mężczyzn powyżej 45. roku życia. Choroby układu sercowo-naczyniowego stanowią główną przyczynę zgonów na całym świecie, a w Polsce odpowiadają za ponad 40% przypadków śmiertelnych.

Otyłość

Lekarze alarmują, że odsetek ludności otyłej stale się zwiększa. Dotyczy to również dzieci. Zgodnie ze stanowiskiem WHO, do 2025 roku na świecie żyć będzie ok. 70 mln dzieci do 5. roku życia z problemem nadwagi. W Polsce sytuacja jest również alarmująca. Jak się okazuje problem ten dotyczy 10% dzieci do lat 3, 30% przedszkolaków i dzieci w wieku wczesnoszkolnym, a także 22% młodzieży.

Przyczyny rozwoju otyłości są powszechnie znane. To przede wszystkim mała aktywność fizyczna i zła dieta (wysoko przetworzona żywność, bogata w cukry i nasycone kwasy tłuszczowe). Taki styl życia kształtuje złe nawyki na długie lata. Stąd tak duży odsetek otyłych dorosłych. A otyłość to jedynie czubek góry lodowej. Jej następstwami są cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia psychiczne i choroby serca.

Nowotwory

Wiele osób uważa, że rozwój nowotworów to wyłącznie kwestia genów. Nie jest to do końca prawda. To, czy dojdzie do ekspresji wadliwego genu, zależy również od czynników środowiskowych, do których zalicza się nie tylko m.in. ekspozycja na promieniowanie słoneczne, czynniki chemiczne, smog itp. Niemniej ważny jest styl życia.

Najczęściej występującymi rodzajami nowotworów są: rak płuc, piersi i jelita grubego. Rokowanie uzależnione jest od stadium, na którym dojdzie do jego wykrycia. W związku z tym do obowiązkowej profilaktyki zaliczyć należy regularne badania okresowe, w tym morfologię, USG, cytologię (u kobiet) oraz rezonans magnetyczny.

Depresja i nerwica

Zdrowie psychiczne ma wpływ na dobrostan całego organizmu. Jeżeli zdrowie fizyczne, relacje międzyludzkie, sytuacja ekonomiczna lub styl życia pogarszają się, wówczas zwiększa się ryzyko pojawienia się zaburzeń psychicznych. Co 4. dorosły człowiek przynajmniej raz w swoim życiu doświadczył załamania zdrowia psychicznego. Jak się okazuje, aż 2/3 z nich nie szuka pomocy u specjalisty.

Zarówno depresja, jak i nerwica (i inne zaburzenia lękowe) powodują dużą dysharmonię w życiu społecznym. Chory nie jest zdolny do wykonywania nawet prostych, codziennych czynności. Tym samym normalne funkcjonowanie nie jest możliwe. Niestety nadal w wielu kręgach problem depresji i nerwicy to temat tabu, a przyznanie się do choroby bywa postrzegane jako słabość. A warto podkreślić, że pełen dobrostan psychiczny można osiągnąć jedynie za pomocą leczenia farmakologicznego i/lub psychoterapii.

Powiązane produkty

Choroby cywilizacyjne obecnie i w przeszłości  

Na co narażona była populacja w XIX wieku i na początku XX wieku? Panowały wówczas przede wszystkim infekcje wirusowe, bakteryjne i grzybicze. Było to związane z niską dostępnością do szczepień profilaktycznych, małą dostępnością leków, a także brakiem wiedzy na temat higieny.

Nawet lekarze chirurdzy przez setki lat nie myli rąk i nie dezynfekowali narzędzi przed operacjami, nie znając zasad aseptyki i antyseptyki.

Wśród ludności XIX i XX wieku królowały takie choroby jak tężec, błonica i inne choroby zakaźne. Z czasem doszedł również problem lekomanii, która do dziś zbiera swoje żniwa.

Jak walczyć z chorobami cywilizacyjnymi? Jak wygląda ich profilaktyka?

Lekarze podkreślają, że kluczem do sukcesu jest zmiana stylu życia oraz regularne wykonywanie badań okresowych. Pozwalają one odpowiednio wcześniej wykryć potencjalne zmiany chorobowe i wdrożyć właściwą terapię, nim problem rozwinie się.

  1. L. Bobkowicz-Lewartowska, Poczucie sensu życia u osób z zaburzeniami nerwicowymi, „ Psychiatria i Psychologia Kliniczna”, nr 13(1), 2013.
  2. W. Kitajewska, W. Szeląg, Z. Kopański, Z. Maslyak i I. Skyarov, Choroba cywilizacyjne i ich prewencja, „Journal of Clinical Healthcare”, nr 1, 2014.
  3. A. Taraszewska, Nadwaga i otyłość wśród dzieci i młodzieży, „ncez.pzh.gov.pl”, [online], https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/nadwaga-i-otylosc-wsrod-dzieci-i-mlodziezy/, [dostęp 19.06.2022],

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – przyczyny, objawy, leczenie, żywienie przy WZJG

    Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG, colitis ulcerosa) jest rozlanym nieswoistym zapaleniem błony śluzowej odbytnicy lub odbytnicy i okrężnicy, prowadzącym w niektórych przypadkach do powstania owrzodzeń. Należy do grupy nieswoistych zapaleń jelit o niewyjaśnionej etiologii. Jak rozpoznać wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

  • Łuszczyca paznokci – przyczyny, objawy, leczenie

    Łuszczyca jest przewlekłą zapalną chorobą skóry, przebiegającą z okresami remisji i zaostrzeń, na którą w Polsce choruje prawie milion osób. Choroba najczęściej występuje u rasy białej i w umiarkowanej strefie klimatycznej. Pierwsze objawy łuszczycy mogą wystąpić w dowolnym wieku, jednak zwykle pojawiają się we wczesnym okresie dorosłego życia lub później, około 50–60 roku życia. Łuszczyca charakteryzuje się występowaniem zmian chorobowych zarówno na skórze gładkiej, jak i na owłosionej skórze głowy, a także zmianami w obrębie płytek paznokciowych dłoni i stóp. W cięższych postaciach łuszczyca może również zająć stawy. Zmianom paznokciowym z reguły towarzyszą zmiany w obrębie skóry, chociaż zdarza się, że zmiany chorobowe obejmujące aparat paznokciowy wyprzedzają pojawienie się zmian skórnych nawet o dziesiątki lat.

  • Cytomegalia (CMV) – co to za choroba? Jakie są objawy?

    Cytomegalia jest chorobą wirusową, która wywoływana jest przez wirusa o nazwie Cytomegalovirus hominis, w skrócie CMV. Zakażenie wirusem cytomegalii jest bardzo szeroko rozpowszechnione, natomiast zdecydowana większość infekcji (ponad 99%) przebiega bezobjawowo i pacjent przez przypadek dowiaduje się, że w przeszłości przebył takie zakażenie. Jednak u płodów i noworodków ze względu na niedojrzałość układu odpornościowego, jak również u osób z wrodzonymi lub nabytymi zaburzeniami odpowiedzi immunologicznej, cytomegalia może przebiegać w sposób ostry, a obraz choroby może być bardzo różny.

  • Zakrzepica – przyczyny, objawy, profilaktyka zakrzepowego zapalenia żył powierzchniowych i głębokich

    Zakrzepica (zakrzepowe zapalenie żył) polega na powstaniu w naczyniu żylnym zakrzepu w wyniku zaburzonego przepływu krwi. Nieleczona prowadzi do groźnych powikłań, m.in. do zatorowości płucnej. Wyróżnia się zapalenie żył głębokich i powierzchniowych. Jakie objawy daje zakrzepica i w jaki sposób się ją leczy? Czy istnieją sposoby na to, by jej zapobiec?

  • Nadżerka szyjki macicy (ektopia) – przyczyny, objawy, metody leczenia

    Termin „nadżerka szyjki macicy” oznacza ubytek błony śluzowej. Często jest on nieprawidłowo stosowany na określenie ektopii, która jest zupełnie innym schorzeniem. Rzekoma nadżerka szyjki macicy (tak brzmi inna nazwa ektopii) to zastępowanie nabłonka płaskiego, który fizjologicznie pokrywa tarczę szyjki macicy, nabłonkiem gruczołowym. Zazwyczaj nie daje ona żadnych objawów, a kobieta dowiaduje się o jej istnieniu podczas rutynowego badania ginekologicznego. Kiedy ektopia wymaga szerszej diagnostyki i leczenia? Jakie metody usunięcia „nadżerki” szyjki macicy stosuje się najczęściej?

  • Gastrolog – czym się zajmuje? Jakie choroby leczy?

    Lekarz gastroenterolog jest specjalistą w zakresie chorób układu pokarmowego. Gastrolog diagnozuje i leczy pacjentów z problemami gastrycznymi. Jakimi konkretnie dolegliwościami się zajmuje? Kiedy warto się do niego udać? Czy do gastrologa jest potrzebne skierowanie? Odpowiadamy.

  • Atak paniki – jak wygląda? Co robić, gdy się pojawia?

    Ataki paniki są jednymi z najczęściej występujących zaburzeń lękowych, tuż po zespole lęku uogólnionego oraz fobii społecznej. Objawiają się nagłymi napadami silnego lęku, którym towarzyszą symptomy, takie jak: kołatanie serca, zawroty głowy, duszności, nadmierne pocenie się czy strach przed śmiercią. Dowiedz się, w jaki sposób można sobie poradzić, gdy pojawia się atak paniki.

  • Czego nie można robić przy nadżerce szyjki macicy ? Jak postępować po jej usunięciu?

    Nadżerka szyjki macicy jest rozpoznaniem, które może usłyszeć wiele kobiet w gabinecie ginekologicznym. Warto podkreślić jednak, że określenie „nadżerka” używane jest najczęściej w nieprawidłowy i potoczny sposób. Czym jest nadżerka oraz jak postępować po zabiegu jej usunięcia?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij