Panorama miejska dużego miasta - zagłębia chorób cywilizacyjnych
Paulina Kłos-Wojtczak

Choroby cywilizacyjne – czym są? Jakie to choroby?

Choroby cywilizacyjne to schorzenia, które pojawiają się w populacji na skutek gwałtownych przemian i rozwoju cywilizacyjnego, którym jako ludzkość podlegamy. W czasach współczesnych ludzie narażeni są przede wszystkim na hałas, zanieczyszczenia środowiska i stres. To wszystko może być przyczyną schorzeń, prowadzących do utraty zdrowia, a nawet życia.

Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia (ang. World Health Organization, WHO) zdrowie to stan pełnego dobrostanu fizycznego, psychicznego i społecznego, a nie tylko brak choroby. Wraz z postępem cywilizacyjnym, co obejmuje rozwój technologii, nauki, motoryzacji i wielu innych gałęzi przemysłu, człowiek stał się narażony na skutki uboczne związane z tym dynamicznym procesem. To w znacznej mierze zakłóciło wyżej wspomniany dobrostan. W konsekwencji w populacji doszło do rozpowszechnienia przewlekłych chorób, określanych mianem chorób cywilizacyjnych.

Choroby cywilizacyjne – definicja

Choroby cywilizacyjne występują na terenie krajów wysoko rozwiniętych, a zatem zurbanizowanych. Ich rozwój związany jest z szeroko pojętym rozwojem cywilizacji i panującym globalnie stylem życia, w którym dominuje brak aktywności fizycznej, stres, palenie papierosów oraz niezdrowa dieta. Jak się okazuje, choroby cywilizacyjne odpowiedzialne są za ok. 80% zgonów. Mówi się o nich również jako o chorobach XXI wieku.

Przyczyny występowania chorób cywilizacyjnych można podzielić na pośrednie i bezpośrednie. Pośrednio przyczynia się do nich skażenie środowiska, hałas, przeludnienie, rosnąca presja ekonomiczna, a nawet promieniowanie jonizujące. Bezpośrednim zagrożeniem jest przede wszystkim styl życia współczesnego człowieka, który stara się dostosować do presji społeczeństwa (głównie w kwestii statusu materialnego).

Zachorowalność na choroby cywilizacyjne z roku na rok jest coraz większa. Niestety, zapadają na nie coraz młodsze osoby, w tym także i dzieci.

Choroby cywilizacyjne – jakie to są?

Człowiek XXI wieku żyje w dużym stresie, często je w pośpiechu (i niezdrowo), jest mało aktywny fizycznie, prowadzi siedzący tryb życia i wiecznie brakuje mu czasu dla bliskich osób. Przysłowiową oliwę do ognia dolewają uzależnienia od alkoholu, narkotyków, a nawet Internetu. To wszystko stopniowo doprowadza do utraty zdrowia fizycznego i psychicznego.

Jakie są choroby cywilizacyjne? Najczęstsze to otyłość, cukrzyca, miażdżyca, zawał serca, nadciśnienie tętnicze, nerwica i depresja. Każde z tych schorzeń manifestuje się objawami dotykającymi organizm człowieka na wielu jego poziomach, co doprowadza do utraty zdrowia, a także stanowi zagrożenie życia.

Wiele osób zastanawia się, czy COVID-19 jest chorobą cywilizacyjną? Odpowiedź jest prosta: nie. Zakażenie wirusem SARS-CoV-2 nie jest związane z rozwojem cywilizacji, a jedynie stanowi genetyczną mutację powszechnie znanego nauce patogenu.

Choroby układu krążenia

Choroby układu krążenia to bez wątpienia numer 1 spośród wszystkich chorób cywilizacyjnych. To szeroka grupa schorzeń, z których najgroźniejszymi są:

  • nadciśnienie tętnicze,
  • miażdżyca,
  • zawał serca,
  • zaburzenia lipidowe,
  • arytmie.

Trudno jest wskazać jednoznaczną przyczynę rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego. Składa się na nie wiele czynników, w tym niedostatek ruchu, palenie papierosów, zła dieta, stres, nadwaga i otyłość, podwyższone ciśnienie tętnicze, zbyt wysoki poziom cholesterolu (frakcja LDL) i trójglicerydów we krwi.

Największe ryzyko rozwoju chorób serca i naczyń występuje u mężczyzn powyżej 45. roku życia. Choroby układu sercowo-naczyniowego stanowią główną przyczynę zgonów na całym świecie, a w Polsce odpowiadają za ponad 40% przypadków śmiertelnych.

Otyłość

Lekarze alarmują, że odsetek ludności otyłej stale się zwiększa. Dotyczy to również dzieci. Zgodnie ze stanowiskiem WHO, do 2025 roku na świecie żyć będzie ok. 70 mln dzieci do 5. roku życia z problemem nadwagi. W Polsce sytuacja jest również alarmująca. Jak się okazuje problem ten dotyczy 10% dzieci do lat 3, 30% przedszkolaków i dzieci w wieku wczesnoszkolnym, a także 22% młodzieży.

Przyczyny rozwoju otyłości są powszechnie znane. To przede wszystkim mała aktywność fizyczna i zła dieta (wysoko przetworzona żywność, bogata w cukry i nasycone kwasy tłuszczowe). Taki styl życia kształtuje złe nawyki na długie lata. Stąd tak duży odsetek otyłych dorosłych. A otyłość to jedynie czubek góry lodowej. Jej następstwami są cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia psychiczne i choroby serca.

Nowotwory

Wiele osób uważa, że rozwój nowotworów to wyłącznie kwestia genów. Nie jest to do końca prawda. To, czy dojdzie do ekspresji wadliwego genu, zależy również od czynników środowiskowych, do których zalicza się nie tylko m.in. ekspozycja na promieniowanie słoneczne, czynniki chemiczne, smog itp. Niemniej ważny jest styl życia.

Najczęściej występującymi rodzajami nowotworów są: rak płuc, piersi i jelita grubego. Rokowanie uzależnione jest od stadium, na którym dojdzie do jego wykrycia. W związku z tym do obowiązkowej profilaktyki zaliczyć należy regularne badania okresowe, w tym morfologię, USG, cytologię (u kobiet) oraz rezonans magnetyczny.

Depresja i nerwica

Zdrowie psychiczne ma wpływ na dobrostan całego organizmu. Jeżeli zdrowie fizyczne, relacje międzyludzkie, sytuacja ekonomiczna lub styl życia pogarszają się, wówczas zwiększa się ryzyko pojawienia się zaburzeń psychicznych. Co 4. dorosły człowiek przynajmniej raz w swoim życiu doświadczył załamania zdrowia psychicznego. Jak się okazuje, aż 2/3 z nich nie szuka pomocy u specjalisty.

Zarówno depresja, jak i nerwica (i inne zaburzenia lękowe) powodują dużą dysharmonię w życiu społecznym. Chory nie jest zdolny do wykonywania nawet prostych, codziennych czynności. Tym samym normalne funkcjonowanie nie jest możliwe. Niestety nadal w wielu kręgach problem depresji i nerwicy to temat tabu, a przyznanie się do choroby bywa postrzegane jako słabość. A warto podkreślić, że pełen dobrostan psychiczny można osiągnąć jedynie za pomocą leczenia farmakologicznego i/lub psychoterapii.

Powiązane produkty

Choroby cywilizacyjne obecnie i w przeszłości  

Na co narażona była populacja w XIX wieku i na początku XX wieku? Panowały wówczas przede wszystkim infekcje wirusowe, bakteryjne i grzybicze. Było to związane z niską dostępnością do szczepień profilaktycznych, małą dostępnością leków, a także brakiem wiedzy na temat higieny.

Nawet lekarze chirurdzy przez setki lat nie myli rąk i nie dezynfekowali narzędzi przed operacjami, nie znając zasad aseptyki i antyseptyki.

Wśród ludności XIX i XX wieku królowały takie choroby jak tężec, błonica i inne choroby zakaźne. Z czasem doszedł również problem lekomanii, która do dziś zbiera swoje żniwa.

Jak walczyć z chorobami cywilizacyjnymi? Jak wygląda ich profilaktyka?

Lekarze podkreślają, że kluczem do sukcesu jest zmiana stylu życia oraz regularne wykonywanie badań okresowych. Pozwalają one odpowiednio wcześniej wykryć potencjalne zmiany chorobowe i wdrożyć właściwą terapię, nim problem rozwinie się.

  1. L. Bobkowicz-Lewartowska, Poczucie sensu życia u osób z zaburzeniami nerwicowymi, „ Psychiatria i Psychologia Kliniczna”, nr 13(1), 2013.
  2. W. Kitajewska, W. Szeląg, Z. Kopański, Z. Maslyak i I. Skyarov, Choroba cywilizacyjne i ich prewencja, „Journal of Clinical Healthcare”, nr 1, 2014.
  3. A. Taraszewska, Nadwaga i otyłość wśród dzieci i młodzieży, „ncez.pzh.gov.pl”, [online], https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/nadwaga-i-otylosc-wsrod-dzieci-i-mlodziezy/, [dostęp 19.06.2022],

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Mykoplazma u dzieci i dorosłych – przyczyny, objawy, leczenie

    Mykoplazma to popularne określenie zakażenia wywołanego przez bakterię Mycoplasma pneumoniae, które dotyka głównie dzieci i młodzieży. Jego objawy dotyczą najczęściej górnych dróg oddechowych, ale infekcja może też mieć postać zapalenia płuc (mykoplazmatyczne zapalenie płuc).

  • Gradówka – co to jest i jak wygląda? Przyczyny, objawy, leczenie

    Gradówka jest jednym z najczęściej występujących schorzeń okulistycznych i dotyka osoby w różnym wieku. Jakie są przyczyny i objawy gradówki? Jakie mogą być konsekwencje dla zdrowia, jeśli nie jest odpowiednio leczona?

  • Grypa typu B – objawy, leczenie, możliwe powikłania

    Grypa typu B to sezonowa infekcja wirusowa, która często atakuje w miesiącach jesienno-zimowych. Charakteryzuje się nagłym początkiem, wysoką gorączką, bólem mięśni i osłabieniem, które mogą znacząco wpływać na codzienne funkcjonowanie. Chociaż większość przypadków przebiega łagodnie, nieleczona grypa typu B może prowadzić do groźnych powikłań, takich jak zapalenie płuc czy zaostrzenie chorób przewlekłych. Dowiedz się, jak rozpoznać objawy, skutecznie leczyć infekcję i minimalizować ryzyko komplikacji.

  • Ptasia grypa – przyczyny, objawy u ludzi, leczenie

    Ptasia grypa to zakaźna choroba wirusowa wywoływana przez różne szczepy wirusa grypy typu A, które naturalnie występują w populacjach ptaków. Wirusy te mogą przenosić się między ptakami, a w określonych przypadkach mogą zakażać także inne gatunki, w tym ludzi.

  • Grypa w ciąży – zagrożenia, objawy, leczenie i profilaktyka

    Grypa oraz inne infekcje wirusowe często wywołują niepokój u kobiet będących w ciąży. Zakażenie wirusem grypy u osób dorosłych przebiega zwykle dosyć łagodnie, jednakże w przypadku kobiet ciężarnych choroba może mieć cięższy przebieg oraz negatywnie wpływać na dziecko. Z tego względu w rekomendacjach lekarzy ginekologów kładzie się nacisk przede wszystkim na profilaktykę i ochronę przyszłych mam przed zakażeniem grypą, aby uniknąć poważnych powikłań.

  • Pluskwa domowa – jak wyleczyć jej ugryzienie? Jak zwalczać?

    Pluskwa domowa to niewielki owad pasożytniczy, który żywi się krwią ssaków, w tym przede wszystkim ludzi. Ze względu na swój tryb życia i sposób odżywiania owady te zyskały miano jednych z najbardziej uciążliwych pasożytów w środowisku domowym. Pozbycie się pluskiew jest niezwykle trudne, ponieważ owady te potrafią przetrwać w trudnych warunkach i mają zdolność do ukrywania się w najmniejszych szczelinach. Często problem pluskiew zostaje wykryty dopiero po pojawieniu się ugryzień, które mogą być źródłem silnego świądu oraz innych reakcji skórnych.

  • Grypa typu A – objawy, przebieg, leczenie, powikłania

    Grypa typu A to jedna z najczęściej występujących odmian wirusa grypy, która charakteryzuje się dużą zdolnością do mutacji i rozprzestrzeniania się w populacji. Jest to choroba sezonowa, która co roku dotyka miliony ludzi na całym świecie i niejednokrotnie wywołuje epidemie lub pandemie. Objawy grypy typu A często pojawiają się nagle i mogą mieć poważne konsekwencje dla zdrowia, zwłaszcza u osób starszych, dzieci oraz osób z obniżoną odpornością. W artykule przedstawiamy charakterystyczne objawy grypy typu A, jej przebieg, metody leczenia oraz możliwe powikłania, które mogą wystąpić w wyniku niewłaściwego lub opóźnionego leczenia. Dowiesz się także, jak zapobiegać tej chorobie i dlaczego szczepienia odgrywają kluczową rolę w ochronie przed wirusem.

  • Drgawki gorączkowe u dziecka – jak sobie z nimi radzić?

    Wystąpienie drgawek gorączkowych u dziecka jest sytuacją niezwykle trudną i wywołującą silny stres u rodziców. Z tego względu warto wiedzieć, jak sobie z nimi radzić i co zrobić, aby nie dopuścić do ich pojawienia się. Czym są drgawki gorączkowe oraz jakie są ich rodzaje?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.