Kosmetyki z pirytionianem cynku – dlaczego zostały wycofane?

Postęp badań naukowych powoduje, że o używanych od lat składnikach produktów wiemy więcej. Rozwój przemysłu chemicznego sprawia, że jako ludzkość stajemy się dysponentami lepszych i nie rzadko bezpieczniejszych alternatyw dla komponentów wykazujących pewne niekorzystne działania w stosunku do ludzi lub środowiska. Są to powody dla których przepisy prawne związane z substancjami dopuszczanymi do stosowania w produkcji kosmetyków, żywności czy leków są nieustannie aktualizowane.

Pirytionian cynku – co to za związek? Jak działa?

Pirytionian cynku (INCI: Zinc Pyrithione) jest związkiem kompleksowym, w którym kation cynku połączony jest z organicznymi ligandami. Substancja wykazuje działanie przeciwgrzybiczne i przeciwbakteryjne oraz łagodzące (zaczerwienienie oraz świąd).

W produktach kosmetycznych znalazł zastosowanie jako składnik aktywny w postaci czynnika przeciwłupieżowego, regulującego wydzielanie sebum, przeciwbakteryjnego i przeciwświądowego. Znajdziemy go w formułach szamponów przeciwłupieżowych (zarówno na łupież suchy jak i tłusty), kosmetyków używanych w terapii łuszczycy (zwłaszcza skóry głowy), egzemy czy trądziku. 

Ze względu na działanie przeciwdrobnoustrojowe stosowany jest także jako składnik konserwujący np. w mydłach, szamponach czy kremach. 

Pirytionian cynku – szkodliwość

Pirytionian cynku jako substancja czysta może negatywnie wpływać na zdolność do rozmnażania. Może również powodować zmiany DNA komórkowego żywych organizmów. Taka ingerencja w informację genetyczną może z kolei prowadzić do zaburzeń naturalnych cykli komórkowych i powstawania mutacji w tym zmian nowotworowych.

Do niedawna, mimo udowodnionego badaniami negatywnego wpływu na organizmy żywe, ta substancja aktywna była dozwolona do użycia w produktach kosmetycznych w niskim stężeniu (do 1% w przypadku kosmetyków spłukiwanych, np. szampony, lub do 0,1% w przypadku kosmetyków stosowanych bez spłukiwania, np. odżywki). Ze względu na występujące na rynku alternatywne substancje (substytuty) pirytionianu cynku został on w krajach UE zakazany do stosowania w produkcji kosmetyków.   

Pirytionian cynku – od kiedy zostanie wycofany?

Rozporządzenie Komisji Unii Europejskiej (2021/1902) z 29 października 2019 zakazujące wprowadzania na rynek, a tym samym sprzedaży wszelkich produktów zawierających pirytionian cynku weszło w życie 1 marca 2022 roku. Od tego dnia nie tylko zakazuje się używania tej substancji w produkcji nowych formuł. Także wszelkie już wyprodukowane kosmetyki zawierające ten składnik powinny zgodnie z prawem zostać usunięte z oferty drogerii, aptek czy supermarketów zarówno tych stacjonarnych, jak i internetowych.

Alternatywy za pirytionian cynku

Jeżeli np. szampony z pirytionianem cynku były składnikiem twojej rutynowej pielęgnacji, warto poszukać alternatywnych kosmetyków, które przyjdą w sukurs w walce problemami skórnymi.  

W leczeniu łupieżu warto zainteresować się preparatami, które w składzie będą miały substancje takimi przeciwgrzybicze i lub łagodzące cyklopiroksolamina, ketokonazol, flutrimazol, klotrimazol, siarczek selenu, pirokton olaminy, dziegcie.

W przypadku łuszczycy czy trądziku substytutem mogą być miejscowo stosowane glikokortykosteroidy (betametazon, klobetazol).