Mirtazapina, Mirtazapinum - Zastosowanie, działanie, opis

Mirtazapina znajduje zastosowanie w leczeniu epizodów dużej depresji. 

Dawka dobowa mirtazapiny wynosi 15-45mg. Leczenie rozpoczyna się od niższej dawki 15-30mg i w zależności od odpowiedzi pacjenta, dawkę można zwiększyć do 45mg na dobę. Mirtazapinę należy odstawiać stopniowo. Dawka stosowana w leczeniu zależna jest od jednostki chorobowej oraz  chorób towarzyszących, u pacjentów z chorobami nerek i/lub wątroby może być konieczna modyfikacja dawki. 

Przeciwwskazaniem do stosowania mirtazapiny jest nadwrażliwość na substancję czynną. 

Mirtazapiny nie należy stosować u dzieci poniżej 18 roku życia, ze względu na znaczne ryzyko myśli i zachowań samobójczych. Dorosłych pacjentów z ciężką depresją i myślami samobójczymi należy objąć szczególną obserwacją, szczególnie na początku leczenia. Mirtazapina może sporadycznie zahamowywać czynności szpiku kostnego, co może prowadzić do granulocytopenii lub agranulocytozy, w przypadku objawów przypominających infekcję, np. ból gardła, gorączka, zapalenie jamy ustnej, należy odstawić lek oraz wykonać stosowne badania krwi. Leczenie należy przerwać również w przypadku wystąpienia żółtaczki. Mirtazapinę należy ostrożnie stosować również w wielu innych schorzeniach, takich jak: padaczka, zaburzenia czynności wątroby, zaburzenia czynności nerek, choroby serca, niedociśnienie oraz cukrzyca. Mirtazapina może zaburzać wydzielanie hormonu antydiuretyczengo, co może prowadzić do hiponatremii. 

Mirtazapiny nie należy łączyć z inhibitorami monoaminooksydazy, takimi jak selegilina lub moklobemid. 

Możliwe wystąpienie nadmiernego uspokojenia, senności, zawrotów głowy, trudności z koncentracją, myśleniem, oceną sytuacji oraz wykonaniem zamierzonych ruchów.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Alprazolam (Alprazolam)	BZD - benzodiazepiny
Amisulpryd (Amisulpride)	neuroleptyki atypowe
Baklofen (Baclofen)	leki zwiotczające mięśnie o działaniu ośrodkowym o zróżnicowanym mechanizmie działania
Briwaracetam (Brivaracetam)	inne leki przeciwpadaczkowe
Bromazepam (Bromazepam)	BZD - benzodiazepiny
Cetyryzyna (Cetirizine)	antagoniści receptorów histaminowych H1 bez działania ośrodkowego
Diazepam (Diazepam)	BZD - benzodiazepiny
Difenhydramina (Diphenhydramine)	antagoniści receptorów histaminowych H1 z działaniem ośrodkowym
Dimenhydrynat (Dimenhydrinate)	antagoniści receptorów histaminowych H1 z działaniem ośrodkowym
Dimetynden (Dimetindene)	antagoniści receptorów histaminowych H1 z działaniem ośrodkowym
Estazolam (Estazolam)	BZD - benzodiazepiny
Etosuksymid (Ethosuximide)	leki przeciwpadaczkowe - blokery kanałów wapniowych
Feksofenadyna (Fexofenadine)	antagoniści receptorów histaminowych H1 bez działania ośrodkowego
Klonazepam (Clonazepam)	leki przeciwpadaczkowe - analogi GABA
Klorazepat (Clorazepate; clorazepate dipotassium)	BZD - benzodiazepiny
Lewocetyryzyna (Levocetirizine)	antagoniści receptorów histaminowych H1 bez działania ośrodkowego
Lewometadon (Levomethadone)	agoniści receptora opioidowego
Lorazepam (Lorazepam)	BZD - benzodiazepiny
Lurazydon (Lurasidone)	neuroleptyki atypowe
Metadon (Methadone)	agoniści receptora opioidowego
Metokarbamol (Methocarbamol)	inne substancje stosowane w zaburzeniach układu mięśniowo-szkieletowego
Oksazepam (Oxazepam)	BZD - benzodiazepiny
Perampanel (Perampanel)	inne leki przeciwpadaczkowe
Pregabalina (Pregabalin)	leki przeciwpadaczkowe - analogi GABA
Topiramat (Topiramate)	inne leki przeciwpadaczkowe
Trazodon (Trazodone)	SARI - selektyne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny, dodatkowo blokujące receptor dla serotoniny
Tyzanidyna (Tizanidine)	agoniści receptorów alfa-2 adrenergicznych
Zaleplon (Zaleplon)	niebenzodiazepinowe leki nasenne
Zonisamid (Zonisamide)	inne leki przeciwpadaczkowe

Nasilenie działania mirtazapiny oraz jej działań niepożądanych.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Abirateron (Abiraterone)	inne leki przeciwnowotworowe
Anastrozol (Anastrozole)	inne leki przeciwnowotworowe
Cerebrolizyna (Cerebrolysin)	inne substancje działające na układ nerwowy
Citalopram (Citalopram)	SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny
Cyzapryd (Cisapride)	substancje hamujące perystaltykę jelit o zróżnicowanym mechanizmie działania
Darunawir (Darunavir)	inhibitory proteazy HIV
Dekslanzoprazol (Dexlansoprazole)	IPP - inhibitory pompy protonowej
Diltiazem (Diltiazem)	leki blokujące kanały wapniowe - działające na mięsień sercowy
Eliglustat (Eliglustat)	VARIA / INNE
Erytromycyna (Erythromycin)	antybiotyki makrolidowe - makrolidy
Fluoksetyna (Fluoxetine)	SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny
Itrakonazol (Itraconazole)	przeciwgrzybicze pochodne triazolu
Iwakaftor (Ivacaftor)	inne substancje stosowane w chorobach płuc i oskrzeli
Ketokonazol (Ketoconazole)	przeciwgrzybicze pochodne imidazolu
Klarytromycyna (Clarithromycin)	antybiotyki makrolidowe - makrolidy
Kwas obetycholowy (Obeticholic acid)	substancje stosowane w chorobach dróg żółciowych
Lansoprazol (Lansoprazole)	IPP - inhibitory pompy protonowej
Metoksalen (Methoxsalen)	substancje czynne stosowane w dermatologii
Metyloprednizolon (Methylprednisolone)	glikokortykosteroidy
Mirabegron (Mirabegron)	agoniści receptorów beta-3 adrenergicznych
Palbocyklib (Palbociclib)	inhibitory kinazy białkowej
Sertralina (Sertraline)	SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny
Terbinafina (Terbinafine)	inne substancje przeciwgrzybicze
Tolperyzon (Tolperisone)	leki zwiotczające mięśnie o działaniu ośrodkowym o zróżnicowanym mechanizmie działania
Wemurafenib (Vemurafenib)	inhibitory kinazy białkowej
Werapamil (Verapamil)	leki blokujące kanały wapniowe - działające na mięsień sercowy
Rolapitant (Rolapitant)	antagoniści receptorów neurokiniowych 1 - NK1

Ryzyko wystąpienia zespołu serotoninowego.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Dihydrokodeina (Dihydrocodeine)	agoniści receptora opioidowego
Duloksetyna (Duloxetine)	SNRI - inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny i serotoniny, bez działania na receptory
Eletryptan (Eletriptan)	tryptany - selektywni agoniści receptora serotoninowego 5-HT1
Ergotamina (Ergotamine)	alkaloidy sporyszu
Escitalopram (Escitalopram)	SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny
Fentanyl (Fentanyl)	agoniści receptora opioidowego
Fluwoksamina (Fluvoxamine)	SSRI - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny
Maprotylina (Maprotiline)	substancje przeciwdepresyjne o innym mechanizmie działania
Milnacypran (Milnacipran)	SNRI - inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny i serotoniny, bez działania na receptory
Moklobemid (Moclobemide)	IMAO - inhibitory monoaminooksydazy
Morfina (Morphine)	agoniści receptora opioidowego
Oksykodon (Oxycodone)	agoniści receptora opioidowego
Palonosetron (Palonosetron)	setrony - antagoniści receptora serotoninowego 5-HT3
Pentazocyna (Pentazocine)	substancje o działaniu agonistyczno-antagonistycznym na receptory opioidowe
Rasagilina (Rasagiline)	IMAO - inhibitory monoaminooksydazy
Safinamid (Safinamide)	IMAO - inhibitory monoaminooksydazy
Selegilina (Selegiline)	IMAO - inhibitory monoaminooksydazy
Wenlafaksyna (Venlafaxine)	SNRI - inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny i serotoniny, bez działania na receptory
Wortioksetyna (Vortioxetine)	substancje przeciwdepresyjne o innym mechanizmie działania

Ryzyko wystąpienia zaburzeń rytmu serca.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Amifamprydyna (Amifampridine)	inne substancje działające na układ nerwowy
Azytromycyna (Azithromycin)	antybiotyki makrolidowe - makrolidy
Bedakilina (Bedaquiline)	substancje stosowane w leczeniu gruźlicy
Bikalutamid (Bicalutamide)	inne leki hormonalne
Chlorochina (Chloroquine)	substancje przeciwpierwotniakowe
Idarubicyna (Idarubicin)	antybiotyki cytostatyczne
Iwabradyna (Ivabradine)	inne leki nasercowe
Norfloksacyna (Norfloxacin)	fluorochinolony
Olodaterol (Olodaterol)	agoniści receptorów beta-2 adrenergicznych
Ozymertynib (Osimertinib)	inne leki przeciwnowotworowe
Pefloksacyna (Pefloxacin)	fluorochinolony
Piperachina (Piperaquine)	substancje przeciwmalaryczne o zróżnicowanym mechanizmie działania
Salbutamol (Salbutamol)	agoniści receptorów beta-2 adrenergicznych
Salmeterol (Salmeterol)	agoniści receptorów beta-2 adrenergicznych
Solifenacyna (Solifenacin)	leki stosowane w częstomoczu i w nietrzymaniu moczu
Takrolimus (Tacrolimus)	inhibitory kalcyneuryny
Telawancyna (Telavancin)	antybiotyki glikopeptydowe
Tolterodyna (Tolterodine)	leki stosowane w częstomoczu i w nietrzymaniu moczu
Enkorafenib (Encorafenib)	inhibitory kinazy białkowej
Inotuzumab ozogamycyny (Inotuzumab ozogamicin)	przeciwciała monoklonalne - przeciwnowotworowe i immunosupresyjne
Hydroksychlorochina (Hydroxychloroquine)	substancje przeciwmalaryczne o zróżnicowanym mechanizmie działania

Ryzyko wystąpienia wielu działań niepożądanych, w tym nadmierne obniżenie ciśnienia krwi, zatrzymanie akcji serca lub oddechu, problemy z oddawaniem moczu, nietolerancja ciepła, zmniejszenie liczby białych krwinek, kołatanie serca oraz zaburzenia rytmu serca.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Klozapina (Clozapine)	neuroleptyki atypowe

Ryzyko wystąpienia drgawek.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Bupropion (Bupropion)	NDRI - inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny i dopaminy

Możliwość wystąpienia nadmiernego uspokojenia, zaburzeń świadomości i koordynacji ruchów oraz zespołu serotoninowego.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Petydyna (Pethidine)	agoniści receptora opioidowego
Tramadol	agoniści receptora opioidowego

Osłabienie działania mirtazapiny.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Cyproheptadyna (Cyproheptadine)	antagoniści receptorów histaminowych H1 z działaniem ośrodkowym
Enzalutamid (Enzalutamide)	inne leki przeciwnowotworowe
Karbamazepina (Carbamazepine)	leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe
Teryflunomid (Teriflunomide)	selektywne leki immunosupresyjne

Możliwe wystąpienie senności, zaburzeń koncentracji, trudności w wykonaniu zamierzonych i precyzyjnych ruchów.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Prochlorperazyna (Prochlorperazine)	neuroleptyki klasyczne - pochodne fenotiazyny
Rotygotyna (Rotigotine)	agoniści receptorów dopaminowych

Ryzyko wystąpienia bardzo wysokiego ciśnienia tętniczego, wysokiej gorączki, drgawek, zaburzeń rytmu serca, oraz halucynacji.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Buspiron (Buspirone)	leki przeciwlękowe wpływające na przekaźnictwo serotoninergiczne

Ryzyko wystąpienia nadmiernego uspokojenia, senności, zaburzeń koordynacji ruchów oraz zaburzeń świadomości.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Desloratadyna (Desloratadine)	antagoniści receptorów histaminowych H1 bez działania ośrodkowego
Haloperidol (Haloperidol)	neuroleptyki klasyczne - pochodne butyrofenonu

Może wystąpić nadmierne uspokojenie, zaburzenia świadomości, senność, trudności z wykonaniem zamierzonych ruchów, zwolnienie oddechu oraz duszność.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Kwas walproinowy (Valproic acid)	inne leki przeciwpadaczkowe

Nasilenie działania uspokajającego.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Loratadyna (Loratadine)	antagoniści receptorów histaminowych H1 bez działania ośrodkowego

Może wystąpić nadmierne obniżenie ciśnienia krwi.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Azylsartan (Azilsartan medoxomil)	ARB, sartany - blokery receptora angiotensyny II
Eprosartan (Eprosartan)	ARB, sartany - blokery receptora angiotensyny II
Irbesartan (Irbesartan)	ARB, sartany - blokery receptora angiotensyny II
Kandesartan (Candesartan)	ARB, sartany - blokery receptora angiotensyny II
Losartan (Losartan)	ARB, sartany - blokery receptora angiotensyny II
Olmesartan (Olmesartan)	ARB, sartany - blokery receptora angiotensyny II
Telmisartan (Telmisartan)	ARB, sartany - blokery receptora angiotensyny II
Walsartan (Valsartan)	ARB, sartany - blokery receptora angiotensyny II

Ryzyko zwolnienia rytmu serca nawet poniżej 60 uderzeń na minutę.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Brygatynib (Brigatinib)	inhibitory kinazy białkowej

Może wystąpić nasilenie działania desmopresyny, nadmierne gromadzenie się wody w organizmie, oraz obniżenie stężenia sodu we krwi.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Desmopresyna (Desmopressin)	wazopresyna i analogi

Osłabienie działania pitolistantu.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Pitolisant (Pitolisant)	inne substancje działające na układ nerwowy

Nasilenie działania obu substancji i ryzyko wystąpienia działań niepożądanych.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Temsyrolimus (Temsirolimus)	inne leki przeciwnowotworowe

Nasilenie działania przeciwzakrzepowego warfaryny.

Substancja czynna:	Grupa farmakoterapeutyczna:
Warfaryna (Warfarin)	leki przeciwzakrzepowe - antagoniści witaminy K

Podczas terapii mirtazapiną należy unikać alkoholu, ze względu na nasilenie jego działania hamującego ośrodkowy układ nerwowy. 

Mirtazapina może w niewielkim stopniu zaburzać koncentrację, zwłaszcza na początku leczenia. Z tego względu nie należy prowadzić pojazdów ani obsługiwać maszyn w ruchu, dopóki lekarz nie oceni stanu pacjenta. 

Mirtazapiny nie należy łączyć z zielem dziurawca, ze względu na osłabienie jej działania. W dawce 30mg na dobę, może zwiększać wartość wskaźnika INR u osób stosujących warfarynę.

Badania na zwierzętach nie wykazały szkodliwego działania mirtazapiny na płód, jednak możliwe jest zwiększenie toksyczności rozwojowej. U ludzi takie badania są ograniczone, dotychczas nie wykazały teratogenności. U noworodka, którego matka leczona była mirtazapiną w okresie ciąży, może wystąpić zespół abstynencyjny. 

Mirtazapina w niewielkich ilościach przenika do mleka matki, dlatego decyzja o kontynuacji leczenia należy do lekarza. 

Objawy przedawkowania zwykle są łagodne i przemijające. Należą do nich dezorientacja, uspokojenie polekowe, tachykardia oraz łagodne nad- lub niedociśnienie. W przypadku przyjęcia dużo wyższej dawki, objawy mogą być cięższe, zwłaszcza przy przedawkowaniu różnych leków.

Dokładny mechanizm działania mirtazapiny nie jest do końca poznany. Silnie blokuje receptory 5-HT₂ i 5-HT_3, a działanie na receptory α2 pobudza ośrodkowe neuroprzekaźnictwo noradrenergiczne i serotonergiczne. Mirtazapina jest także silnym antagonistą receptora histaminowego H1, co prawdopodobnie odpowiada za jej efekt uspokajający. Dodatkowo mirtazapina wpływa na receptory α1, dlatego może powodować epizody niedociśnienia ortostatycznego. 

Mirtazapina po podaniu doustnym wchłania się szybko, maksymalne stężenie we krwi osiąga po ok. 2 godzinach. Jej biodostępność w przybliżeniu wynosi 50%. 

Mirtazapina wiąże się z białkami osocza w około 85%. 

Mirtazapina jest metabolizowana drogą demetylacji i utleniania, następnie sprzęga się z glukuronidem. Enzymy CYP2D6 i CYP1A2 cytochromu P450 tworzą 8-hydroksymetabolit mirtazapiny, natomiast enzym CYP3A4 tworzy metabolity: N-demetylowy, który jest aktywny farmakologicznie oraz nieaktywny N-oksydowy. 

Mirtazapina w 75% jest wydalana z moczem, a w 15% z kałem. Jej okres półtrwania wynosi 20-40 godzin, w niektórych przypadkach może być krótszy, lub wydłużyć się nawet do 65 godzin.