mikrobiom skóry głowy, zdrowe włosy, łupież  skóry głowy
Ewelina Sochacka

Mikrobiom skóry głowy – jak o niego dbać, by mieć zdrowe włosy?

Mikrobiom skóry głowy to kluczowy element zdrowia skóry i włosów. Jego równowaga wpływa m.in. na odporność, nawilżenie i regenerację naskórka. Zaburzony mikrobiom może sprzyjać stanom zapalnym i łupieżowi. Coraz więcej badań wskazuje także na rolę mikrobiomu w łysieniu oraz chorobach skóry o podłożu immunologicznym. Jak właściwie dbać o zdrowie skóry głowy?

  1. Czym jest mikrobiom skóry głowy i jak działa?
  2. Co się dzieje, gdy mikrobiom skóry głowy jest zaburzony?
  3. Objawy zaburzonej równowagi mikrobiomu skóry głowy
  4. Jakie czynniki niszczą mikrobiom skóry głowy?
  5. Jak wspierać zdrowy mikrobiom skóry głowy?
  6. Zaburzony mikrobiom skóry głowy – kiedy skonsultować się z dermatologiem?
  7. Podsumowanie

Czym jest mikrobiom skóry głowy i jak działa?

Mikrobiom skóry głowy to specyficzny ekosystem mikroorganizmów – głównie bakterii i grzybów – które zasiedlają powierzchnię skóry. Choć często kojarzymy drobnoustroje z czymś niepożądanym, w rzeczywistości pełnią one także wiele istotnych funkcji ochronnych i regulacyjnych, co ma miejsce również w przypadku skóry głowy. Bytujące tam mikroorganizmy współpracują z organizmem – kolonizują przestrzeń, konkurując z patogenami, wspomagają regenerację naskórka oraz wpływają na odpowiedź immunologiczną. Ponadto mikrobiom pełni funkcje ochronne i wspiera utrzymanie odpowiedniego pH skóry. Wśród dominujących mikroorganizmów znajdują się bakterie z rodzaju Cutibacterium acnes (dawniej Propionibacterium), Staphylococcus epidermidis, a także grzyby z rodzaju Malassezia, zwłaszcza M. globosa i M. restricta.

Równowaga mikrobiomu skóry głowy zależy zarówno od czynników wewnętrznych, jak i zewnętrznych, takich jak dostępność tlenu, poziom sebum, wilgotność skóry, zagęszczenie mieszków włosowych, sposób dbania o higienę, stosowane kosmetyki, a także wiek, płeć, genetyka, dieta i poziom stresu.

Co ciekawe, mikrobiom skóry głowy różni się od mikrobiomu innych części ciała – np. twarzy czy dłoni. To dlatego pielęgnacja skóry głowy powinna być dostosowana do jej specyfiki, a nie traktowana identycznie jak pielęgnacja skóry całego ciała.

Powiązane produkty

Co się dzieje, gdy mikrobiom skóry głowy jest zaburzony?

Zaburzenie równowagi mikrobiomu skóry głowy, czyli dysbioza, może sprzyjać rozwojowi różnych schorzeń dermatologicznych. Przykładem są łupież i łojotokowe zapalenie skóry (ŁZS), których przyczyną jest nadmierny rozrost grzybów z rodzaju Malassezia. Drobnoustroje te rozkładają lipidy obecne w sebum i produkują kwas oleinowy – związek, który może uszkadzać barierę naskórkową i wywoływać stan zapalny.

W dysbiozie często obserwuje się zmniejszenie liczby korzystnych bakterii, np. Cutibacterium acnes, przy jednoczesnym wzroście populacji Staphylococcus aureus czy innych bakterii oportunistycznych. W efekcie skóra staje się bardziej podatna na podrażnienia, świąd, a także rozwój chorób zapalnych.

Dysbioza prowadzi także do produkcji substancji drażniących (jak wspomniany kwas oleinowy), które zaburzają strukturę lipidową naskórka. To z kolei zwiększa przepuszczalność skóry i powoduje stan zapalny. Układ odpornościowy zaczyna reagować zbyt intensywnie, co może prowadzić do przewlekłych stanów zapalnych.

Objawy zaburzonej równowagi mikrobiomu skóry głowy

  • Łupież i łojotokowe zapalenie skóry – zaburzenia mikrobioty przyczyniają się do nadmiernego złuszczania naskórka, łojotoku i świądu. Dominacja grzybów Malassezia odgrywa tu kluczową rolę.
  • Egzema i łuszczyca – w przebiegu tych przewlekłych chorób zapalnych również obserwuje się zmiany w składzie mikrobiomu skóry głowy. Wzrost liczby bakterii z grupy Firmicutes oraz spadek populacji Cutibacterium może nasilać objawy.
  • Wypadanie włosów – choć temat ten nadal jest przedmiotem badań, coraz więcej dowodów wskazuje na udział dysbiozy skóry głowy w rozwoju łysienia androgenowego czy łysienia plackowatego. Stan zapalny oraz osłabienie bariery ochronnej mogą negatywnie wpływać na mieszki włosowe.
  • Nadmierne przetłuszczanie lub przesuszenie skóry głowy – brak równowagi w wydzielaniu sebum.
  • Uczucie ściągnięcia skóry, pieczenie lub zaczerwienienie.

Jakie czynniki niszczą mikrobiom skóry głowy?

Na stan mikrobiomu skóry głowy wpływa wiele czynników zewnętrznych i wewnętrznych. Najczęstsze z nich to:

  • zbyt agresywne kosmetyki do mycia skóry głowy – szampony z silnymi detergentami (np. SLS, SLES) usuwają nie tylko brud, ale także naturalne sebum obecne na skórze głowy i korzystne mikroorganizmy;
  • farbowanie i stylizacja – substancje chemiczne i wysoka temperatura (suszarki, prostownice) mogą uszkadzać naturalną barierę ochronną skóry;
  • antybiotykoterapia i stres – wpływają na ogólną odporność i skład mikrobiomu;
  • nieprawidłowa dieta – uboga w witaminy, błonnik i zdrowe tłuszcze;
  • nadmierna lub zbyt rzadka higiena – zarówno zbyt częste mycie włosów, jak i długie przerwy między myciem mogą zaburzać równowagę mikrobiologiczną.

SZAMPONY BEZ SLS, PARABENÓW, SILIKONU

PEELINGI TRYCHOLOGICZNE

NATURALNE ODŻYWKI DO WŁOSÓW

Jak wspierać zdrowy mikrobiom skóry głowy?

Odpowiednia pielęgnacja i styl życia mają realny wpływ na skład i różnorodność mikrobiomu skóry głowy, a tym samym na funkcjonowanie jej naturalnej bariery ochronnej. Zachowanie tej równowagi wymaga świadomych wyborów – zarówno w codziennej higienie, jak i w sposobie odżywiania czy redukcji stresu.

  • Odpowiednia pielęgnacja – do codziennej pielęgnacji wybieraj produkty, które nie zawierają silnych detergentów, siarczanów, alkoholu, mocnych konserwantów i sztucznych zapachów. Dobrym wyborem są dermokosmetyki do skóry głowy lub produkty dedykowane do skóry wrażliwej (hipoalergiczne). Szampony oczyszczające stosuj nie częściej niż raz na tydzień i zawsze według zaleceń producenta.
  • Obserwuj swoje włosy – myj głowę zgodnie z potrzebami, nie za często i nie za rzadko. Zbyt częste mycie usuwa naturalne bakterie ochronne, a zbyt rzadkie może prowadzić do nadmiernego namnażania się patogenów.
  • Szampony lecznicze – preparaty z ketokonazolem lub cynkiem działają przeciwgrzybiczo i pomagają przywrócić równowagę mikroflory.
  • Kosmetyki mikrobiomowe – coraz bardziej popularne są produkty zawierające probiotyki i prebiotyki, które wspierają rozwój korzystnych mikroorganizmów.
  • Dieta wspierająca mikrobiom – bogata w błonnik, warzywa, owoce, kiszonki i produkty fermentowane. Probiotyki i prebiotyki wspomagają nie tylko jelita, ale również skórę. Zwróć uwagę na to, czy w Twojej diecie znajduje się odpowiednia ilość kwasów tłuszczowych omega-3, witaminy D3, cynku i witaminy z grupy B, ze szczególnym uwzględnieniem biotyny (witamina B7). To kluczowe składniki, których niedobory mogą znacząco osłabiać naturalną barierę ochronną skóry i zaburzać równowagę drobnoustrojów.
  • Unikanie stresu – długotrwały stres wpływa negatywnie na florę bakteryjną całego organizmu.
Pod wpływem stresu organizm zwiększa produkcję kortyzolu – hormonu, który m.in. osłabia barierę ochronną skóry, zaburza wydzielanie sebum i może prowadzić do stanu zapalnego. W efekcie skóra staje się bardziej podatna na podrażnienia i zasiedlanie przez niepożądane mikroorganizmy. Z tego względu w profilaktyce i pielęgnacji mikrobiomu coraz większe znaczenie przypisuje się nie tylko kosmetykom, ale również zarządzaniu stresem – poprzez sen, aktywność fizyczną, techniki relaksacyjne czy nawet terapię psychologiczną, jeśli jest taka potrzeba.
  • Ograniczenie stylizacji na gorąco i farbowania – wysoka temperatura prowadzi do odparowywania wody z naskórka, a tym samym do jego przesuszenia i powstawania mikrouszkodzeń. Z kolei chemikalia zawarte w farbach (takie jak amoniak, nadtlenek wodoru, PPD) mogą zaburzać naturalne pH skóry głowy oraz ingerować w skład mikrobiomu, co sprzyjaj utracie pożytecznych drobnoustrojów.

Zaburzony mikrobiom skóry głowy – kiedy skonsultować się z dermatologiem?

Nie wszystkie dolegliwości skóry głowy wymagają od razu interwencji specjalisty – wiele z nich można złagodzić poprzez zmianę kosmetyków czy stylu życia. Są jednak sytuacje, w których wizyta u dermatologa lub trychologa jest zdecydowanie wskazana.

Warto skonsultować się z lekarzem, gdy:

  • objawy są przewlekłe i nasilają się – np. uporczywy świąd, łuszczenie, pieczenie lub uczucie ściągnięcia skóry utrzymuje się dłużej niż 2–3 tygodnie mimo zmiany pielęgnacji;
  • występuje intensywne wypadanie włosów – szczególnie jeśli pojawiają się przerzedzenia lub miejscowe ubytki (łysienie plackowate);
  • pojawiają się zmiany skórne – takie jak grudki, nadżerki, strupy, owrzodzenia lub wyraźne zaczerwienienie;
  • istnieje podejrzenie infekcji grzybiczej lub bakteryjnej – np. nieprzyjemny zapach, sączenie, silny stan zapalny;
  • objawy pojawiły się nagle po konkretnym zabiegu – np. po farbowaniu, keratynowym prostowaniu czy po użyciu nowego kosmetyku;
  • zdiagnozowano choroby przewlekłe (np. AZS – atopowe zapalenie skóry, łuszczycę, cukrzycę), a objawy ze strony skóry głowy mogą mieć związek z ogólnym stanem zdrowia.

Lekarz dermatolog może zlecić badanie skóry głowy (np. trichoskopię), testy alergiczne, ocenę stanu zapalnego lub analizę mikrobiologiczną. W przypadku zaburzonego mikrobiomu często zalecane są kuracje dermatologiczne (np. łagodzące emulsje, maści, szampony przeciwgrzybicze lub antyseptyczne), które powinny być stosowane zgodnie z zaleceniem specjalisty.

Im wcześniej zareagujemy na niepokojące objawy, tym większa szansa na szybkie przywrócenie równowagi mikrobiomu i uniknięcie trudnych w kontroli, przewlekłych problemów skórnych.

Podsumowanie

Mikrobiom skóry głowy stanowi naturalną barierę ochronną. Tworzą go pożyteczne mikroorganizmy, które wspierają równowagę i wzmacniają właściwości ochronne skóry, chronią przed patogenami, regulują pH i wspomagają regenerację naskórka.

Zaburzenia mikrobiomu skóry głowy przyczyniają się do występowania różnych problemów dermatologicznych. Dysbioza może prowadzić do powstawania łupieżu, łojotokowego zapalenia skóry, stanów zapalnych, nadmiernego przetłuszczania lub wypadania włosów.

Właściwa pielęgnacja i dieta wspierają zdrowy mikrobiom. Delikatne szampony, probiotyczne kosmetyki, suplementacja (omega-3, witamina D, cynk, biotyna) oraz dieta bogata w błonnik i kiszonki pomagają utrzymać równowagę mikrobiologiczną skóry głowy.

  1. R.R. Shah i in., Scalp microbiome: a guide to better understanding scalp diseases and treatments, „Archives of Dermatological Research” 2024, t. 316, nr 8, 495.
  2. K. J. McGinley i in., Quantitative microbiology of the scalp in non-dandruff, dandruff, and seborrheic dermatitis, „Journal of Investigative Dermatology” 1975, t. 64, nr 6, s. 401–405.
  3. N. Townsend i in., New Topicals to Support a Healthy Scalp While Preserving the Microbiome: A Report of Clinical and in Vitro Studies, „Journal of Clinical and Aesthetic Dermatology” 2023, t. 16, 10 Suppl 1, S4–S11.
  4. R. Saxena i in., Longitudinal study of the scalp microbiome suggests coconut oil to enrich healthy scalp commensals, „Scientific Reports” 2021, t. 11, nr 1, 7220.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Włosy średnioporowate – dlaczego się przetłuszczają lub puszą?

    Włosy o średniej porowatości to termin związany z budową i kondycją włosów. Opisuje poziom ich zdolności do wchłaniania i utrzymywania wilgoci. Rozpoznanie tego, czy masz włosy średnioporowate, niskoporowate czy wysokoporowate, może podpowiedzieć, jak właściwie dbać o włosy, a także pomóc w wyborze najlepszych produktów kosmetycznych do średnioporów. Czy takie włosy powinno się olejować czy może lepiej jest zainwestować w humektanty?

  • Ekstrakt z karczocha – jak działa na nasze włosy?

    Ekstrakt z karczocha to surowiec coraz częściej spotykany w kosmetykach. Zawdzięcza to nie tylko swoim unikatowym właściwościom, ale również naturalnemu pochodzeniu.

  • 5 sposobów na puszące się włosy

    Puszące się włosy to zmora wielu kobiet. U części z nich odstające, trudne do ujarzmienia kosmyki są wynikiem specyficznej budowy włosa. W większości przypadków szorstkie, matowe, przesuszone włosy to jednak wynik niewłaściwej pielęgnacji i częstego stosowania prostownicy lub wykonywania zabiegów fryzjerskich, np. rozjaśniania. Podpowiadamy, jak wygładzić puszące się włosy – poznaj 5 skutecznych sposobów.

  • Jak wzmocnić i zagęścić włosy po porodzie?

    Podczas ciąży twoje włosy były zdrowe, piękne, bujne i gęste. Dlaczego więc 2-3 miesiące po porodzie nagle zaczęły wypadać garściami i straciły swój dawny blask? Nie martw się – to naturalny proces, za który odpowiedzialne są hormony. Po kilku miesiącach włosy powinny zacząć odrastać. Jednak co zrobić, by sobie pomóc? Podpowiadamy, jak wzmocnić i zagęścić włosy po porodzie.

  • Jak zregenerować włosy u fryzjera i profesjonalnymi kosmetykami?

    Włosy przez cały rok są narażone na wiele czynników zewnętrznych, które z czasem doprowadzają do zniszczenia ich struktury i obniżenia poziomu nawilżenia. Włosy stają się wtedy osłabione, pozbawione elastyczności, trudno się rozczesują i puszą. Ich powierzchnia jest szorstka, matowa, a końcówki rozdwajają się i zaczepiają o siebie, co powoduje dalsze uszkodzenia. Przeczytaj, jak przywrócić włosom blask, wygładzić je, odbudować i zabezpieczyć na przyszłość.

  • Maseczka na włosy z oleju kokosowego – 3 sprawdzone przepisy

    Olej kokosowy – najpopularniejsze, naturalne remedium dla suchych oraz zniszczonych włosów. Jego odżywcze właściwości znane były już wieki temu w Azji i do dziś jest tam stosowany w dalekowschodnich rytuałach spa.

  • Domowe maski na piękne włosy

    Lato to trudny czas dla włosów – wysokie temperatury, suche powietrze, szkodliwe promieniowanie słoneczne, słona woda, podróże i zmiany klimatu z nimi związane mają wpływ na kondycję i wygląd naszych włosów. Podpowiadamy, jak domowymi sposobami zadbać o włosy po tym wymagającym okresie.

  • Jak zapuścić długie włosy

    Długie włosy to niewątpliwie jeden z atrybutów kobiecości i trudno z tym dyskutować. Przy takich włosach mamy również możliwość wykorzystania rozmaitych stylizacji. Nie jest jednak wcale łatwo zapuścić długie włosy. Fizjologiczne tempo ich wzrostu to około 1 cm na miesiąc i o ile posiadaczką krótkiej, wygodnej fryzurki można stać się w zaledwie kilka minut, o tyle ponowne zapuszczenie włosów wymaga już dużej cierpliwości. A czy można ten proces jakoś wspomóc?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl