Gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus) – objawy i leczenie zakażenia gronkowcem
Piotr Gmachowski

Gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus) – objawy i leczenie zakażenia gronkowcem

Gronkowiec złocisty, czyli Staphylococcus aureus, to bakteria Gram-dodatnia, która jest głównym bakteryjnym patogenem człowieka, wywołującym różnorodne objawy kliniczne. Do zakażenia gronkowcem może dojść zarówno w warunkach szpitalnych, jak i pozaszpitalnych, a jego leczenie może być trudne ze względu na występowanie szczepów opornych na wiele leków. Część osób będących nosicielami gronkowca złocistego nie będzie miała żadnych objawów, u niektórych natomiast wystąpią groźne dla zdrowia symptomy. Jak leczy się zakażenia wywołane Staphylococcus aureus?

Jakie są rodzaje gronkowca? Czym charakteryzuje się gronkowiec złocisty?  

Gronkowiec złocisty (łac. Staphylococcus aureus) jest bakterią, która charakteryzuje się dość dużą chorobotwórczością i umieralnością w warunkach szpitalnych i pozaszpitalnych. Dane literaturowe podają, iż około 25% populacji jest nosicielami jednego lub więcej szczepów gronkowca, które zasiedlają głównie jamę nosową (aktualnie wyróżnia się ponad 30 gatunków gronkowców), najczęściej wymienia się: Staphylococcus aureus, Staphylococcus epidermidis, Staphylococcus haemolyticus, Staphylococcus saprophyticus, Staphylococcus lugdunensis. Natomiast do najbardziej patogennych gatunków dla organizmu człowieka należą: Staphylococcus aureus oraz Staphylococcus lugdunensis. Wyróżnia się także gatunki: koagulazododatnie oraz koagulazoujemne - podział ten polega wyróżnieniu gronkowców ze względu na możliwość wytwarzania enzymu koagulazy.  

Gronkowiec złocisty jest gatunkiem należącym do grupy gronkowców koagulazododatnich i cechuje się zdolnością do adaptacji do nowego środowiska, a także zdolnością do wytwarzania oporności na leki przeciwbakteryjne. 

Jakie choroby może wywoływać gronkowiec złocisty? Jak dochodzi do zakażenia? 

Gronkowiec złocisty może być przyczyną występowania m.in.: 

  • ropni skóry, 
  • zakażeń skóry oraz tkanek miękkich (również zakażeń zagrażających życiu), 
  • sepsy (posocznicy)
  • zapalenia płuc, 
  • zapalenia wsierdzia, 
  • zespołu wstrząsu toksycznego. 

Warto zwrócić uwagę na fakt, iż człowiek jest naturalnym rezerwuarem Staphylococcus aureus. Gronkowiec złocisty może kolonizować: 

  • skórę, 
  • przedsionek nosa, 
  • nosogardło, 
  • doły pachowe, 
  • okolicę odbytu, 
  • skórę graniczącą z włosami głowy. 

W przypadku osób zdrowych nosicielstwo gronkowca złocistego ma charakter przemijający, natomiast w 20% ilości przypadków nosicielstwo ma charakter przewlekły.      

Literatura fachowa wyróżnia zakażenia gronkowocwe szpitalne oraz pozaszpitalne. Ryzyko zakażenia w warunkach szpitalnych dotyczy głównie osób, które przechodziły zabiegi chirurgiczne, pacjentów z cewnikami naczyniowymi, również osób z wszczepionymi protezami, a także pacjentów, którzy przechodzili długotrwałą antybiotykoterapię. Bakteria może być przenoszona na przykład poprzez ręce personelu lub rzadziej drogą kropelkową. Rezerwuarem mogą być także inni chorzy, którzy są przewlekłymi nosicielami.

Natomiast warto zwrócić uwagę, iż to szczepy pozaszpitalne charakteryzują się większą zjadliwością, mogą również wytwarzać większą ilość toksyn. Szcze­py Staphylococcus  au­reus opor­ne na me­ty­cy­li­nę, czyli MRSA (ang. Me­thi­cil­lin­ Resi­stant Staphylococcus au­reus) w przeszłości obserwowano przede wszystkim wśród osób, które miały kontakt z ośrodkami opieki zdrowotnej, np. szpitalami, aktualnie występowanie szczepów MRSA obserwuję się także wśród osób, które nie mają bezpośredniego kontaktu z placówkami medycznymi. 

Powiązane produkty

Gronkowiec złocisty – objawy. Obraz kliniczny zakażenia gronkowcem 

Zakażenie gronkowcem złocistym może przyjmować obraz infekcji miejscowej, objawiającej się występowaniem np.: 

  • czyraków, 
  • ropni, 
  • liszajca zakaźnego,  
  • stanów zapalnych mieszków włosowych, 
  • stanów zapalnych gruczołów potowych, 
  • stanów zapalnych gruczołów piersiowych. 

Zakażenie gronkowcem może również prowadzić do: 

  • stanów zapalnych tkanki podskórnej, 
  • bakteryjnego zapalenia spojówek, 
  • zapalenia ucha środkowego, 
  • zapalenia zatok. 

Oprócz zakażeń o charakterze miejscowym, bakteria gronkowca złocistego może także generować zakażenia inwazyjne, takie jak: 

  • sepsa (posocznica), 
  • infekcyjne zapalenie wsierdzia,  
  • gronkowcowe zapalenie płuc, 
  • zapalenie szpiku oraz kości, 
  • posocznicowe zapalenie stawów, 
  • infekcję protez stawowych.  

Warto także zwrócić uwagę na możliwość wytwarzania toksyn przez bakterię Staphylococcus au­reus, mogą one bowiem prowadzić do powstania TSS, czyli wstrząsu toksycznego. Jest to bardzo poważny i zagrażający życiu stan, któremu towarzyszą między innymi: wysoka gorączka, spadek ciśnienia tętniczego krwi, biegunka i wymioty, zmiany skórne. Do rozwoju zespołu wstrząsu toksycznego mogą przyczynić się np. zakażenia miejscowe lub zabiegi chirurgiczne. 

Gronkowiec złocisty – leczenie 

Leczenie zakażenia gronkowcem złocistym, rodzaj leku przeciwbakteryjnego oraz jego dawka są dostosowane indywidualnie do stanu oraz wieku chorego, odpowiedzi klinicznej na leczenie oraz rodzaju i postaci zakażenia. Każdy przypadek jest rozpatrywany indywidualnie, podobnie czas antybiotykoterapii oraz dodatkowe zabiegi, które mogłyby przyspieszyć leczenie, np. interwencja chirurgiczna. Niekiedy do czasu uzyskania wyniku posiewu lekarz może zdecydować się na leczenie empiryczne. 

W zależności od postaci klinicznej w zakażeniu MRSA, czyli gronkowcem złocistym opornym na metycylinę wykorzystuję się m.in.: 

  • w zakażeniu skóry i tkanek miękkich: klindamycynę, kotrimoksazol, doksycyklinę, minocyklinę, linezolid, 
  • w bakteriemii i infekcyjnym zapaleniu wsierdzia: wankomycynę, daptomycynę, ryfampicynę, 
  • w zapaleniu płuc: wankomycynę, linezolid, klindamycynę, 
  • w zakażeniu kości i stawów: wankomycynę, daptomycynę, linezolid, klindamycynę, kotrimoksazol, ryfampicynę. 

W przypadku szczepu MSSA (ang. Methicillin Sensitive Staphylococcus aureus),  czyli  szczepu Staphylococcus aureus, który jest wrażliwy na metycylinę antybiotykiem z wyboru jest kloksacylina. Alternatywnym lekiem, który można wykorzystać w przypadku bakteriemii jest cefazolina. 

  1. M. Backx, B. Healy, Serious staphylococcal infections „Clin Med.” 2008, nr 8, s. 535-538. 
  2. F. M. Abrahamian, E. W. Snyder, Community-associated Methicillinresistant Staphylococcus aureus: Incidence, clinical presentation, and treatment decisions, „Current Infectious Disease Reports” 2007, nr 9, s. 391-397. 
  3. C. Liu, A. Bayer, S. E. Cosgrove i in. Clinical practice guidelines by the Infectious Diseases Society of America for the treatment of methicillin-resistant Staphylococcus aureus infections in adults and children: executive summary, „Clinical Infectious Diseases” 2011, nr  52, s. 285–292.
  4. M. Rogalska, Zakażenia gronkowcowe, „mp.pl” [online], https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zakazenia-bakteryjne/158226,zakazenia-gronkowcowe , [dostęp:] 18.11.2020. 
  5. W. Hryniewicz, T. Ozorowski, A. Deptuła, Protokół postępowania z pacjentem, u którego stwierdzono bakteriemię o etiologii Staphylococcus aureus, „Narodowy Program Ochrony Antybiotyków na lata 2016-2020”, Warszawa 2018, s. 7. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Liszaj płaski – objawy i przyczyny. Jakie są sposoby leczenia liszaja?

    Liszaj płaski to choroba, która potrafi zaskoczyć swoją przewlekłością i różnorodnością objawów. Schorzenie to często utrudnia codzienne funkcjonowanie pacjentów. Choć zmiany skórne mogą wydawać się jedynie powierzchownym problemem, ich podłoże sięga głębokich zaburzeń immunologicznych, które wymagają precyzyjnej diagnozy i wieloaspektowego leczenia. Poznanie mechanizmów powstawania, charakterystycznych symptomów oraz dostępnych metod terapeutycznych pozwala nie tylko lepiej zrozumieć tę złożoną dermatozę, ale także skuteczniej z nią walczyć i poprawić komfort życia pacjentów.

  • Użądlenie osy lub pszczoły – pierwsza pomoc

    W większości przypadków użądlenia nie wywołują poważniejszych objawów i nie wymagają interwencji lekarza, ale niekiedy konieczne jest wykluczenie poważniejszych skutków, takich jak choroby przenoszone przez owady, reakcje anafilaktyczne czy infekcje wtórne. Miejsce użądlenia najlepiej od razu umyć wodą z mydłem, a następnie przyłożyć zimny okład. Leczenie może polegać na stosowaniu leków przeciwhistaminowych, łagodnych środków przeciwbólowych oraz maści zawierających kortykosteroidy. Długoterminowe konsekwencje użądleń mogą obejmować blizny lub przebarwienia pozapalne. W celu zapobiegania użądleniom zaleca się stosowanie repelentów oraz noszenie odzieży ochronnej.  

  • Wszawica odzieżowa – jak rozpoznać i jak zwalczać?

    Ukąszenia wszy odzieżowej objawiają się zmianami skórnymi i uporczywym swędzeniem. Jak rozpoznać, że ślady na skórze to właśnie ugryzienia wszy odzieżowych? Co zrobić z ubraniami i jak skutecznie zwalczyć tego pasożyta? W poniższym artykule przedstawiamy objawy wszawicy odzieżowej oraz metody leczenia i usuwania tego rodzaju wszy.

  • Szczepienie przeciw krztuścowi dla dorosłych – kto i kiedy powinien się zaszczepić?

    We współczesnej medycynie profilaktyka chorób zakaźnych pełni nieocenioną rolę w zapobieganiu poważnym schorzeniom. Jest to szczególnie istotne w przypadku krztuśca – choroby, która zagraża nie tylko dzieciom, ale także dorosłym, zwłaszcza tym z obniżoną odpornością. Z tego względu szczepienie przeciwko krztuścowi dla dorosłych jest coraz częściej rekomendowane przez specjalistów, którzy podkreślają znaczenie regularnych dawek przypominających i ochronę szczególnie narażonych grup.

  • Irygacja pochwy – co to jest i kiedy się ją wykonuje?

    Irygacja pochwy to zabieg higieniczny, który polega na przepłukiwaniu wnętrza pochwy specjalnymi roztworami. Ma on na celu przywrócenie naturalnej równowagi oraz wsparcie leczenia różnych dolegliwości intymnych. Choć praktyka ta bywa kontrowersyjna i wymaga ostrożności, odpowiednio przeprowadzona może przynieść korzyści zdrowotne. W tym artykule szczegółowo omówimy, czym jest irygacja pochwy, kiedy i jak ją stosować, jakie są przeciwwskazania oraz odpowiemy na najczęściej pojawiające się pytania dotyczące tej procedury.

  • Leczenie nietrzymania moczu. Metoda TOT i TVT – na czym polegają?

    Problem nietrzymania moczu znacząco obniża komfort życia wielu kobiet. Wśród nowoczesnych sposobów terapii wyróżniają się metody operacyjne wykorzystujące specjalistyczne taśmy podtrzymujące cewkę moczową. Do najczęściej stosowanych technik należą procedury TOT (Transobturator Tape) oraz TVT (Tension-free Vaginal Tape). Poniżej przedstawiamy szczegółowe omówienie tych metod, ich wskazań, przebiegu zabiegów oraz efektów terapeutycznych.

  • Szczepienia przeciwko HPV dla dorosłych. Kto powinien się zaszczepić?

    Wirus brodawczaka ludzkiego, znany powszechnie jako HPV, stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia, zwłaszcza w kontekście nowotworów narządów płciowych oraz innych ciężkich schorzeń. Coraz częściej pojawia się pytanie, kto spośród dorosłych powinien rozważyć ochronę poprzez szczepienie przeciwko HPV. W artykule przedstawiamy szczegółową analizę dotyczącą zakresu szczepień HPV skierowanych do osób dorosłych wraz z omówieniem korzyści, możliwości oraz ewentualnych ograniczeń związanych z tym procesem.

  • Gorączka neutropeniczna – powikłanie chemioterapii. Czy jest groźna?

    Gorączka neutropeniczna stanowi jedno z najpoważniejszych i jednocześnie najczęściej występujących powikłań u pacjentów poddawanych chemioterapii. Czy grozi istotnymi konsekwencjami zdrowotnymi? W niniejszym artykule kompleksowo omówimy przebieg, objawy i leczenie gorączki neutropenicznej oraz metody jej zapobiegania.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl