Gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus) – objawy i leczenie zakażenia gronkowcem
Piotr Gmachowski

Gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus) – objawy i leczenie zakażenia gronkowcem

Gronkowiec złocisty, czyli Staphylococcus aureus, to bakteria Gram-dodatnia, która jest głównym bakteryjnym patogenem człowieka, wywołującym różnorodne objawy kliniczne. Do zakażenia gronkowcem może dojść zarówno w warunkach szpitalnych, jak i pozaszpitalnych, a jego leczenie może być trudne ze względu na występowanie szczepów opornych na wiele leków. Część osób będących nosicielami gronkowca złocistego nie będzie miała żadnych objawów, u niektórych natomiast wystąpią groźne dla zdrowia symptomy. Jak leczy się zakażenia wywołane Staphylococcus aureus?

Jakie są rodzaje gronkowca? Czym charakteryzuje się gronkowiec złocisty?  

Gronkowiec złocisty (łac. Staphylococcus aureus) jest bakterią, która charakteryzuje się dość dużą chorobotwórczością i umieralnością w warunkach szpitalnych i pozaszpitalnych. Dane literaturowe podają, iż około 25% populacji jest nosicielami jednego lub więcej szczepów gronkowca, które zasiedlają głównie jamę nosową (aktualnie wyróżnia się ponad 30 gatunków gronkowców), najczęściej wymienia się: Staphylococcus aureus, Staphylococcus epidermidis, Staphylococcus haemolyticus, Staphylococcus saprophyticus, Staphylococcus lugdunensis. Natomiast do najbardziej patogennych gatunków dla organizmu człowieka należą: Staphylococcus aureus oraz Staphylococcus lugdunensis. Wyróżnia się także gatunki: koagulazododatnie oraz koagulazoujemne - podział ten polega wyróżnieniu gronkowców ze względu na możliwość wytwarzania enzymu koagulazy.  

Gronkowiec złocisty jest gatunkiem należącym do grupy gronkowców koagulazododatnich i cechuje się zdolnością do adaptacji do nowego środowiska, a także zdolnością do wytwarzania oporności na leki przeciwbakteryjne. 

Jakie choroby może wywoływać gronkowiec złocisty? Jak dochodzi do zakażenia? 

Gronkowiec złocisty może być przyczyną występowania m.in.: 

  • ropni skóry, 
  • zakażeń skóry oraz tkanek miękkich (również zakażeń zagrażających życiu), 
  • sepsy (posocznicy)
  • zapalenia płuc, 
  • zapalenia wsierdzia, 
  • zespołu wstrząsu toksycznego. 

Warto zwrócić uwagę na fakt, iż człowiek jest naturalnym rezerwuarem Staphylococcus aureus. Gronkowiec złocisty może kolonizować: 

  • skórę, 
  • przedsionek nosa, 
  • nosogardło, 
  • doły pachowe, 
  • okolicę odbytu, 
  • skórę graniczącą z włosami głowy. 

W przypadku osób zdrowych nosicielstwo gronkowca złocistego ma charakter przemijający, natomiast w 20% ilości przypadków nosicielstwo ma charakter przewlekły.      

Literatura fachowa wyróżnia zakażenia gronkowocwe szpitalne oraz pozaszpitalne. Ryzyko zakażenia w warunkach szpitalnych dotyczy głównie osób, które przechodziły zabiegi chirurgiczne, pacjentów z cewnikami naczyniowymi, również osób z wszczepionymi protezami, a także pacjentów, którzy przechodzili długotrwałą antybiotykoterapię. Bakteria może być przenoszona na przykład poprzez ręce personelu lub rzadziej drogą kropelkową. Rezerwuarem mogą być także inni chorzy, którzy są przewlekłymi nosicielami.

Natomiast warto zwrócić uwagę, iż to szczepy pozaszpitalne charakteryzują się większą zjadliwością, mogą również wytwarzać większą ilość toksyn. Szcze­py Staphylococcus  au­reus opor­ne na me­ty­cy­li­nę, czyli MRSA (ang. Me­thi­cil­lin­ Resi­stant Staphylococcus au­reus) w przeszłości obserwowano przede wszystkim wśród osób, które miały kontakt z ośrodkami opieki zdrowotnej, np. szpitalami, aktualnie występowanie szczepów MRSA obserwuję się także wśród osób, które nie mają bezpośredniego kontaktu z placówkami medycznymi. 

Polecane dla Ciebie

Gronkowiec złocisty – objawy. Obraz kliniczny zakażenia gronkowcem 

Zakażenie gronkowcem złocistym może przyjmować obraz infekcji miejscowej, objawiającej się występowaniem np.: 

  • czyraków, 
  • ropni, 
  • liszajca zakaźnego,  
  • stanów zapalnych mieszków włosowych, 
  • stanów zapalnych gruczołów potowych, 
  • stanów zapalnych gruczołów piersiowych. 

Zakażenie gronkowcem może również prowadzić do: 

  • stanów zapalnych tkanki podskórnej, 
  • bakteryjnego zapalenia spojówek, 
  • zapalenia ucha środkowego, 
  • zapalenia zatok. 

Oprócz zakażeń o charakterze miejscowym, bakteria gronkowca złocistego może także generować zakażenia inwazyjne, takie jak: 

  • sepsa (posocznica), 
  • infekcyjne zapalenie wsierdzia,  
  • gronkowcowe zapalenie płuc, 
  • zapalenie szpiku oraz kości, 
  • posocznicowe zapalenie stawów, 
  • infekcję protez stawowych.  

Warto także zwrócić uwagę na możliwość wytwarzania toksyn przez bakterię Staphylococcus au­reus, mogą one bowiem prowadzić do powstania TSS, czyli wstrząsu toksycznego. Jest to bardzo poważny i zagrażający życiu stan, któremu towarzyszą między innymi: wysoka gorączka, spadek ciśnienia tętniczego krwi, biegunka i wymioty, zmiany skórne. Do rozwoju zespołu wstrząsu toksycznego mogą przyczynić się np. zakażenia miejscowe lub zabiegi chirurgiczne. 

Gronkowiec złocisty – leczenie 

Leczenie zakażenia gronkowcem złocistym, rodzaj leku przeciwbakteryjnego oraz jego dawka są dostosowane indywidualnie do stanu oraz wieku chorego, odpowiedzi klinicznej na leczenie oraz rodzaju i postaci zakażenia. Każdy przypadek jest rozpatrywany indywidualnie, podobnie czas antybiotykoterapii oraz dodatkowe zabiegi, które mogłyby przyspieszyć leczenie, np. interwencja chirurgiczna. Niekiedy do czasu uzyskania wyniku posiewu lekarz może zdecydować się na leczenie empiryczne. 

W zależności od postaci klinicznej w zakażeniu MRSA, czyli gronkowcem złocistym opornym na metycylinę wykorzystuję się m.in.: 

  • w zakażeniu skóry i tkanek miękkich: klindamycynę, kotrimoksazol, doksycyklinę, minocyklinę, linezolid, 
  • w bakteriemii i infekcyjnym zapaleniu wsierdzia: wankomycynę, daptomycynę, ryfampicynę, 
  • w zapaleniu płuc: wankomycynę, linezolid, klindamycynę, 
  • w zakażeniu kości i stawów: wankomycynę, daptomycynę, linezolid, klindamycynę, kotrimoksazol, ryfampicynę. 

W przypadku szczepu MSSA (ang. Methicillin Sensitive Staphylococcus aureus),  czyli  szczepu Staphylococcus aureus, który jest wrażliwy na metycylinę antybiotykiem z wyboru jest kloksacylina. Alternatywnym lekiem, który można wykorzystać w przypadku bakteriemii jest cefazolina. 

  1. M. Backx, B. Healy, Serious staphylococcal infections „Clin Med.” 2008, nr 8, s. 535-538. 
  2. F. M. Abrahamian, E. W. Snyder, Community-associated Methicillinresistant Staphylococcus aureus: Incidence, clinical presentation, and treatment decisions, „Current Infectious Disease Reports” 2007, nr 9, s. 391-397. 
  3. C. Liu, A. Bayer, S. E. Cosgrove i in. Clinical practice guidelines by the Infectious Diseases Society of America for the treatment of methicillin-resistant Staphylococcus aureus infections in adults and children: executive summary, „Clinical Infectious Diseases” 2011, nr  52, s. 285–292.
  4. M. Rogalska, Zakażenia gronkowcowe, „mp.pl” [online], https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zakazenia-bakteryjne/158226,zakazenia-gronkowcowe , [dostęp:] 18.11.2020. 
  5. W. Hryniewicz, T. Ozorowski, A. Deptuła, Protokół postępowania z pacjentem, u którego stwierdzono bakteriemię o etiologii Staphylococcus aureus, „Narodowy Program Ochrony Antybiotyków na lata 2016-2020”, Warszawa 2018, s. 7. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Jak powstaje nowotwór?

    Nowotwory są główną przyczyną zgonów na świecie. Szacuje się, że w Polsce choruje na nie ponad milion osób, a ok. 100 tys. umiera. Niestety, statystyki te z roku na rok są coraz mniej optymistyczne. Jak powstaje nowotwór? Czy da się zapobiec jego rozwojowi?

  • Jaki jest prawidłowy kolor moczu?

    Oddawanie moczu jest naturalną potrzebą, którą realizujemy kilka razy dziennie. Kolor moczu może być także wyznacznikiem stanu naszego zdrowia, rodzaju spożywanych leków oraz składu naszej diety. Co więc może oznaczać zmiana jego barwy?

  • Odma opłucnowa – przyczyny, objawy i leczenie

    Odmą opłucnową nazywamy obecność powietrza w jamie opłucnej, która spowodowana jest uszkodzeniem płuca lub klatki piersiowej. Czy ten stan zawsze jest niebezpieczny dla życia? Z jakimi objawami się wiąże?

  • Krwawienie z odbytu – przyczyny, leczenie, powikłania

    Krwawienie z odbytu jest najczęściej objawem schorzeń, takich jak hemoroidy, szczeliny odbytu, nieswoiste zapalenie jelit, wrzody i rak jelita grubego. Zwykle krwawienie z odbytu można zauważyć na papierze toaletowym, w wodzie w muszli klozetowej lub w stolcu. Ważne jest, aby w momencie zauważenia problemu skontaktować się z lekarzem, ponieważ może to być oznaką poważnej choroby, która rozwija się w organizmie.

  • Czy można od urodzenia nie czuć bólu? Co to jest analgezja?

    Ból jest wpisany w ludzkie istnienie. Wbrew pozorom to zjawisko pozytywne, ponieważ informuje nas o zagrożeniach zdrowia, a nawet życia. Jednakże są ludzie, którzy nie są zdolni do odczuwania bólu, cierpią bowiem na analgezję wrodzoną.

  • Gorączka plamista Gór Skalistych – przyczyny, objawy, leczenie

    Dla przeciętnego Polaka gorączka plamista Gór Skalistych brzmi niezwykle egzotycznie. Nie da się ukryć, że choroba w Polsce jest bardzo rzadko spotykana. Zagrożenie jest jednak realne, zwłaszcza dla osób, które podróżują do Stanów Zjednoczonych.

  • Zatrucie nikotynowe – objawy, leczenie przedawkowania

    Objawy zatrucia nikotyną zależne są głównie od liczby wypalonych papierosów. Uznaje się, że aby doszło do wystąpienia zatrucia nikotynowego, konieczne jest przyjęcie w krótkim czasie ok. 4-8 mg nikotyny. Podstawą oczyszczania organizmu z nikotyny jest oczywiście rzucenie palenia papierosów. Większość nikotyny dostarczanej wraz z wypalanym papierosem wydalana jest niemal natychmiastowo przez nerki.

  • WZW C – przyczyny, objawy, czynniki ryzyka wirusowego zapalenia wątroby typu C

    Wirusowe zapalenie wątroby typu C (HCV) to choroba wywołana przez wirusa zapalenia wątroby typu C. Choroba ta jest często nazywana „cichym zabójcą”, ponieważ wczesne stadium infekcji często nie daje objawów, a osoba zakażona może przez wiele lat nie wiedzieć, że jest chora. Wirusowe zapalenie wątroby typu C może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak marskość wątroby, rak wątrobowokomórkowy i niewydolność wątroby, jeśli nie zostanie zdiagnozowane i leczone na czas. Objawy wirusowego zapalenia wątroby typu C mogą obejmować zmęczenie, utratę apetytu, nudności i wymioty, bóle brzucha, ciemny mocz, żółtaczkę, świąd skóry czy bóle stawów.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij