Gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus) – objawy i leczenie zakażenia gronkowcem
Piotr Gmachowski

Gronkowiec złocisty (Staphylococcus aureus) – objawy i leczenie zakażenia gronkowcem

Gronkowiec złocisty, czyli Staphylococcus aureus, to bakteria Gram-dodatnia, która jest głównym bakteryjnym patogenem człowieka, wywołującym różnorodne objawy kliniczne. Do zakażenia gronkowcem może dojść zarówno w warunkach szpitalnych, jak i pozaszpitalnych, a jego leczenie może być trudne ze względu na występowanie szczepów opornych na wiele leków. Część osób będących nosicielami gronkowca złocistego nie będzie miała żadnych objawów, u niektórych natomiast wystąpią groźne dla zdrowia symptomy. Jak leczy się zakażenia wywołane Staphylococcus aureus?

Jakie są rodzaje gronkowca? Czym charakteryzuje się gronkowiec złocisty?  

Gronkowiec złocisty (łac. Staphylococcus aureus) jest bakterią, która charakteryzuje się dość dużą chorobotwórczością i umieralnością w warunkach szpitalnych i pozaszpitalnych. Dane literaturowe podają, iż około 25% populacji jest nosicielami jednego lub więcej szczepów gronkowca, które zasiedlają głównie jamę nosową (aktualnie wyróżnia się ponad 30 gatunków gronkowców), najczęściej wymienia się: Staphylococcus aureus, Staphylococcus epidermidis, Staphylococcus haemolyticus, Staphylococcus saprophyticus, Staphylococcus lugdunensis. Natomiast do najbardziej patogennych gatunków dla organizmu człowieka należą: Staphylococcus aureus oraz Staphylococcus lugdunensis. Wyróżnia się także gatunki: koagulazododatnie oraz koagulazoujemne - podział ten polega wyróżnieniu gronkowców ze względu na możliwość wytwarzania enzymu koagulazy.  

Gronkowiec złocisty jest gatunkiem należącym do grupy gronkowców koagulazododatnich i cechuje się zdolnością do adaptacji do nowego środowiska, a także zdolnością do wytwarzania oporności na leki przeciwbakteryjne. 

Jakie choroby może wywoływać gronkowiec złocisty? Jak dochodzi do zakażenia? 

Gronkowiec złocisty może być przyczyną występowania m.in.: 

  • ropni skóry, 
  • zakażeń skóry oraz tkanek miękkich (również zakażeń zagrażających życiu), 
  • sepsy (posocznicy)
  • zapalenia płuc, 
  • zapalenia wsierdzia, 
  • zespołu wstrząsu toksycznego. 

Warto zwrócić uwagę na fakt, iż człowiek jest naturalnym rezerwuarem Staphylococcus aureus. Gronkowiec złocisty może kolonizować: 

  • skórę, 
  • przedsionek nosa, 
  • nosogardło, 
  • doły pachowe, 
  • okolicę odbytu, 
  • skórę graniczącą z włosami głowy. 

W przypadku osób zdrowych nosicielstwo gronkowca złocistego ma charakter przemijający, natomiast w 20% ilości przypadków nosicielstwo ma charakter przewlekły.      

Literatura fachowa wyróżnia zakażenia gronkowocwe szpitalne oraz pozaszpitalne. Ryzyko zakażenia w warunkach szpitalnych dotyczy głównie osób, które przechodziły zabiegi chirurgiczne, pacjentów z cewnikami naczyniowymi, również osób z wszczepionymi protezami, a także pacjentów, którzy przechodzili długotrwałą antybiotykoterapię. Bakteria może być przenoszona na przykład poprzez ręce personelu lub rzadziej drogą kropelkową. Rezerwuarem mogą być także inni chorzy, którzy są przewlekłymi nosicielami.

Natomiast warto zwrócić uwagę, iż to szczepy pozaszpitalne charakteryzują się większą zjadliwością, mogą również wytwarzać większą ilość toksyn. Szcze­py Staphylococcus  au­reus opor­ne na me­ty­cy­li­nę, czyli MRSA (ang. Me­thi­cil­lin­ Resi­stant Staphylococcus au­reus) w przeszłości obserwowano przede wszystkim wśród osób, które miały kontakt z ośrodkami opieki zdrowotnej, np. szpitalami, aktualnie występowanie szczepów MRSA obserwuję się także wśród osób, które nie mają bezpośredniego kontaktu z placówkami medycznymi. 

Powiązane produkty

Gronkowiec złocisty – objawy. Obraz kliniczny zakażenia gronkowcem 

Zakażenie gronkowcem złocistym może przyjmować obraz infekcji miejscowej, objawiającej się występowaniem np.: 

  • czyraków, 
  • ropni, 
  • liszajca zakaźnego,  
  • stanów zapalnych mieszków włosowych, 
  • stanów zapalnych gruczołów potowych, 
  • stanów zapalnych gruczołów piersiowych. 

Zakażenie gronkowcem może również prowadzić do: 

  • stanów zapalnych tkanki podskórnej, 
  • bakteryjnego zapalenia spojówek, 
  • zapalenia ucha środkowego, 
  • zapalenia zatok. 

Oprócz zakażeń o charakterze miejscowym, bakteria gronkowca złocistego może także generować zakażenia inwazyjne, takie jak: 

  • sepsa (posocznica), 
  • infekcyjne zapalenie wsierdzia,  
  • gronkowcowe zapalenie płuc, 
  • zapalenie szpiku oraz kości, 
  • posocznicowe zapalenie stawów, 
  • infekcję protez stawowych.  

Warto także zwrócić uwagę na możliwość wytwarzania toksyn przez bakterię Staphylococcus au­reus, mogą one bowiem prowadzić do powstania TSS, czyli wstrząsu toksycznego. Jest to bardzo poważny i zagrażający życiu stan, któremu towarzyszą między innymi: wysoka gorączka, spadek ciśnienia tętniczego krwi, biegunka i wymioty, zmiany skórne. Do rozwoju zespołu wstrząsu toksycznego mogą przyczynić się np. zakażenia miejscowe lub zabiegi chirurgiczne. 

Gronkowiec złocisty – leczenie 

Leczenie zakażenia gronkowcem złocistym, rodzaj leku przeciwbakteryjnego oraz jego dawka są dostosowane indywidualnie do stanu oraz wieku chorego, odpowiedzi klinicznej na leczenie oraz rodzaju i postaci zakażenia. Każdy przypadek jest rozpatrywany indywidualnie, podobnie czas antybiotykoterapii oraz dodatkowe zabiegi, które mogłyby przyspieszyć leczenie, np. interwencja chirurgiczna. Niekiedy do czasu uzyskania wyniku posiewu lekarz może zdecydować się na leczenie empiryczne. 

W zależności od postaci klinicznej w zakażeniu MRSA, czyli gronkowcem złocistym opornym na metycylinę wykorzystuję się m.in.: 

  • w zakażeniu skóry i tkanek miękkich: klindamycynę, kotrimoksazol, doksycyklinę, minocyklinę, linezolid, 
  • w bakteriemii i infekcyjnym zapaleniu wsierdzia: wankomycynę, daptomycynę, ryfampicynę, 
  • w zapaleniu płuc: wankomycynę, linezolid, klindamycynę, 
  • w zakażeniu kości i stawów: wankomycynę, daptomycynę, linezolid, klindamycynę, kotrimoksazol, ryfampicynę. 

W przypadku szczepu MSSA (ang. Methicillin Sensitive Staphylococcus aureus),  czyli  szczepu Staphylococcus aureus, który jest wrażliwy na metycylinę antybiotykiem z wyboru jest kloksacylina. Alternatywnym lekiem, który można wykorzystać w przypadku bakteriemii jest cefazolina. 

  1. M. Backx, B. Healy, Serious staphylococcal infections „Clin Med.” 2008, nr 8, s. 535-538. 
  2. F. M. Abrahamian, E. W. Snyder, Community-associated Methicillinresistant Staphylococcus aureus: Incidence, clinical presentation, and treatment decisions, „Current Infectious Disease Reports” 2007, nr 9, s. 391-397. 
  3. C. Liu, A. Bayer, S. E. Cosgrove i in. Clinical practice guidelines by the Infectious Diseases Society of America for the treatment of methicillin-resistant Staphylococcus aureus infections in adults and children: executive summary, „Clinical Infectious Diseases” 2011, nr  52, s. 285–292.
  4. M. Rogalska, Zakażenia gronkowcowe, „mp.pl” [online], https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zakazenia-bakteryjne/158226,zakazenia-gronkowcowe , [dostęp:] 18.11.2020. 
  5. W. Hryniewicz, T. Ozorowski, A. Deptuła, Protokół postępowania z pacjentem, u którego stwierdzono bakteriemię o etiologii Staphylococcus aureus, „Narodowy Program Ochrony Antybiotyków na lata 2016-2020”, Warszawa 2018, s. 7. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Czym jest pokrzywka stresowa? Objawy i metody leczenia wysypki na tle nerwowym

    Pokrzywka stresowa to specyficzna odmiana reakcji skórnej, która pojawia się w odpowiedzi na czynniki psychiczne, w szczególności silny stres, lęk czy napięcie emocjonalne. W odróżnieniu od klasycznych postaci pokrzywki, które mają podłoże alergiczne lub fizykalne, pokrzywka na tle nerwowym może być związana z funkcjonowaniem układu nerwowego i reakcjami organizmu na bodźce psychiczne. W literaturze medycznej określana jest pokrzywką idiopatyczną z komponentą psychogenną lub pokrzywką psychogenną. Pokrzywka stresowa stanowi wyraźny przykład tego, jak silne emocje mogą wpływać na funkcjonowanie różnych układów organizmu i prowadzić do powstawania charakterystycznych objawów dermatologicznych.

  • Szczepionka przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu. Dla kogo jest przeznaczona i kiedy najlepiej się szczepić?

    Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) to poważna choroba wirusowa, której głównym wektorem są kleszcze. W ostatnich latach obserwuje się wzrost liczby zachorowań, co wynika zarówno ze zmian klimatycznych, jak i zwiększonej aktywności ludzi na terenach zielonych. W związku z tym coraz więcej osób poszukuje skutecznych metod ochrony przed tą groźną infekcją. Jedną z najskuteczniejszych form profilaktyki jest szczepienie, które pozwala zminimalizować ryzyko zachorowania, a tym samym uniknąć poważnych powikłań neurologicznych.

  • Rośnie zagrożenie chorobami wenerycznymi w Polsce. Wykryto ponad 30% więcej przypadków rzeżączki

    Jedna na dziesięć osób w Polsce może być nosicielem choroby przenoszonej drogą płciową, nie zdając sobie z tego sprawy. Tylko w pierwszej połowie tego roku odnotowano 30-procentowy wzrost przypadków rzeżączki w porównaniu z 2024 rokiem. Niepokojący jest również ubiegłoroczny wzrost zakażeń HIV o 20%. Rosnąca liczba zachorowań na rzeżączkę, HIV czy chlamydiozę wymaga jak najszybszej reakcji, ponieważ niewykryte i nieleczone infekcje prowadzą do powikłań zdrowotnych oraz zwiększają ryzyko transmisji patogenów, co utrudnia kontrolę epidemiologiczną.

  • Grzybica penisa – objawy, przyczyny i leczenie grzybicy prącia

    Grzybica penisa to powszechna – choć często niedostatecznie rozpoznawana – infekcja grzybicza, która dotyka męskie narządy płciowe i jest wywoływana głównie przez drożdżaki z rodzaju Candida. Schorzenie to objawia się charakterystycznymi zmianami skórnymi, zaczerwienieniem, świądem czy bólem, które mogą znacznie obniżyć komfort życia i prowadzić do powikłań, jeśli infekcja nie zostanie odpowiednio zdiagnozowana i leczona. W artykule szczegółowo omówimy mechanizmy powstawania grzybicy penisa, czynniki ryzyka, typowe symptomy, metody diagnostyczne oraz skuteczne sposoby terapii, a także podpowiemy, jak zapobiegać nawrotom tej uciążliwej choroby.

  • Alergia skórna: objawy, przyczyny i metody leczenia uczulenia na skórze

    Alergia skórna to jedno z najczęstszych schorzeń dermatologicznych dotykających znaczny odsetek populacji w każdym wieku. Charakteryzuje się szerokim spektrum objawów manifestujących się na powierzchni skóry w odpowiedzi immunologicznej organizmu na kontakt z różnorodnymi alergenami. Reakcja alergiczna skóry może przybierać rozmaite formy.

  • Czerniak paznokcia – objawy, leczenie, rokowania

    Czerniak paznokcia, zwany również czerniakiem podpaznokciowym lub czerniakiem aparatu paznokciowego, to nowotwór złośliwy skóry rozwijający się w obrębie macierzy paznokcia oraz tkanek otaczających paznokieć. Może występować zarówno na palcach rąk, jak i stóp, choć częściej diagnozowany jest na kończynach dolnych. Jak wygląda diagnostyka i leczenie czerniaka paznokcia? Po czym poznać, że na paznokciu rozwija się czerniak?

  • Jakie zagrożenia zdrowotne niesie powódź? Na co uważać w razie kataklizmu

    Powódź to nie tylko dramatyczne obrazy zalanych domów i ulic. To także realne zagrożenie dla zdrowia – zarówno fizycznego, jak i psychicznego. Woda powodziowa niesie ze sobą nie tylko błoto czy gruz, ale także patogeny, toksyny, skażone ścieki i chemikalia. Jak się chronić? Na co zwrócić uwagę? Czy da się przygotować na powódź?

  • Mutacje BRCA – refundowane badania dostępne bez skierowania do szpitala

    Od 1 lipca 2025 r. weszły w życie kluczowe zmiany w dostępności do diagnostyki mutacji genetycznej BRCA1 i BRCA2. Ministerstwo Zdrowia umożliwiło przeprowadzanie refundowanych badań genetycznych w trybie ambulatoryjnym, dzięki czemu dotychczasowy obowiązek hospitalizacji został zniesiony. To istotny krok w kierunku skrócenia ścieżki diagnostycznej i zwiększenia dostępności terapii celowanych dla pacjentów onkologicznych.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl