Dieta poprawiająca płodność – produkty wskazane, zakazane, jadłospis

Problem niepłodności to dziś bardzo aktualny temat. Jak wynika z danych Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, w Polsce cierpi na nią około 1,5 mln par, a liczba ta nieustannie rośnie. Obok oczywistych interwencji medycznych za ważne w procesie starań o zajście w ciążę uważa się także właściwe żywienie. Jak dieta wpływa na naszą płodność? O co szczególnie należy zadbać w codziennym menu, a czego lepiej unikać? Czy zajście w ciążę może być związane z naszą masą ciała? 

1. Dieta a niepłodność  
2. Co wzmacnia płodność u kobiet? 
3. Co wzmacnia płodność u mężczyzn? 
4. Co szkodzi płodności u kobiet i mężczyzn? 
5. Przykładowy jadłospis na płodność dla kobiet i mężczyzn 

Dieta a niepłodność  

Jak wynika z dostępnej literatury, odpowiedni sposób odżywiania się i właściwy dobór poszczególnych składników odżywczych mogą wywierać korzystny wpływ na płodność zarówno w przypadku kobiet, jak i u mężczyzn. Uważa się, że dieta przydatna w procesie starań o ciążę powinna opierać się na jak najmniej przetworzonych produktach, być urozmaicona oraz zasobna w antyoksydanty charakteryzujące się działaniem przeciwzapalnym. Za taki model odżywiania uważa się przykładowo dietę śródziemnomorską, bogatą w warzywa, owoce, tłuste ryby i owoce morza, chude mięso jedzone w umiarkowanych ilościach, nabiał o niskiej i średniej zawartości tłuszczu, pełnoziarniste zboża, świeże oleje roślinne, orzechy i pestki oraz nasiona roślin strączkowych.

Dużym problemem będzie natomiast dieta, w której pojawia się nadmiar dostarczanej do organizmu żywności przetworzonej, o wysokiej zawartości nasyconych kwasów tłuszczowych, izomerów trans kwasów tłuszczowych, cukrów prostych, sodu, a dodatkowo przy tym – ubogiej w błonnik pokarmowy. 

Nikomu chyba nie trzeba wyjaśniać, że otyłość, nazywaną już epidemią naszych czasów, to choroba prowadząca do współwystępowania wielu groźnych chorób i powikłań, w tym między innymi chorób sercowo-naczyniowych, nowotworów czy cukrzycy. Uważa się, że z wysoką masą ciała powiązane jest także wyższe ryzyko zaburzeń płodności. Jak podaje literatura, u kobiet z BMI (wskaźnikiem masy ciała) wyższym już niż 24,9 kg/m² (tj. świadczącym o nadwadze) mogą pojawić się rozmaite zaburzenia hormonalne i problemy z owulacją. Szczególnie niebezpieczna jest otyłość typu brzusznego przebiegająca zazwyczaj wraz z insulinoopornością i hiperinsulinemią. Zaburzona zostaje też wtedy praca hormonów przysadki czy hormonu wzrostu.

Co wzmacnia płodność u kobiet? 

Jak już wcześniej wspomniano, codziennie spożywana dieta odgrywa niebagatelną rolę w kontekście płodności. Warto więc zadbać o to, aby był to sposób żywienia oparty o jak najmniej przetworzone jedzenie, a ponadto odznaczający się działaniem przeciwzapalnym, bogaty w witaminy antyoksydacyjne (A, C oraz E), a także witaminy z grupy B, witaminę D, selen, cynk, jod, żelazo czy magnez.

Cenne w codziennej diecie mogą okazać się też rozmaite przyprawy, takie jak kurkuma, pieprz czarny, cynamon, oregano, bazylia, natka pietruszki, imbir, kardamon czy nasiona czarnuszki, które pozwolą na m.in. ograniczenie stosowania w kuchni soli i mieszanek przyprawowych. Na pracę przewodu pokarmowego, a tym samym dbałość o prawidłowy metabolizm pozwalający na utrzymanie bądź uzyskanie prawidłowej masy ciała, pozytywnie wpłyną z kolei m.in. kiszonki, surowe warzywa i owoce oraz fermentowany, chudy nabiał (np. kefir, maślanka). 

Co wzmacnia płodność u mężczyzn? 

Pojęcie płodności nie dotyczy tylko kobiet – będzie bowiem tak samo ważne w przypadku mężczyzn. Szacuje się, że męski czynnik niepłodności dotyczy około 13–45% par. Dane naukowe podają, że na jakość i produkcję spermy w dużej mierze wpływają właśnie zwyczaje żywieniowe panów. Znaczenie w kontekście niepłodności u mężczyzn wywiera też wywołany niezdrowym stylem życia stres oksydacyjny, powodując uszkodzenie plemników.  

Liczne badania naukowe wykazały, iż u mężczyzn zwiększona podaż przeciwutleniaczy (obecnych w m.in. warzywach, owocach, produktach zbożowych z pełnego ziarna, orzechach i olejach roślinnych podawanych na zimno) wiązała się z większą liczbą plemników oraz wyższą ich ruchliwością. Stąd, aby wzmocnić płodność u mężczyzn, do diety warto wprowadzić m.in. źródła: 

• witaminy C: czerwone porzeczki, cytrusy, natka pietruszki, papryka,
• witaminy E: oliwa z oliwek, migdały, orzechy włoskie, laskowe, 
• resweratrolu: owoce i sok z czerwonych winogron, granaty, niewielka ilość czerwonego wina,
• beta-karotenu: szpinak, pomidory, marchew, melony, brzoskwinie,
• likopenu: pomidory, sok pomidorowy, przeciery pomidorowe,
• koenzymu Q-10: łosoś, sardynki, makrela,
• cynku: jaja, grzyby, ryby, 
• selenu: pestki dyni, ryby morskie, brązowy ryż,
• witaminy B6: chude mleko i mięso, jaja, orzechy, warzywa, owoce, produkty zbożowe. 

Co szkodzi płodności u kobiet i mężczyzn? 

Jak już wcześniej omówiono, zarówno w przypadku kobiet jak i mężczyzn, na płodność wpływ ma wiele czynników, a jednymi z ważniejszych będą: prowadzony na co dzień styl życia, dieta, sen oraz regeneracja. W kontekście diety istotnym jest, aby unikać w niej nadmiaru nasyconych kwasów tłuszczowych oraz izomerów trans, w związku z czym powinno się eliminować utwardzane margaryny, chipsy, ciasta, słodycze i wysoko przetworzone produkty, w tym desery, gotowane dania typu instant, białe pieczywo, makarony oraz żywność typu fast-food. Ponadto warto usunąć z jadłospisu wszelakiego rodzaju używki takie jak papierosy, alkohol czy nadmiar kawy i napojów energetyzujących.

Dbając o płodność, nie należy również zapominać o codziennej dawce aktywności ruchowej. Siedzący tryb życia będzie sprzyjać rozwojowi nadwagi lub otyłości, wiązać się z ryzykiem podjadania i sięgania po niezdrowe posiłki, a tym samym powodować rozwój m.in. dodatkowych jednostek chorobowych i ich następstw, co znacząco utrudni proces starań o ciążę. 

Przykładowy jadłospis na płodność dla kobiet i mężczyzn 

Śniadanie: shakshuka ze szpinakiem, pomidorkami, dużą ilością kurkumy i żytnim pieczywem posmarowanym „masłem” z awokado.

II śniadanie: owocowe smoothie z jagód i granatu, na mleku migdałowym z dodatkiem zarodków pszennych i orzechów włoskich.

Obiad: łosoś pieczony w piekarniku z cukinią, porem i pomidorkami koktajlowymi, podany z kaszą gryczaną i mieszanką sałat skropionym świeżą oliwą extra vergine. 

Kolacja: kanapki z chleba żytniego posmarowane domowym hummusem, obłożone świeżym szpinakiem, posypane kiełkami rzodkiewki, nasionami czarnuszki, skropione kilkoma kroplami oleju lnianego.

Warto pamiętać, że powyższa treść pełni charakter jedynie informacyjny i nie stanowi porady medycznej, ani opinii dietetyka dostosowanych do indywidualnej sytuacji odbiorcy. Celem uzyskania spersonalizowanych zaleceń, należy skonsultować się ze specjalistą.