Czy przewlekły stan zapalny przyczynia się do niepłodności?

Diety przeciwzapalne lub przeciwzapalny styl życia są często zalecane osobom mającym problemy z niepłodnością. Nie są to jednak rekomendacje, których skuteczności można się doszukiwać, analizując wyniki badań naukowych. Niestety w znacznej liczbie przypadków nie udało się także znaleźć przyczyny niepłodności. Czy stan zapalny może być odpowiedzialny za niektóre z tych przypadków, jak sugerują ostatnie badania?

Możliwe, że stany zapalne odgrywają istotną i niedocenianą rolę w rozwoju niepłodności, a dieta przeciwzapalna lub przeciwzapalny styl życia mogą pomóc w pobudzeniu płodności. Dopóki nie dowiemy się więcej, podejmowanie działań w celu poprawy ogólnego stanu zdrowia i być może zmniejszenia przewlekłego stanu zapalnego ma sens. Niepłodność jest wbrew pozorom niezwykle powszechnym problemem zdrowia publicznego. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w Polsce aż 1,5 miliona par, czyli mniej więcej 20 proc. społeczeństwa w wieku reprodukcyjnym, ma kłopoty z płodnością. Z niepłodnością zmaga się 186 milionów ludzi na całym świecie. Dokładna diagnostyka może w wielu przypadkach wykryć kluczowe problemy – u kobiety, mężczyzny lub u obojga partnerów – które mogą zareagować na leczenie lub wymagać narzędzi wspomaganego rozrodu, takich jak np. zapłodnienie metodą in vitro.

Badanie związku między stanem zapalnym a niepłodnością

Przewlekły stan zapalny został powiązany z wieloma przypadłościami zdrowotnymi, takimi jak choroby układu krążenia, udar mózgu czy schorzenia o podłożu onkologicznym.

Chociaż udział stanu zapalnego nie został ostatecznie potwierdzony czy wykluczony w rozwoju wielu schorzęń, to niektóre dowody pokazują, że:

• ryzyko niepłodności jest większe w stanach charakteryzujących się stanem zapalnym, w tym infekcją, endometriozą i zespołem policystycznych jajników (PCOS);
• zapalenie całego ciała (ogólnoustrojowe) może wpływać na macicę, szyjkę macicy i łożysko, upośledzając w ten sposób płodność;
• kobiety z niepłodnością, które przeszły procedurę in vitro i przestrzegały diety przeciwzapalnej, miały wyższy wskaźnik udanej ciąży niż kobiety, które nie przestrzegały przeciwzapalnych zaleceń dietetycznych.

Czy dieta przeciwzapalna może poprawić płodność?

Według niektórych specjalistów to realna możliwość. Kilkadziesiąt lat temu naukowcy zaobserwowali, że kobiety przestrzegające zalecanej diety owulują wydajniej i częściej zachodzą w ciążę. Teraz artykuł przeglądowy, opisujący wyniki wielu badań, opublikowany w magazynie „Nutrients” z 2022 roku sugeruje, że przestrzeganie tzw. diety przeciwzapalnej jest obiecujące i powinny ją stosować osoby, które doświadczają problemów związanych z płodnością. Badania przeprowadzono w odstępie lat, ale diety w tych dwóch badaniach mają wiele wspólnych elementów.

Czy przyjęcie przeciwzapalnego stylu życia poprawia płodność?

Chociaż ostatnie badania są intrygujące, wciąż nie ma wystarczających dowodów na to, że plan działania przeciwzapalnego poprawia płodność. Dieta roślinna, taka jak dieta śródziemnomorska, i inne środki uważane za część przeciwzapalnego stylu życia z pewnością poprawiają zdrowie serca i mają wiele innych korzyści. Nie jest jasne, czy jest to bezpośrednio spowodowane zmniejszeniem stanu zapalnego. Niemniej jest to podejście, które wiąże się z niewielkim lub żadnym ryzykiem, a liczne przekonujące dowody sugerują, że może poprawić zdrowie, a nawet zwalczać choroby.

Co to jest przeciwzapalny styl życia?

Eksperci ds. zdrowia nie zgodzili się co do jednej definicji dotyczącej tzw. przeciwzapalnego stylu życia. Zebrano jednak kilka zaleceń. Oto kilka typowych przeciwzapalnych wskazówek:

1. Przyjmij dietę, która zachęca do spożywania pokarmów roślinnych, produktów pełnoziarnistych i zdrowych tłuszczów, takich jak oliwa z oliwek, i jednocześnie zniechęca do spożywania czerwonego mięsa, wysoko przetworzonej żywności i tłuszczów nasyconych.
2. Przestań palić niezależnie, czy jest to papieros klasyczny czy waporyzator.
3. Pozbądź się nadwagi.
4. Bądź aktywny fizycznie.
5. Dobrze się wysypiaj.
6. Wylecz stany zapalne, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) lub alergie.
7. Unikaj nadmiernego spożycia alkoholu.
8. Kontroluj stres.
9. Leki przeciwzapalne mogą pomóc w pewnych sytuacjach — na przykład w leczeniu chorób autoimmunologicznych. Jednak nie są one gwarantowane dla wszystkich. A dla osób starających się o dziecko nie jest jasne, czy jakiekolwiek potencjalne korzyści przewyższyłyby ryzyko skutków ubocznych dla rodzica i dziecka.