Zespół policystycznych jajników – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie PCOS. Ciąża a wielotorbielowatość jajników
Małgorzata Kuberska-Kędzierska

Zespół policystycznych jajników – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie PCOS. Ciąża a wielotorbielowatość jajników

Zespół policystycznych jajników jest najczęstszym zaburzeniem endokrynologicznym u kobiet w wieku rozrodczym i może ono dotyczyć nawet do 20% z nich. Jak przebiega PCOS i jak go rozpoznać? Czy możliwe jest całkowite wyleczenie z wielotorbielowatości jajników?  

Zespół policystycznych jajników – co to takiego? 

Zespół policystycznych jajników charakteryzuje się zaburzeniami miesiączkowania i/lub owulacji, powiększeniem i wielotorbielowatością jajników, zaburzeniami płodności, otyłością i nadmiarem androgenów (nadmierne owłosienie). Inaczej określa się go jako PCOS (ang. polycystic ovary syndrome) lub wielotorbielowatość jajników, bądź hiperandrogeniczny brak owulacji, czy też zespół Steina-Leventhala (od nazwisk odkrywców tej endokrynopatii). 

W okresie rozrodczym kobietom z tym zespołem najbardziej grozi bezpłodność, a w okresie późniejszym zwiększone ryzyko cukrzycy typu 2, nadciśnienia tętniczego, chorób sercowo-naczyniowych, nowotworów, a nawet zaburzeń psychicznych. 

Przyczyny zespołu policystycznych jajników 

PCOS ma podłoże wieloczynnikowe – genetyczne, metaboliczne, endokrynologiczne i środowiskowe. Niektóre cechy zespołu policystycznych jajników są dziedziczone, inne przyczyny to zaburzenia podwzgórzowo-przysadkowe (podwyższone stężenie LH i obniżone FSH), nadmierna produkcja sterydów płciowych męskich (androgenów) oraz insulinooporność z hiperinsulinemią.  

Przyczyny mniej zbadane to m.in. zbyt duże spożycie produktów sojowych, choroby tarczycy z niedoborem jodu i hormonu fT3 (potrzebnego do prawidłowego funkcjonowania jajników). Niektórzy uważają, że znaczenie może też mieć duży niedobór cynku, nadmiar ćwiczeń, rygorystyczne diety redukcyjne i zbyt mało skrobi w pożywieniu. 

Polecane dla Ciebie

Zespoł policystycznych jajników (PCOS) – objawy 

Objawami zespołu policystycznych jajników są: hirsutyzm, czyli nadmierne owłosienie typu męskiego, trądzik młodzieńczy, łysienie typu męskiego, rzadkie miesiączki, nieregularne, czasem nadmierne albo wręcz przeciwnie – skąpe krwawienia miesięczne, zdarza się brak miesiączki z przewlekłym brakiem owulacji i niepłodnością. W badaniu USG widać 25 lub więcej pęcherzyków poniżej 10 mm/jajnik i dużą objętość jajnika.  

Ponadto PCOS towarzyszy otyłość różnego stopnia, głównie brzuszna. Wraz z wiekiem może pojawić się cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze oraz zaburzenia lipidowe. 

Diagnostyka PCOS  

Postawienie rozpoznania PCOS musi być zawsze diagnozą z wykluczeniem innych przyczyn hiperandrogenizmu i potwierdzeniem jajnikowej przyczyny nadmiaru androgenów. Nie można ograniczać się do oznaczenia stężenia testosteronu całkowitego w surowicy (testosteron występuje także w postaci wolnej i związanej z białkami).  

U kobiet z PCOS niemal zawsze jest obecny duży niedobór witaminy D3, hiperinsulinemia w teście OGTT z insuliną oraz nieprawidłowy lipidogram. 

Diagnostyka hormonalna obejmuje także oznaczenie sterydów płciowych w surowicy lub wykonanie testów stymulacyjnych. 

Ocena USG jajników jest obowiązkowym kryterium rozpoznania PCOS – obecne są duże pęcherzyki i/lub zwiększona objętość jajników. Należy jednak pamiętać, że obraz policystycznych jajników może wystąpić u 30% zdrowych kobiet bez zespołu PCOS. 

Rozpoznanie opiera się na 3 aspektach: 

  • braku owulacji, 
  • hiperandrogeniźmie,
  • policystycznej morfologii jajników widocznej w badaniu USG.  

Zespół policystycznych jajników a ciąża i płodność 

Zaburzenia cyklu miesięcznego z zaburzeniami owulacji, a nawet całkowitym ich brakiem prowadzą do niepłodności. U niepłodnych kobiet z PCOS (niepłodność dotyczy ok. 60% kobiet z PCOS) i otyłością lub nadwagą najważniejszym postępowaniem jest redukcja masy ciała.  

W PCOS mamy do czynienia z mechanizmem błędnego koła, bo nadmiar androgenów sprzyja gromadzeniu tłuszczu w jamie brzusznej, to z kolei powoduje insulinooporność i wyrównawczy hiperinsulinizm oraz dalsze tycie. 

W leczeniu zaburzeń płodności u pacjentek z PCOS stosuje się indukcję owulacji za pomocą cytrynianu klomifenu, gonadotropin, czasem może być wskazane podawanie metforminy. Po leczeniu około 30% pacjentek zachodzi w ciążę. 

U pacjentek, które nie reagują na leczenie farmakologiczne, stosuje się leczenie zabiegowe – podczas laparoskopii wykonuje się m.in. klinową resekcję jajników. Ciąża występuje u ok. 50% pacjentek po leczeniu zabiegowym. 

Niektóre kobiety wymagają zapłodnienia pozaustrojowego, maja dobre rokowania co do zajścia w ciążę i urodzenia zdrowego dziecka. 

Leczenie zespołu policystycznych jajników 

Należy pamiętać, że nie jest możliwe całkowite wyleczenie z zespołu policystycznych jajników. Leczenie PCOS jest głównie objawowe, a cała kuracja musi zostać dobrania indywidualnie do potrzeb pacjentki. Hirsutyzm jest trudny w leczeniu hormonalnym: głównym celem terapii jest unormowanie poziomu androgenów (np. za pomocą doustnych środków antykoncepcyjnych), a sama terapia ma charakter długotrwały. Leczenie farmakologiczne stosuje się także w terapii trądziku przy PCOS. Ogromnie ważna jest redukcja masy ciała. W przypadku zaburzeń metabolizmu węglowodanów – hiperinsulinemii wskutek insulinooporności – stosowana jest metformina. 

Przy niepłodności i braku skuteczności preparatów hormonalnych stosuje się leczenie zabiegowe, np. elektrokoagulację zmian torbielowatych jajników (przerośniętych pęcherzyków). 

Żywienie przy PCOS 

Prawidłowe żywienie w PCOS jest ogromnie ważnym czynnikiem leczenia. Niezwykle istotna jest redukcja masy ciała – udowodniono, że już 5–10% utraty wagi może przywrócić owulację, zwiększając tym samym możliwość zajścia w ciążę o około 50%. Tutaj największe znaczenie ma ograniczenie spożycia węglowodanów (zwłaszcza prostych) oraz dieta oparta na niskich indeksach glikemicznych, duże spożycie błonnika, regularne, częste, małe posiłki. Nie można zapominać o odpowiedniej ilości ruchu, snu oraz wypijanej wody. Należy unikać głodzenia się. Dowiedz się, jak powinna wyglądać dieta przy PCOS

Niektórzy autorzy podkreślają znaczenie ograniczenia ilości glutenu i nabiału w diecie, a także wysoko przetworzonych potraw. Ważna jest odpowiednia proporcja tłuszczów w diecie i ograniczenie tych zwierzęcych, nasyconych tłuszczów oraz tłuszczów trans.  

Ważna jest także suplementacja witaminy D3, witamin z grupy B oraz cynku, magnezu i kwasów omega-3, inozytolu i berberyny.
  1. E. B. Johnstone, M. P. Rosen, R. Neru i in., The polycystic ovary post-Rotterdam: a common, age-dependent finding in ovulatory women without metabolic significance, "The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism", nr 95 (11) 2010.  
  2.  R. Azziz, The hyperandrogenic-insulin-resistant acanthosis nigricans syndrome: therapeutic response, "Fertility and Sterilityl", nr 61 1994. 
  3. R. Legro, S. Arslanian, D. Ehrmann i in., Diagnosis and treatment of PCOS: An Endocrine Society Clinical Practice Guideline, "The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism", nr 98 2013. 
  4. X. Xu, H. Zhao, Y. Shi i in., Family association study between INSR gene polymorphism and PCOS In Han Chinese, "Journal of Reproductive Biology and Endocrinology", nr 6 2011. 
  5. M. Freemark, Management of Adolescents with Polycystic Ovary Syndrome, "The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism", nr 96 (11) 2011.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Czym są modulatory homocysteiny? Jak wpływa na zmęczenie i poziom hormonów?

    Homocysteina jest aminokwasem. Nieregulowany poziom tej cząsteczki sprzyja rozwojowi chorób układu krwionośnego u ludzi. Suplementy z modulatorami homocysteiny zawierają zazwyczaj witaminę B6, B12, kwas foliowy i betainę (trimetyloglicynę, TMG). Wyniki licznych badań naukowych wskazują, że regularne przyjmowanie przez minimum kilka tygodni modulatorów homocysteiny może przyczynić się do obniżenia nadmiernego poziomu homocysteiny we krwi.

  • Co to jest cholekalcyferol – czyli jak powstaje witamina D w kapsułkach?

    Cholekalcyferol jest formą witaminy D3, która jest niezbędna do utrzymania zdrowego układu kostnego i zdrowia skóry. Może być syntetyzowana przez skórę pod wpływem promieni UVB lub przyjmowana w formie suplementów diety. Ułatwia wchłanianie wapnia i fosforu, umożliwiając m.in. prawidłowy rozwój kości i zębów.

  • Czy warto brać antyoksydanty w tabletkach, kroplach lub kapsułkach?

    Antyoksydanty w postaci tabletek to suplementy diety zawierające związki, które mogą pomóc w ochronie komórek organizmu przed uszkodzeniami powodowanymi przez wolne rodniki. Niektóre przykłady przeciwutleniaczy, które można znaleźć w postaci tabletek, to witaminy C i E, beta-karoten i selen. Przyjmowanie suplementów antyoksydacyjnych nie jest jednak zasadne w każdej sytuacji. Zawsze zaleca się rozmowę z lekarzem przed przyjęciem jakichkolwiek suplementów diety.

  • Opatrunek podciśnieniowy – jak wygląda leczenie ran?

    Opatrunek podciśnieniowy to doskonały i nowoczesny środek do skutecznego leczenia niektórych przewlekłych trudno gojących się ran. W porównaniu do metod tradycyjnych wyraźnie skraca czas terapii i pozwala uzyskać lepsze efekty czynnościowe. Znacznie poprawia zatem zadowolenie pacjenta. Opatrunek wymaga zastosowania ujemnego ciśnienia, które uzyskuje się dzięki specjalnej pompie. W przypadku ran trudno gojących się warto rozważyć jego użycie. W jakich przypadkach korzystne będzie zastosowanie opatrunku podciśnieniowego?

  • Leki biologiczne – czym są? Czy są skuteczne w leczeniu AZS i łuszczycy?

    Leki biologiczne to skomplikowane leki produkowane na bazie substancji pochodzenia biologicznego, takich jak białka, hormony czy przeciwciała. Są one stosowane w leczeniu różnych chorób, w tym chorób autoimmunologicznych, nowotworowych czy zapalnych, ale ich produkcja jest bardziej skomplikowana i kosztowna niż w przypadku typowych leków syntetycznych. W Polsce leki biologiczne są pod pewnymi warunkami refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia, niemniej ich cena może być zbyt wysoka dla pacjentów nieobjętych systemem refundacji. Czym są leki biologiczne? W leczeniu których chorób można je stosować?

  • Skuteczność działania probiotyków – forma płynna doskonałą alternatywą dla kapsułek

    Pacjenci mają zróżnicowane upodobania co do formy przyjmowanych leków czy suplementów diety. Jedni wolą tabletki, a inni preferują formę płynną. Często nie zdają sobie jednak sprawy z tego, że forma produktu to nie tylko kwestia wygody stosowania. Dla naszego zdrowia powinno się brać pod uwagę przede wszystkim określone właściwości funkcjonalne, jak np. większa przyswajalność czy skuteczność. Przecież najistotniejszym aspektem stosowania danego produktu – oprócz jego formy, walorów smakowych i zapachowych – powinna być głównie skuteczność jego działania.

  • Semaglutyd – czy pomaga schudnąć? Zagrożenia, skutki uboczne stosowania bez wskazania

    Semaglutyd to lek stosowany w leczeniu cukrzycy typu 2. Jest agonistą receptora glukagonopodobnego peptydu-1 (GLP-1), który pomaga regulować poziom cukru we krwi poprzez zwiększanie wydzielania insuliny i zmniejszanie wydzielania glukagonu. Zwykle podaje się go raz w tygodniu w postaci zastrzyku. Od pewnego czasu Internet zalewa fala zapytań dotyczących leku na odchudzanie bez recepty, którego głównym składnikiem jest właśnie semaglutyd. Czy jego stosowanie jest bezpieczne, jeśli jedynym celem jest redukcja wagi, a nie kontrola cukrzycy?

  • Jakie właściwości ma chlorofil do picia? Działanie, przeciwwskazania

    Zielona barwa liści wynika z obecności w nich chlorofilu – głównego barwnika fotosyntetycznego. Doniesienia o tradycyjnych leczniczych zastosowaniach chlorofilu w alternatywnych formach medycyny znane są już od wieków. Co więcej, chlorofil cieszy się dużym zainteresowaniem również we współczesnej medycynie. Jakie właściwości i działanie ma chlorofil? Kto może, a kto nie powinien po niego sięgać?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij