Zespół policystycznych jajników – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie PCOS. Ciąża a wielotorbielowatość jajników
Małgorzata Kuberska-Kędzierska

Zespół policystycznych jajników – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie PCOS. Ciąża a wielotorbielowatość jajników

Zespół policystycznych jajników jest najczęstszym zaburzeniem endokrynologicznym u kobiet w wieku rozrodczym i może ono dotyczyć nawet do 20% z nich. Jak przebiega PCOS i jak go rozpoznać? Czy możliwe jest całkowite wyleczenie z wielotorbielowatości jajników?  

Zespół policystycznych jajników – co to takiego? 

Zespół policystycznych jajników charakteryzuje się zaburzeniami miesiączkowania i/lub owulacji, powiększeniem i wielotorbielowatością jajników, zaburzeniami płodności, otyłością i nadmiarem androgenów (nadmierne owłosienie). Inaczej określa się go jako PCOS (ang. polycystic ovary syndrome) lub wielotorbielowatość jajników, bądź hiperandrogeniczny brak owulacji, czy też zespół Steina-Leventhala (od nazwisk odkrywców tej endokrynopatii). 

W okresie rozrodczym kobietom z tym zespołem najbardziej grozi bezpłodność, a w okresie późniejszym zwiększone ryzyko cukrzycy typu 2, nadciśnienia tętniczego, chorób sercowo-naczyniowych, nowotworów, a nawet zaburzeń psychicznych. 

Przyczyny zespołu policystycznych jajników 

PCOS ma podłoże wieloczynnikowe – genetyczne, metaboliczne, endokrynologiczne i środowiskowe. Niektóre cechy zespołu policystycznych jajników są dziedziczone, inne przyczyny to zaburzenia podwzgórzowo-przysadkowe (podwyższone stężenie LH i obniżone FSH), nadmierna produkcja sterydów płciowych męskich (androgenów) oraz insulinooporność z hiperinsulinemią.  

Przyczyny mniej zbadane to m.in. zbyt duże spożycie produktów sojowych, choroby tarczycy z niedoborem jodu i hormonu fT3 (potrzebnego do prawidłowego funkcjonowania jajników). Niektórzy uważają, że znaczenie może też mieć duży niedobór cynku, nadmiar ćwiczeń, rygorystyczne diety redukcyjne i zbyt mało skrobi w pożywieniu. 

Powiązane produkty

Zespoł policystycznych jajników (PCOS) – objawy 

Objawami zespołu policystycznych jajników są: hirsutyzm, czyli nadmierne owłosienie typu męskiego, trądzik młodzieńczy, łysienie typu męskiego, rzadkie miesiączki, nieregularne, czasem nadmierne albo wręcz przeciwnie – skąpe krwawienia miesięczne, zdarza się brak miesiączki z przewlekłym brakiem owulacji i niepłodnością. W badaniu USG widać 25 lub więcej pęcherzyków poniżej 10 mm/jajnik i dużą objętość jajnika.  

Ponadto PCOS towarzyszy otyłość różnego stopnia, głównie brzuszna. Wraz z wiekiem może pojawić się cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze oraz zaburzenia lipidowe. 

Diagnostyka PCOS  

Postawienie rozpoznania PCOS musi być zawsze diagnozą z wykluczeniem innych przyczyn hiperandrogenizmu i potwierdzeniem jajnikowej przyczyny nadmiaru androgenów. Nie można ograniczać się do oznaczenia stężenia testosteronu całkowitego w surowicy (testosteron występuje także w postaci wolnej i związanej z białkami).  

U kobiet z PCOS niemal zawsze jest obecny duży niedobór witaminy D3, hiperinsulinemia w teście OGTT z insuliną oraz nieprawidłowy lipidogram. 

Diagnostyka hormonalna obejmuje także oznaczenie sterydów płciowych w surowicy lub wykonanie testów stymulacyjnych. 

Ocena USG jajników jest obowiązkowym kryterium rozpoznania PCOS – obecne są duże pęcherzyki i/lub zwiększona objętość jajników. Należy jednak pamiętać, że obraz policystycznych jajników może wystąpić u 30% zdrowych kobiet bez zespołu PCOS. 

Rozpoznanie opiera się na 3 aspektach: 

  • braku owulacji, 
  • hiperandrogeniźmie,
  • policystycznej morfologii jajników widocznej w badaniu USG.  

Zespół policystycznych jajników a ciąża i płodność 

Zaburzenia cyklu miesięcznego z zaburzeniami owulacji, a nawet całkowitym ich brakiem prowadzą do niepłodności. U niepłodnych kobiet z PCOS (niepłodność dotyczy ok. 60% kobiet z PCOS) i otyłością lub nadwagą najważniejszym postępowaniem jest redukcja masy ciała.  

W PCOS mamy do czynienia z mechanizmem błędnego koła, bo nadmiar androgenów sprzyja gromadzeniu tłuszczu w jamie brzusznej, to z kolei powoduje insulinooporność i wyrównawczy hiperinsulinizm oraz dalsze tycie. 

W leczeniu zaburzeń płodności u pacjentek z PCOS stosuje się indukcję owulacji za pomocą cytrynianu klomifenu, gonadotropin, czasem może być wskazane podawanie metforminy. Po leczeniu około 30% pacjentek zachodzi w ciążę. 

U pacjentek, które nie reagują na leczenie farmakologiczne, stosuje się leczenie zabiegowe – podczas laparoskopii wykonuje się m.in. klinową resekcję jajników. Ciąża występuje u ok. 50% pacjentek po leczeniu zabiegowym. 

Niektóre kobiety wymagają zapłodnienia pozaustrojowego, maja dobre rokowania co do zajścia w ciążę i urodzenia zdrowego dziecka. 

Leczenie zespołu policystycznych jajników 

Należy pamiętać, że nie jest możliwe całkowite wyleczenie z zespołu policystycznych jajników. Leczenie PCOS jest głównie objawowe, a cała kuracja musi zostać dobrania indywidualnie do potrzeb pacjentki. Hirsutyzm jest trudny w leczeniu hormonalnym: głównym celem terapii jest unormowanie poziomu androgenów (np. za pomocą doustnych środków antykoncepcyjnych), a sama terapia ma charakter długotrwały. Leczenie farmakologiczne stosuje się także w terapii trądziku przy PCOS. Ogromnie ważna jest redukcja masy ciała. W przypadku zaburzeń metabolizmu węglowodanów – hiperinsulinemii wskutek insulinooporności – stosowana jest metformina. 

Przy niepłodności i braku skuteczności preparatów hormonalnych stosuje się leczenie zabiegowe, np. elektrokoagulację zmian torbielowatych jajników (przerośniętych pęcherzyków). 

Żywienie przy PCOS 

Prawidłowe żywienie w PCOS jest ogromnie ważnym czynnikiem leczenia. Niezwykle istotna jest redukcja masy ciała – udowodniono, że już 5–10% utraty wagi może przywrócić owulację, zwiększając tym samym możliwość zajścia w ciążę o około 50%. Tutaj największe znaczenie ma ograniczenie spożycia węglowodanów (zwłaszcza prostych) oraz dieta oparta na niskich indeksach glikemicznych, duże spożycie błonnika, regularne, częste, małe posiłki. Nie można zapominać o odpowiedniej ilości ruchu, snu oraz wypijanej wody. Należy unikać głodzenia się. Dowiedz się, jak powinna wyglądać dieta przy PCOS

Niektórzy autorzy podkreślają znaczenie ograniczenia ilości glutenu i nabiału w diecie, a także wysoko przetworzonych potraw. Ważna jest odpowiednia proporcja tłuszczów w diecie i ograniczenie tych zwierzęcych, nasyconych tłuszczów oraz tłuszczów trans.  

Ważna jest także suplementacja witaminy D3, witamin z grupy B oraz cynku, magnezu i kwasów omega-3, inozytolu i berberyny.
  1. E. B. Johnstone, M. P. Rosen, R. Neru i in., The polycystic ovary post-Rotterdam: a common, age-dependent finding in ovulatory women without metabolic significance, "The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism", nr 95 (11) 2010.  
  2.  R. Azziz, The hyperandrogenic-insulin-resistant acanthosis nigricans syndrome: therapeutic response, "Fertility and Sterilityl", nr 61 1994. 
  3. R. Legro, S. Arslanian, D. Ehrmann i in., Diagnosis and treatment of PCOS: An Endocrine Society Clinical Practice Guideline, "The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism", nr 98 2013. 
  4. X. Xu, H. Zhao, Y. Shi i in., Family association study between INSR gene polymorphism and PCOS In Han Chinese, "Journal of Reproductive Biology and Endocrinology", nr 6 2011. 
  5. M. Freemark, Management of Adolescents with Polycystic Ovary Syndrome, "The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism", nr 96 (11) 2011.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Ospa wietrzna u dorosłych i dzieci – objawy ospy wietrznej, przebieg choroby, powikłania, szczepionka

    Ospa wietrzna, nazywana potocznie wiatrówką, jest wysoce zakaźną chorobą o etiologii wirusowej. Wywoływana jest przez wirusa Varicella-zoster virus (VZV), który jest identyczny z wirusem półpaśca. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową. Jak rozpoznać chorobę, ile trwa, jak ją leczyć i jakie mogą być powikłania ospy?

  • Rwa kulszowa (ischialgia). Przyczyny, objawy i leczenie.

    Rwa kulszowa jest schorzeniem zaliczanym do tzw. „zespołów korzeniowych”, jej przyczyną jest podrażnienie lub uszkodzenie korzeni nerwów rdzeniowych lub nerwu korzeniowego. Głównym objawem ischialgii jest ból dolnej części pleców promieniujący od okolicy lędźwiowo–krzyżowej do pośladka, a także dalej wzdłuż kończyny dolnej, sięgając nawet do stopy. Leczenie  obejmuje łagodzenie objawów bólowych przy pomocy metod farmakologicznych oraz zabiegów fizjoterapeutycznych. 

  • Marihuana medyczna – na czym polega leczenie konopiami?

    U schyłku okresu PRL, w 1985 roku, wprowadzono przepisy karne, które zakazały używania w Polsce marihuany. Kontrowersje wywoływał pogląd, że wykorzystanie tej substancji do celów medycznych stało się również niedostępne, a wręcz karalne. Dopiero po 32 latach (w 2017 roku) stworzono przepisy, które formalnie zezwoliły na legalne wprowadzanie marihuany do obrotu jako surowca farmaceutycznego, a także na zastosowanie jej w leczeniu i łagodzeniu objawów towarzyszących określonym chorobom. Co warto wiedzieć o marihuanie medycznej?

  • Owsiki – przyczyny, objawy i leczenie owsicy u dorosłych i dzieci

    Owsica to choroba pasożytnicza, która może dotyczyć osób w każdym wieku. Dotyka głównie dzieci w wieku przedszkolnym, żlobkowym i szkolnym, natomiast wśród dorosłych największe ryzyko zachorowania występuje u osób przebywających i pracujących w domach opieki lub zakładach karnych oraz opiekujących się dziećmi. Leczenie polega na przyjmowaniu leków przeciwpasożytniczych oraz przestrzeganiu zasad higieny osobistej. 

  • Silikony w kosmetykach – czy są bezpieczne?

    Silikony to składniki zaliczające się do tych niesłusznie uznawanych za niebezpieczne. Przybliżamy fakty i obalamy mity z nimi związane. Podpowiadamy: jakie właściwości mają silikony? W których kosmetykach znajdziemy silikony? Czy są bezpieczne? Dla kogo kosmetyki z silikonami są wskazane, a kto powinien od nich stronić?

  • Kolagen w proszku – czym jest i jak stosować?

    Kolagen w proszku jest jedną z postaci suplementów diety zawierających hydrolizowany kolagen. Peptydy kolagenowe naturalnie występują w organizmie człowieka – w skórze, kościach, ścięgnach i tkankach łącznych. Kolagen pozyskiwany jest najczęściej ze źródeł zwierzęcych: skóry, kości, tkanek krów, świń, ryb. W procesie hydrolizy kolagen jest rozkładany do mniejszych peptydów, które są łatwiej wchłaniane i przyswajane przez organizm. Kolagen w proszku stanowi suplement diety rekomendowany zazwyczaj w celu poprawy stanu skóry, włosów, paznokci, stawów i kości.

  • Nadmiar antyoksydantów wywołuje raka?

    Nowe badanie wykazało, że przeciwutleniacze, takie jak witaminy C i E, aktywują mechanizm stymulujący wzrost nowych naczyń krwionośnych w guzach nowotworowych, pomagając im rosnąć i dawać przerzuty. Naukowcy twierdzą, że ich odkrycia podkreślają potencjalne ryzyko przyjmowania suplementów przeciwutleniających wtedy, gdy nie są one potrzebne.

  • Jeden zastrzyk zamiast chemioterapii – nowa metoda leczenia raka

    Pierwszymi pacjentami na świecie, którzy skorzystają z terapii onkologicznej w formie zastrzyku, będą Anglicy. Jest to alternatywa dla klasycznego wlewu wykorzystywanego w leczeniu nowotworów. Na czym polega ten rodzaj leczenia? Czy pacjenci w Polsce także będą mogli uczestniczyć w takiej terapii?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij