Nieregularne miesiączki - co może być przyczyną?

Prawidłowe cykle miesiączkowe trwają od 21 do 35 dni. Jeżeli są krótsze niż 21 dni, mamy do czynienia z tak zwanymi częstymi miesiączkami - polymenorrhoea. Jeżeli cykle trwają powyżej 35 dni, mówimy wówczas o rzadkich miesiączkach - czyli oligomenorrhoea. Co może być ich przyczyną?

Nieregularne miesiączki - kiedy nie powinny niepokoić?

Nieregularne miesiączki mogą występować u młodych kobiet w okresie dojrzewania płciowego. Spowodowane jest to faktem, że pierwsze miesiączki są zazwyczaj bezowulacyjne. Taki stan może utrzymywać się do dwóch lat od pojawienia się pierwszego krwawienia. Jeżeli jednak utrzymuje się dłużej, należy zawsze skonsultować się z lekarzem ginekologiem.

Fizjologicznie nieregularność miesiączek może wystąpić również podczas karmienia piersią. Wysokie stężenie prolaktyny we krwi karmiącej mamy hamuje wydzielanie hormonu folikulotropowego i luteinizującego, blokując w ten sposób jajeczkowanie i - co za tym idzie - menstruację. Zjawisko to najbardziej nasilone jest w pierwszych miesiącach po porodzie.

Nieregularne miesiączki a styl życia

Od dawna wiadomo, że styl życia znacząco wpływa na nasze zdrowie. W przypadku kobiet narażonych na silny lub przewlekły stres, przewlekłe zmęczenie, brak snu czy infekcje możemy spodziewać się zaburzeń cyklu miesiączkowego - zarówno jego wydłużenia, jak i skrócenia. Wpływ na cykl ma również aktywność fizyczna. Należy pamiętać, że nadmierna aktywność, np. podczas przygotowywania się do zawodów sportowych, może zupełnie zablokować owulację i miesiączki. Kobiety z bardzo niskim bądź wysokim BMI (wskaźnikiem masy ciała) również mogą mieć nieregularne miesiączki.

Nieregularne miesiączki a hormony

Jedną z najczęstszych przyczyn nieregularnych miesiączek są zaburzenia hormonalne. Najczęstsze z nich to:

- hiperprolaktynemia - nadmiar prolaktyny w organizmie kobiety. Doprowadza do braku owulacji i przez to nieregularnych cykli. Może być spowodowana chorobami przysadki, nadmiernym wysiłkiem fizycznym, nadmiernym stresem, jak również karmieniem piersią.
- zespół policystycznych jajników - jest to choroba, która dotyka od 10 do 15 proc. kobiet, a występujące w niej zmiany hormonalne powodują rzadkie owulacje lub ich brak. Zdarza się, że jeśli już wystąpi krwawienie miesięczne, może być bardzo obfite - należy wtedy skonsultować się z lekarzem.
- przedwczesne wygaszanie czynności jajników - gdy u kobiety do tej pory regularnie miesiączkującej przed 40. rokiem życia pojawiają się nieregularne miesiączki, należy brać pod uwagę przedwczesne wygaszanie funkcji jajników. Poza nieregularnością cyklu wcześniej mogą pojawić się objawy charakterystyczne dla menopauzy, takie jak uderzenia gorąca.
- choroby tarczycy - zarówno jej niedoczynność, jak i nadczynność mogą wpływać na zaburzenia cyklu menstruacyjnego u kobiety.
- nieprawidłowe funkcjonowanie osi podwzgórze - przysadka mózgowa - związane może być z chorobami organicznymi tych narządów, jak np. nowotwory, ale również z błędami dietetycznymi czy z niezdrowym trybem życia.
- hormonalna antykoncepcja - zaburzenia miesiączkowania, aż do ich całkowitego braku, mogą pojawić u kobiet przyjmujących hormonalną antykoncepcję. Najczęściej problemy te występują tuż po rozpoczęciu przyjmowania hormonów lub przez kilka miesięcy po ich odstawieniu.

Nieregularne miesiączki - inne przyczyny

Często występującymi wśród kobiet chorobami powodującymi zaburzenia miesiączkowania są cukrzyca i choroby wątroby. W tym miejscu należy też wspomnieć o zaburzeniach odżywiania, takich jak anoreksja, bulimia czy znaczna otyłość. Tkanka tłuszczowa odgrywa bardzo ważną rolę w gospodarce hormonalnej. Zarówno jej niedomiar, jak i nadmiar mogą spowodować zaburzenia cyklu miesiączkowego i nieregularne miesiączki.

Na cykl miesiączkowy kobiety może mieć wpływ infekcja - zdarza się, że zwyczajne przeziębienie potrafi wydłużyć czas od ostatniej miesiączki do następnej o kilka tygodni. Także przyjmowanie leków psychotropowych i leków na nadciśnienie może powodować zaburzenia miesiączkowania.

Nieregularne miesiączki - kiedy udać się do lekarza?

Ginekologa trzeba odwiedzić zawsze w sytuacji, gdy miesiączki są zbyt rzadkie (rzadziej niż co 35 dni), zbyt częste (częściej niż 21 dni), zbyt obfite (utrata powyżej 100 ml krwi), zbyt skąpe (utrata poniżej 35 ml). Lekarz powinien znaleźć tego przyczynę i wdrożyć ewentualne leczenie. Powinien zebrać dokładny wywiad, informacje o dacie pierwszej miesiączki, przeszłości ginekologiczno-położniczej, o chorobach przewlekłych i wielu innych. Najlepiej aby kobieta, która zauważyła u siebie jakiegokolwiek rodzaju zaburzenia miesiączkowania, prowadziła dokładny dziennik zawierający datę rozpoczęcia i zakończenia krwawienia oraz datę owulacji, jeżeli ją odczuwa.

Nieregularne miesiączki – jak przebiega diagnostyka?

Lekarz w badaniu ogólnym ocenia ewentualne występowanie zaburzeń odżywiania, rozwój narządów płciowych, obecność trądziku, nadmiernego owłosienia i wiele innych czynników. W badaniu USG ocenia m.in. budowę macicy, grubość endometrium, jajniki, obecność pęcherzyków w jajniku.

Do badań dodatkowych należą badania poziomu hormonów: estrogenów, progestereonu, LH, FSH, prolaktyny, testosteronu, androgenów. Jeżeli u kobiety z nieregularnymi miesiączkami wszystkie wyniki laboratoryjne są prawidłowe, lekarz zleca kolejne badania, którymi są próby hormonalne, badania genetyczne (m.in. ocena kariotypu, czyli ocena chromosomów i genów kobiety), histeroskopia - badanie polegające na wprowadzeniu kamery do jamy macicy, czy badania obrazowe głowy (rezonans magnetyczny lub tomografia komputerowa). 

Ważną komponentą diagnostyki jest ocena stanu psychicznego oraz występowania chorób przewlekłych.