USG wczesnej ciąży — co zobaczymy w pierwszych tygodniach i jak to interpretować?

Badanie ultrasonograficzne, często określane skrótem USG, to jedno z najczęściej wykonywanych obrazowych badań diagnostycznych. Według zaleceń licznych towarzystw ginekologicznych, w czasie ciąży badanie USG powinno być wykonane co najmniej trzykrotnie. W praktyce jest przeprowadzane zwykle częściej.

Kiedy iść na pierwsze USG w ciąży?

Dokładna odpowiedź na pytanie, kiedy iść na pierwsze USG w ciąży zakłada, że najlepiej wtedy, kiedy doszło do zatrzymania miesiączki (od pierwszego dnia ostatniej miesiączki upłynęło co najmniej 6 tygodni, można na wszelki wypadek dodać 3–5 dni ze względu na to, że zapłodnienie mogło nastąpić kilka dni po owulacji) i/lub test ciążowy wyszedł pozytywny. Natomiast na USG I trymestru, zwane potocznie genetycznym, trzeba iść wtedy, kiedy ciąża ma od 11. tygodni do 13. tygodni i 6. dni. Najlepiej, jeśli to możliwe, celować w środek tego przedziału.

Pierwsze badanie USG zawsze wykonywane jest sondą dopochwową (inaczej zwaną endowaginalną), na którą nakłada się jałową osłonkę oraz żel do USG. Jego celem jest przede wszystkim uwidocznienie i lokalizacja jaja płodowego oraz przybliżona ocena wieku ciążowego (pęcherzyka ciążowego — GS).

Kiedy ciąża jest widoczna w USG?

W prawidłowej ciąży pęcherzyk ciążowy będzie znajdował się w jamie macicy. Będzie on widoczny w badaniu USG od 4. tygodnia ciąży, przy stężeniu beta hCG 750–1500 mIU/ml. Pęcherzyk ciążowy w 4.–5. tygodniu będzie miał 1–4 mm, natomiast w 5.–6. tyg. między 5 a 8 mm i będzie przyrastać od 1 do 1,2 mm na dobę. Echo płodu (obraz ultrasonograficzny płodu) widoczne jest od 5.–6. tygodnia ciąży. Zarodek mierzy się za pomocą długości ciemieniowo–siedzeniowej (CRL — crown rump length). W początkowym etapie ciąży powinien on przyrastać od 1,1 do 1,8 mm na dobę. Jeśli pierwsze USG będzie wykonywane sześć tygodni (lub później) od ostatniej miesiączki (OM), lekarz powinien uwidocznić czynność serca płodu. Średnia wartość tętna płodu dla 5.–6. tygodnia to 100 uderzeń na minutę, dla 10 tyg. —  170, a dla 14. tyg. — 150.

Co widać w USG?

Podsumowując, w 4. tygodniu powinno być widać pęcherzyk ciążowy, w 5. tygodniu uwidocznić można echo zarodka, zaś po skończonym 6. tygodniu ciąży można zobaczyć także pracę serduszka i policzyć, z jaką częstością bije. Należy również zapamiętać, że pomiar „wielkości zarodka”  — CRL — we wczesnej ciąży jest najdokładniejszą metodą oceny wieku ciążowego. To szczególnie przydatne w przypadku, kiedy kobieta nie pamięta dokładnie daty ostatniej miesiączki albo ma bardzo nieregularne cykle.

Badanie USG to metoda nieinwazyjna wykorzystująca ultradźwięki do obrazowania tkanek wewnątrz organizmu. Według bardzo wielu przeprowadzonych badań, nie ma ono wpływu na płód i jego rozwój. Jednakże zbyt częste wykonywanie badania USG, z punktu widzenia medycznego nie ma sensu. Oczywiście, gdy przyszła mama chce zobaczyć swoje dziecko na monitorze aparatu USG czy posłuchać bicia serca może poprosić lekarza ginekologa o takie badanie.

Pierwsze — nazywane przez pacjentki genetycznym lub prenatalnym — jest badaniem szalenie ważnym. Wykonuje się je między 11. a 13. tygodniem i 6. dniami — ten przedział czasowy jest bardzo istotny i przy zapisie na badanie I trymestru bezwzględnie trzeba go przestrzegać (wymiary CRL zarodka powinny mieścić się w zakresie 45–84 mm). W tym czasie lekarz ginekolog ocenia ryzyko wystąpienia najczęstszych wad genetycznych. Badanie to obejmuje następujące elementy:

• ocenę liczby pęcherzyków ciążowych oraz ich lokalizację,
• ocenę czynności serca płodu (FHR),
• pomiary biometryczne, czyli długość ciemieniowo–siedzeniową (CRL) oraz wymiar dwuciemieniowy główki płodu (BPD),
• ocenę anatomiczną płodu, na którą składają się: ocena czaszki, układu nerwowego, powłok jamy brzusznej, żołądka, serca płodu (czynność serca i lokalizacja), pęcherza moczowego, kręgosłupa oraz kończyn górnych i dolnych,
• ocenę kosmówki i pępowiny,
• ocenę przezierności karku (NT),
• ocenę kości nosowej (NB).

Kiedy widać płeć dziecka w USG?

Wykonując setki badań USG u kobiet ciężarnych, często jako pierwsze pytanie słyszę: czy widać już płeć? Zewnętrzne narządy płciowe, zarówno żeńskie, jak i męskie, kształtują się około 12. tygodnia życia płodowego. W zależności od doświadczenia lekarza, warunków badania oraz jakości ultrasonografu w USG różnice między chłopczykiem i dziewczynką są widoczne około 13. tygodnia ciąży. Jednakże w tak młodej ciąży narządy płciowe zewnętrzne są u obu płci bardzo podobne, a określenie płci wiąże się z ryzykiem błędu. Dopiero w 20. tygodniu ciąży można określić płeć dziecka z dużym prawdopodobieństwem.