Pęknięcie krocza podczas porodu – czynniki ryzyka, zapobieganie, powikłania. Jak pielęgnować pęknięte krocze po porodzie?
Łukasz Stelmaszczyk

Pęknięcie krocza podczas porodu – czynniki ryzyka, zapobieganie, powikłania. Jak pielęgnować pęknięte krocze po porodzie?

Pęknięcie krocza należy do jednych z najczęstszych urazów, do których dochodzi w trakcie porodu siłami natury. Może być ono przyczyną poważnych powikłań, m.in. uszkodzenia mięśni zwieracza odbytu czy zakażenia rany krocza, które utrudnia gojenie. Jak pielęgnować pęknięte krocze po porodzie? 

Pęknięcie krocza to według definicji uszkodzenie części miękkich krocza podczas porodu. Dochodzi do pęknięcia skóry i mięśni krocza oraz mięśni dna miednicy. Dodatkowo następuje rozdarcie ścian pochwy, dlatego w fachowej literaturze spotykamy czasami określenie „pęknięcie krocza i pochwy”. 

Pęknięcie krocza w czasie porodu – czynniki ryzyka, kiedy najczęściej występuje 

W Polsce pęknięcie krocza występuje stosunkowo rzadko, ponieważ bardzo często krocze jest profilaktycznie nacinane. Nacięcie zazwyczaj wykonuje się pośrodkowo-bocznie. Z badań wynika, że do pęknięcia krocza I stopnia doszło u 29% pacjentek rodzących naturalnie, II stopnia u 3%, a III stopnia u 0,4%. Zupełnie inaczej wyglądają dane np. z Wielkiej Brytanii, gdzie znacznie rzadziej stosuje się profilaktyczne nacięcie krocza lub wykonuje się nacięcie dośrodkowe (w kierunku odbytu). Aż u 80% rodzących kobiet występuje uraz pochwy i krocza, z czego 60–70% wymaga zaopatrzenia chirurgicznego. 

Pęknięcie krocza występuje w ostatniej fazie II okresu porodu, kiedy rodzą się główka lub barki dziecka.

Czynniki ryzyka dzieli się na:  

  • matczyne: pierwszy poród oraz poród w późnym wieku,  
  • płodowe: duża masa urodzeniowa oraz nieprawidłowe ułożenie lub ustawienie główki w czasie porodu, 
  • związane z samym porodem: porody zabiegowe (kleszczowy lub przy użyciu próżnociągu położniczego), stosowanie oksytocyny, ucisk na dno miednicy w II okresie porodu (tzw. manewr Kristellera), przedłużony czas porodu oraz znieczulenie zewnątrzoponowe przy porodzie. 

Pęknięcie krocza w czasie porodu – zapobieganie 

Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników rekomenduje kilka sposobów postępowania w celu zmniejszenia ryzyka okołoporodowego pęknięcia krocza. Po pierwsze odstąpienie od rutynowego nacięcia krocza, a w przypadkach uzasadnionych stosowanie nacięcia pośrodkowo-bocznego. Po drugie zaleca masaż krocza – zarówno przedporodowy, jak i okołoporodowy, ćwiczenia mięśni dna miednicy w czasie ciąży oraz używanie żelu zmniejszającego siłę tarcia wewnątrz kanału rodnego podczas porodu.

Metody, takie jak poród w wodzie, pomoc przy rodzeniu się barków, parcie odroczone, nie mają udowodnionej skuteczności, choć cały czas trwają badania i analizy wpływu tych czynników na częstość występowania pęknięcia krocza.  

Wskazania do nacięcia krocza 

W większości europejskich krajów zaleca się nacięcie krocza wyłącznie w przypadku zagrożenia zdrowia dziecka (w tym wcześniactwo). Jednakże do niedawna wskazaniem do nacięcia krocza były: zagrażające pęknięcie krocza (blednięcie skóry krocza), duży płód, ostry kąt podłonowy i poród zabiegowy. 

Polecane dla Ciebie

Pęknięcie krocza w czasie porodu – klasyfikacja 

Wyróżnia się 4 stopnie pęknięcia krocza w czasie porodu: 

  • I stopień – gdy dochodzi do krótkiego pęknięcia pochwy oraz do powierzchownego pęknięcia krocza przy zachowanej ciągłości jego mięśni; 
  • II stopień – pęknięcie, które dochodzi do mięśni zwieracza odbytu, nie uszkadzając ich; 
  • III stopień – inaczej całkowite pęknięcie krocza oraz zwieracza odbytu; wyróżnia się trzy podtypy pęknięcia krocza III stopnia: 

III a – rozerwanie mniej niż 50% mięśnia zwieracza odbytu zewnętrznego, 

III b – rozerwanie ponad 50% mięśnia zwieracza zewnętrznego odbytu, 

III c – rozerwanie mięśnia zwieracza odbytu zewnętrznego i wewnętrznego.

  • IV stopień – występuje wtedy, gdy pęknięcie obejmuje również błonę śluzową odbytnicy. 

Pęknięcie krocza w czasie porodu – powikłania 

Poważnym powikłaniem pęknięcia krocza podczas porodu jest uszkodzenie mięśni zwieracza odbytu, co w skrajnych przypadkach może powodować nietrzymanie stolca i w następstwie wymagać wielu operacji naprawczych, nie zawsze gwarantujących pełne wyleczenie. Ponadto dochodzi do upośledzenia funkcji mięśni dna miednicy, co w długoterminowej konsekwencji może skutkować obniżeniem i wypadaniem narządu rodnego.

Przy nieprawidłowym zaopatrzeniu pękniętego krocza może dojść do bolesności krocza i pochwy w czasie stosunku. Rzadkim powikłaniem jest endometrioza w bliźnie po pęknięciu bądź nacięciu krocza. Co więcej nieprawidłowa pielęgnacja rany krocza może prowadzić do zakażenia, które znacznie utrudnia gojenie – w skrajnych przypadkach może dojść do martwicy tkanek krocza. Należy wtedy w sposób chirurgiczny opracować ranę i zszyć ją ponownie. 

Pęknięcie krocza w czasie porodu – leczenie i pielęgnacja 

Leczeniem pękniętego krocza jest jego chirurgiczne zszycie. Pęknięcia krocza I i II stopnia zwykle zaopatruje położna, natomiast leczenie pęknięcia krocza III i IV stopnia to poważna operacja, którą wykonuje lekarz. 

Pielęgnacja pękniętego krocza po porodzie polega przede wszystkim na zachowaniu higieny. Należy dokładnie myć okolice intymne po każdej wizycie w toalecie i wycierać je jednorazowymi ręcznikami papierowymi. Krocze powinno być cały czas suche. Warto korzystać z płynów do higieny intymnej dla kobiet po porodzie.

W przypadku wystąpienia zaczerwienienia bądź innych niepokojących objawów należy skontaktować się z lekarzem ginekologiem-położnikiem. W przypadku pęknięcia krocza III i IV stopnia zalecane jest stosowanie doustnego antybiotyku w celu niedopuszczenia do zakażenia rany. 

Ile trwa gojenie się rany po pęknięciu krocza?

Jeżeli nie występują powikłania, prawidłowo zszyte pęknięcie krocza goi się 2–3 tygodnie, jednak dyskomfort może utrzymywać się przez kilka miesięcy. 

Pęknięcie czy nacięcie krocza w czasie porodu – co jest lepsze? 

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Światowa Organizacja Zdrowia nie zaleca rutynowego nacinania krocza, ponieważ zabieg może skutkować pęknięciem krocza III i IV stopnia (dotyczy nacięcia pośrodkowego), wzrostem utraty krwi, infekcjami, dłuższym i silniejszym bólem poporodowym.

Wielu lekarzy jest zdania, że rodząca powinna wyrazić świadomą zgodę na ewentualne nacięcie krocza, ale decyzję o jego wykonaniu ostatecznie powinna podjąć położna bądź lekarz prowadzący poród (w momencie wystąpienia np. zwalniania tętna płodu w II okresie porodu). 

Pęknięcie krocza a kolejna ciąża  

Według najnowszych rekomendacji Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników u kobiety, u której w wywiadzie stwierdzono jednocześnie cięcie cesarskie oraz poród naturalny z pęknięciem krocza III lub IV stopnia, należy rozważyć wykonanie cięcia cesarskiego, aby uniknąć ponownego rozległego pęknięcia krocza.

Pęknięcie krocza III i IV stopnia u kobiet, u których nie było wykonywane cięcie cesarskie, nie jest w chwili obecnej wskazaniem do jego wykonania. 

Odszkodowanie za pękniecie krocza  

Zgodnie z art. 156. § 1. Kodeksu karnego, kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci: 

  • pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia, 
  • innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała,  

podlega karze pozbawienia wolności od roku do 10 lat. 

Jeżeli pęknięcie krocza wynika z błędu bądź zaniechania personelu medycznego i spowodowało np. nietrzymanie stolca, można się domagać zadośćuczynienia przed sądem. W większości szpitali przy przyjęciu do szpitala pacjentki wyrażają świadomą zgodę bądź sprzeciw w kwestii nacięcia krocza. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Znieczulenie ogólne a miejscowe – różnice

    Jeszcze sto lat temu pacjenci byli poddawani wszystkim operacjom bez żadnego rodzaju znieczulenia i w złych warunkach sanitarnych. Nic więc dziwnego, że większość z nich nie przeżywała spotkania z chirurgiem. Na szczęście dzisiaj komfort pacjenta jest znacznie wyższy, a podczas drobnych zabiegów, jak i poważniejszych operacji można skorzystać ze znieczulenia – ogólnego i miejscowego. Czym się różnią i jak działają?

  • Rak żołądka – przyczyny, wczesne objawy, leczenie

    Podobnie jak większość nowotworów, rak żołądka rozwija się wiele lat, początkowo nie dając żadnych specyficznych objawów. Niestety, najczęściej rozpoznawany jest w stadium bardzo trudnym do wyleczenia, co w większości przypadków prowadzi do zgonu chorego. Kluczowa jest zatem szybka diagnostyka i wdrożenie skutecznej terapii. Jakie są wczesne objawy raka żołądka? Na co zwrócić uwagę?

  • Choroba popromienna – jak ją leczyć?

    Katastrofa w Czarnobylu uświadomiła nam, jak tragiczne w skutkach może być działanie promieniowania jonizującego. W ostatnim czasie, ze względu na trwającą wojnę na Ukrainie, temat zagrożenia promieniotwórczego powrócił. Czym zatem jest choroba popromienna? Kto jest na nią narażony i czy można się przed nią uchronić?

  • Aplazja szpiku kostnego – objawy, przyczyny, leczenie

    Aplazja szpiku kostnego, zwana również niedokrwistością aplastyczną lub anemią aplastyczną, to choroba, którą można podzielić na wrodzoną lub nabytą. Schorzenie może pojawić się nagle lub rozwijać się przez wiele miesięcy, nie dając przy tym żadnych specyficznych objawów.

  • Nocna napadowa hemoglobinuria – co to za choroba? Objawy, leczenie

    Nocna napadowa hemoglobinuria (NNH) zaliczana jest do rzadkich chorób. Diagnozę NNH słyszy od 1 do 2 osób na milion rocznie. Schorzenie rozwija się najczęściej między 25. a 45. rokiem życia. Niestety rokowanie nie jest korzystne, a główną przyczyną zgonów jest zakrzepica. Jakie są jej objawy? Jak wygląda leczenie?

  • Terapia dźwiękiem – na czym polega? Co leczy?

    Często mówi się o tym, że muzyka łagodzi obyczaje. Jest w tym wiele prawdy. Dźwięk od lat z powodzeniem wykorzystuje się w terapii osób dorosłych i dzieci. W Polsce terapia dźwiękiem zyskuje coraz większą popularność. Jak wpływa na organizm i psychikę? Co zrobić, aby zostać profesjonalnym terapeutą?

  • Felinoterapia, czyli… leczenie kotem

    Są puszyste, ciepłe i przyjemnie mruczą. Każdy, kto jest szczęśliwym posiadaczem kota, wie, że przebywanie w jego towarzystwie jest niczym balsam dla duszy – uspokaja zszargane nerwy, poprawia samopoczucie, a nawet pozytywnie wpływa na zdrowie. Nic w tym dziwnego, ponieważ zwierzęta te od lat wykorzystywane są w terapii wielu przypadłości.

  • Rak przełyku – przyczyny, objawy i leczenie

    Rak przełyku jest złośliwym nowotworem atakującym częściej mężczyzn niż kobiety. Lekarze są zgodni, że zdecydowana większość przypadków choroby wynika z prowadzenia niezdrowego stylu życia, w tym palenia papierosów i spożywania nadmiernej ilości alkoholu. Jakie są objawy raka przełyku i jak się go leczy?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij