Pęknięcie krocza podczas porodu – czynniki ryzyka, zapobieganie, powikłania. Jak pielęgnować pęknięte krocze po porodzie?
Łukasz Stelmaszczyk

Pęknięcie krocza podczas porodu – czynniki ryzyka, zapobieganie, powikłania. Jak pielęgnować pęknięte krocze po porodzie?

Pęknięcie krocza należy do jednych z najczęstszych urazów, do których dochodzi w trakcie porodu siłami natury. Może być ono przyczyną poważnych powikłań, m.in. uszkodzenia mięśni zwieracza odbytu czy zakażenia rany krocza, które utrudnia gojenie. Jak pielęgnować pęknięte krocze po porodzie? 

Pęknięcie krocza to według definicji uszkodzenie części miękkich krocza podczas porodu. Dochodzi do pęknięcia skóry i mięśni krocza oraz mięśni dna miednicy. Dodatkowo następuje rozdarcie ścian pochwy, dlatego w fachowej literaturze spotykamy czasami określenie „pęknięcie krocza i pochwy”. 

Pęknięcie krocza w czasie porodu – czynniki ryzyka, kiedy najczęściej występuje 

W Polsce pęknięcie krocza występuje stosunkowo rzadko, ponieważ bardzo często krocze jest profilaktycznie nacinane. Nacięcie zazwyczaj wykonuje się pośrodkowo-bocznie. Z badań wynika, że do pęknięcia krocza I stopnia doszło u 29% pacjentek rodzących naturalnie, II stopnia u 3%, a III stopnia u 0,4%. Zupełnie inaczej wyglądają dane np. z Wielkiej Brytanii, gdzie znacznie rzadziej stosuje się profilaktyczne nacięcie krocza lub wykonuje się nacięcie dośrodkowe (w kierunku odbytu). Aż u 80% rodzących kobiet występuje uraz pochwy i krocza, z czego 60–70% wymaga zaopatrzenia chirurgicznego. 

Pęknięcie krocza występuje w ostatniej fazie II okresu porodu, kiedy rodzą się główka lub barki dziecka.

Czynniki ryzyka dzieli się na:  

  • matczyne: pierwszy poród oraz poród w późnym wieku,  
  • płodowe: duża masa urodzeniowa oraz nieprawidłowe ułożenie lub ustawienie główki w czasie porodu, 
  • związane z samym porodem: porody zabiegowe (kleszczowy lub przy użyciu próżnociągu położniczego), stosowanie oksytocyny, ucisk na dno miednicy w II okresie porodu (tzw. manewr Kristellera), przedłużony czas porodu oraz znieczulenie zewnątrzoponowe przy porodzie. 

Pęknięcie krocza w czasie porodu – zapobieganie 

Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników rekomenduje kilka sposobów postępowania w celu zmniejszenia ryzyka okołoporodowego pęknięcia krocza. Po pierwsze odstąpienie od rutynowego nacięcia krocza, a w przypadkach uzasadnionych stosowanie nacięcia pośrodkowo-bocznego. Po drugie zaleca masaż krocza – zarówno przedporodowy, jak i okołoporodowy, ćwiczenia mięśni dna miednicy w czasie ciąży oraz używanie żelu zmniejszającego siłę tarcia wewnątrz kanału rodnego podczas porodu.

Metody, takie jak poród w wodzie, pomoc przy rodzeniu się barków, parcie odroczone, nie mają udowodnionej skuteczności, choć cały czas trwają badania i analizy wpływu tych czynników na częstość występowania pęknięcia krocza.  

Wskazania do nacięcia krocza 

W większości europejskich krajów zaleca się nacięcie krocza wyłącznie w przypadku zagrożenia zdrowia dziecka (w tym wcześniactwo). Jednakże do niedawna wskazaniem do nacięcia krocza były: zagrażające pęknięcie krocza (blednięcie skóry krocza), duży płód, ostry kąt podłonowy i poród zabiegowy. 

Powiązane produkty

Pęknięcie krocza w czasie porodu – klasyfikacja 

Wyróżnia się 4 stopnie pęknięcia krocza w czasie porodu: 

  • I stopień – gdy dochodzi do krótkiego pęknięcia pochwy oraz do powierzchownego pęknięcia krocza przy zachowanej ciągłości jego mięśni; 
  • II stopień – pęknięcie, które dochodzi do mięśni zwieracza odbytu, nie uszkadzając ich; 
  • III stopień – inaczej całkowite pęknięcie krocza oraz zwieracza odbytu; wyróżnia się trzy podtypy pęknięcia krocza III stopnia: 

III a – rozerwanie mniej niż 50% mięśnia zwieracza odbytu zewnętrznego, 

III b – rozerwanie ponad 50% mięśnia zwieracza zewnętrznego odbytu, 

III c – rozerwanie mięśnia zwieracza odbytu zewnętrznego i wewnętrznego.

  • IV stopień – występuje wtedy, gdy pęknięcie obejmuje również błonę śluzową odbytnicy. 

Pęknięcie krocza w czasie porodu – powikłania 

Poważnym powikłaniem pęknięcia krocza podczas porodu jest uszkodzenie mięśni zwieracza odbytu, co w skrajnych przypadkach może powodować nietrzymanie stolca i w następstwie wymagać wielu operacji naprawczych, nie zawsze gwarantujących pełne wyleczenie. Ponadto dochodzi do upośledzenia funkcji mięśni dna miednicy, co w długoterminowej konsekwencji może skutkować obniżeniem i wypadaniem narządu rodnego.

Przy nieprawidłowym zaopatrzeniu pękniętego krocza może dojść do bolesności krocza i pochwy w czasie stosunku. Rzadkim powikłaniem jest endometrioza w bliźnie po pęknięciu bądź nacięciu krocza. Co więcej nieprawidłowa pielęgnacja rany krocza może prowadzić do zakażenia, które znacznie utrudnia gojenie – w skrajnych przypadkach może dojść do martwicy tkanek krocza. Należy wtedy w sposób chirurgiczny opracować ranę i zszyć ją ponownie. 

Pęknięcie krocza w czasie porodu – leczenie i pielęgnacja 

Leczeniem pękniętego krocza jest jego chirurgiczne zszycie. Pęknięcia krocza I i II stopnia zwykle zaopatruje położna, natomiast leczenie pęknięcia krocza III i IV stopnia to poważna operacja, którą wykonuje lekarz. 

Pielęgnacja pękniętego krocza po porodzie polega przede wszystkim na zachowaniu higieny. Należy dokładnie myć okolice intymne po każdej wizycie w toalecie i wycierać je jednorazowymi ręcznikami papierowymi. Krocze powinno być cały czas suche. Warto korzystać z płynów do higieny intymnej dla kobiet po porodzie.

W przypadku wystąpienia zaczerwienienia bądź innych niepokojących objawów należy skontaktować się z lekarzem ginekologiem-położnikiem. W przypadku pęknięcia krocza III i IV stopnia zalecane jest stosowanie doustnego antybiotyku w celu niedopuszczenia do zakażenia rany. 

Ile trwa gojenie się rany po pęknięciu krocza?

Jeżeli nie występują powikłania, prawidłowo zszyte pęknięcie krocza goi się 2–3 tygodnie, jednak dyskomfort może utrzymywać się przez kilka miesięcy. 

Pęknięcie czy nacięcie krocza w czasie porodu – co jest lepsze? 

Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Światowa Organizacja Zdrowia nie zaleca rutynowego nacinania krocza, ponieważ zabieg może skutkować pęknięciem krocza III i IV stopnia (dotyczy nacięcia pośrodkowego), wzrostem utraty krwi, infekcjami, dłuższym i silniejszym bólem poporodowym.

Wielu lekarzy jest zdania, że rodząca powinna wyrazić świadomą zgodę na ewentualne nacięcie krocza, ale decyzję o jego wykonaniu ostatecznie powinna podjąć położna bądź lekarz prowadzący poród (w momencie wystąpienia np. zwalniania tętna płodu w II okresie porodu). 

Pęknięcie krocza a kolejna ciąża  

Według najnowszych rekomendacji Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników u kobiety, u której w wywiadzie stwierdzono jednocześnie cięcie cesarskie oraz poród naturalny z pęknięciem krocza III lub IV stopnia, należy rozważyć wykonanie cięcia cesarskiego, aby uniknąć ponownego rozległego pęknięcia krocza.

Pęknięcie krocza III i IV stopnia u kobiet, u których nie było wykonywane cięcie cesarskie, nie jest w chwili obecnej wskazaniem do jego wykonania. 

Odszkodowanie za pękniecie krocza  

Zgodnie z art. 156. § 1. Kodeksu karnego, kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci: 

  • pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia, 
  • innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub długotrwałej, choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej albo znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała,  

podlega karze pozbawienia wolności od roku do 10 lat. 

Jeżeli pęknięcie krocza wynika z błędu bądź zaniechania personelu medycznego i spowodowało np. nietrzymanie stolca, można się domagać zadośćuczynienia przed sądem. W większości szpitali przy przyjęciu do szpitala pacjentki wyrażają świadomą zgodę bądź sprzeciw w kwestii nacięcia krocza. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – przyczyny, objawy, leczenie, żywienie przy WZJG

    Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG, colitis ulcerosa) jest rozlanym nieswoistym zapaleniem błony śluzowej odbytnicy lub odbytnicy i okrężnicy, prowadzącym w niektórych przypadkach do powstania owrzodzeń. Należy do grupy nieswoistych zapaleń jelit o niewyjaśnionej etiologii. Jak rozpoznać wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

  • Łuszczyca paznokci – przyczyny, objawy, leczenie

    Łuszczyca jest przewlekłą zapalną chorobą skóry, przebiegającą z okresami remisji i zaostrzeń, na którą w Polsce choruje prawie milion osób. Choroba najczęściej występuje u rasy białej i w umiarkowanej strefie klimatycznej. Pierwsze objawy łuszczycy mogą wystąpić w dowolnym wieku, jednak zwykle pojawiają się we wczesnym okresie dorosłego życia lub później, około 50–60 roku życia. Łuszczyca charakteryzuje się występowaniem zmian chorobowych zarówno na skórze gładkiej, jak i na owłosionej skórze głowy, a także zmianami w obrębie płytek paznokciowych dłoni i stóp. W cięższych postaciach łuszczyca może również zająć stawy. Zmianom paznokciowym z reguły towarzyszą zmiany w obrębie skóry, chociaż zdarza się, że zmiany chorobowe obejmujące aparat paznokciowy wyprzedzają pojawienie się zmian skórnych nawet o dziesiątki lat.

  • Cytomegalia (CMV) – co to za choroba? Jakie są objawy?

    Cytomegalia jest chorobą wirusową, która wywoływana jest przez wirusa o nazwie Cytomegalovirus hominis, w skrócie CMV. Zakażenie wirusem cytomegalii jest bardzo szeroko rozpowszechnione, natomiast zdecydowana większość infekcji (ponad 99%) przebiega bezobjawowo i pacjent przez przypadek dowiaduje się, że w przeszłości przebył takie zakażenie. Jednak u płodów i noworodków ze względu na niedojrzałość układu odpornościowego, jak również u osób z wrodzonymi lub nabytymi zaburzeniami odpowiedzi immunologicznej, cytomegalia może przebiegać w sposób ostry, a obraz choroby może być bardzo różny.

  • Zakrzepica – przyczyny, objawy, profilaktyka zakrzepowego zapalenia żył powierzchniowych i głębokich

    Zakrzepica (zakrzepowe zapalenie żył) polega na powstaniu w naczyniu żylnym zakrzepu w wyniku zaburzonego przepływu krwi. Nieleczona prowadzi do groźnych powikłań, m.in. do zatorowości płucnej. Wyróżnia się zapalenie żył głębokich i powierzchniowych. Jakie objawy daje zakrzepica i w jaki sposób się ją leczy? Czy istnieją sposoby na to, by jej zapobiec?

  • Nadżerka szyjki macicy (ektopia) – przyczyny, objawy, metody leczenia

    Termin „nadżerka szyjki macicy” oznacza ubytek błony śluzowej. Często jest on nieprawidłowo stosowany na określenie ektopii, która jest zupełnie innym schorzeniem. Rzekoma nadżerka szyjki macicy (tak brzmi inna nazwa ektopii) to zastępowanie nabłonka płaskiego, który fizjologicznie pokrywa tarczę szyjki macicy, nabłonkiem gruczołowym. Zazwyczaj nie daje ona żadnych objawów, a kobieta dowiaduje się o jej istnieniu podczas rutynowego badania ginekologicznego. Kiedy ektopia wymaga szerszej diagnostyki i leczenia? Jakie metody usunięcia „nadżerki” szyjki macicy stosuje się najczęściej?

  • Gastrolog – czym się zajmuje? Jakie choroby leczy?

    Lekarz gastroenterolog jest specjalistą w zakresie chorób układu pokarmowego. Gastrolog diagnozuje i leczy pacjentów z problemami gastrycznymi. Jakimi konkretnie dolegliwościami się zajmuje? Kiedy warto się do niego udać? Czy do gastrologa jest potrzebne skierowanie? Odpowiadamy.

  • Atak paniki – jak wygląda? Co robić, gdy się pojawia?

    Ataki paniki są jednymi z najczęściej występujących zaburzeń lękowych, tuż po zespole lęku uogólnionego oraz fobii społecznej. Objawiają się nagłymi napadami silnego lęku, którym towarzyszą symptomy, takie jak: kołatanie serca, zawroty głowy, duszności, nadmierne pocenie się czy strach przed śmiercią. Dowiedz się, w jaki sposób można sobie poradzić, gdy pojawia się atak paniki.

  • Czego nie można robić przy nadżerce szyjki macicy ? Jak postępować po jej usunięciu?

    Nadżerka szyjki macicy jest rozpoznaniem, które może usłyszeć wiele kobiet w gabinecie ginekologicznym. Warto podkreślić jednak, że określenie „nadżerka” używane jest najczęściej w nieprawidłowy i potoczny sposób. Czym jest nadżerka oraz jak postępować po zabiegu jej usunięcia?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij