Aseksualizm (aseksualność) – na czym polega „czwarta orientacja”?

Statystyki pokazują, że na świecie jest około 1 proc. osób aseksualnych. Aseksualizm jest definiowany jako brak pożądania seksualnego wobec ludzi lub innych obiektów. Przez długi czas traktowany był jako pewne zaburzenie, obecnie jednak istnieją dyskusje dotyczące zaklasyfikowania aseksualizmu jako czwartej orientacji seksualnej. Na czym polega aseksualizm? Czy może być uznany za czwartą orientację seksualną?

1. Aseksualizm – czym jest? Czy to czwarta orientacja seksualna?
2. Aseksualizm – jak się objawia?
3. Czym nie jest aseksualizm?
4. Rodzaje aseksualizmu
5. Aseksualność – przyczyny
6. Czy można i należy leczyć aseksualność?
7. Związek z osobą aseksualną – czy jest możliwy? Czy osoby aseksualne potrafią kochać?
8. Czy osoba aseksualna nigdy nie uprawia seksu?

Aseksualizm – czym jest? Czy to czwarta orientacja seksualna?

W 1980 roku po raz pierwszy w klasyfikacji chorób i zaburzeń Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego pojawiła się jednostka, która opisywała znaczące obniżenie lub brak pożądania seksualnego. W 1986 roku do klasyfikacji ICD-10 WHO wprowadziło podobną jednostkę kliniczną. Wówczas była ona definiowana jako „deficyt lub brak seksualnych fantazji oraz pragnienia aktywności seksualnej powodujące znaczące subiektywne cierpienie lub interpersonalne trudności”.

Od tamtego momentu zaczynały pojawiać się dyskusje na temat tego, czy aseksualizm rzeczywiście jest zaburzeniem, czy może jednak normą. Michael Storms zasugerował w swoich badaniach, że aseksualność powinna być traktowana jako czwarta orientacja seksualna. Jednym z przełomowych badań w tej dziedzinie było badanie przeprowadzone przez naukowców z University of British Columbia, którzy doszli do wniosku, że aseksualność nie jest stanem psychicznym ani zaburzeniem pożądania. Zdaniem badaczy aseksualizm spełniał większość kryteriów, które pozwalały zaklasyfikować go jako czwartą orientację seksualną.

Wciąż jednak nie istnieje ostateczne stanowisko co do tego, czy aseksualizm powinien zostać czwartą orientacją seksualną. Przeciwnicy tego poglądu są zdania, że orientacja seksualna to skierowanie popędu seksualnego w pewną stronę. W przypadku aseksualizmu popęd seksualny nie jest odczuwany w ogóle, dlatego też nie powinien być traktowany jako orientacja seksualna.

Obecnie aseksualizm nie pojawia się w żadnych klasyfikacjach diagnostycznych i jest traktowany jako norma. W 2001 roku David Jay założył stronę internetową i tym samym organizację, której celem jest szerzenie wiedzy na temat aseksualności – Asexual Visibility and Education Network (AVEN). Na stronie organizacji widnieje definicja aseksualizmu, która mówi, że „osoba aseksualna nie odczuwa pociągu seksualnego (...) aseksualność jest nieodłączną częścią tego, kim jesteśmy, podobnie jak inne orientacje seksualne”.

Aseksualizm – jak się objawia?

• brak odczuwania pożądania seksualnego,
• brak dążenia do kontaktów seksualnych,
• brak zainteresowania kontaktami seksualnymi,
• brak odczuwania podniecenia,
• osoba aseksualna często zastanawia się, co jest przyczyną braku popędu seksualnego w jej przypadku.

Czym nie jest aseksualizm?

Aseksualizmu nie należy natomiast mylić z celibatem, czyli świadomą rezygnacją z aktywności seksualnej. Aseksualność nie powinna być także utożsamiana z obniżonym libido lub impotencją, ponieważ brak popędu seksualnego wynika wtedy z jakichś konkretnych powodów, np. problemów o podłożu psychicznym lub dysfunkcji fizycznych. W takich przypadkach po ich ustąpieniu popęd seksualny powraca. Ponadto jeżeli dana osoba nie ma popędu seksualnego i odczuwa związany z tym dyskomfort, wtedy można podejrzewać, że nie jest to aseksualizm.

Brak popędu seksualnego w aseksualizmie nie jest również spowodowany zaburzeniami fizycznymi, psychicznymi lub traumatycznymi wydarzeniami. Dlatego jeśli osoba aseksualna podejrzewa, że brak popędu może wynikać z jakichś przyczyn, warto udać się do psychoterapeuty lub seksuologa i upewnić się, czy rzeczywiście jest się aseksualnym, czy też np. brak popędu seksualnego ma inne przyczyny i można poddać go leczeniu.

Rodzaje aseksualizmu

Aseksualizm może przybierać różne odmiany w zależności od danej osoby:

• heteroromantyczność – pociąg romantyczny do osób przeciwnej płci,
• homoromantyczność – pociąg romantyczny do osób tej samej płci,
• biromantyczność – pociąg romantyczny do osób obu płci,
• aromantyczność – brak pociągu romantycznego do innych osób,
• transromantyczność – pociąg do osób o nieustalonej tożsamości,
• panromantyczność – pociąg romantyczny do osób bez względu na płeć,
• demiromantyczność – pociąg romantyczny do osób, z którymi nawiązano głęboką więź.

Co więcej, D. Jay dokonał podziału osób seksualnych na 4 typy:

• typ A – osoba, która ma libido, ale nie odczuwa pociągu romantycznego,
• typ B – osoba, która nie ma libido, ale odczuwa pociąg romantyczny,
• typ C – osoba, która ma libido i odczuwa pociąg romantyczny,
• typ D – osoba, która nie ma libido i nie odczuwa pociągu romantycznego.

Aseksualność – przyczyny

Aseksualizm nie jest chorobą ani zaburzeniem, w związku z czym ciężko mówić o jego przyczynach. Niektórzy badacze uważają, że aseksualizm – podobnie jak inne orientacje seksualne – jest wrodzony.

Czy można i należy leczyć aseksualność?

Jak zostało wspomniane, aseksualizm nie jest chorobą ani zaburzeniem, dlatego nie jest w żaden sposób leczony. Może jednak zdarzyć się, że brak popędu seksualnego będzie błędnie definiowany jako aseksualizm. Z aseksualizmem nie będziemy mieć do czynienia, jeżeli brak popędu seksualnego wiąże się z dyskomfortem dla danej osoby lub gdy przed bądź w trakcie aktywności seksualnej dana osoba odczuwa objawy lękowe, np. drżenie rąk, nadmierną potliwość, kołatania serca. W takim przypadku może okazać się, że brak popędu seksualnego spowodowany jest konkretnymi czynnikami, np. traumatycznymi wydarzeniami, tak jak ma to miejsce w awersji seksualnej, która powinna zostać poddana leczeniu.

Aseksualizm sam w sobie nie powoduje dyskomfortu, ale może zdarzyć się, że stanie się przyczyną konfliktów lub nieporozumień w związku, zwłaszcza gdy osoba aseksualna związała się z osobą, która odczuwa popęd seksualny. W takiej sytuacji partnerzy mogą udać się na psychoterapię par, podczas której będą mogli przepracować trudne sytuacje, nauczyć się lepszej komunikacji i znaleźć adekwatne strategie radzenia sobie w związku. Warto natomiast pamiętać, że nie zawsze związek osoby aseksualnej z osobą odczuwającą popęd seksualny będzie można uratować.

Związek z osobą aseksualną – czy jest możliwy? Czy osoby aseksualne potrafią kochać?

Osoba aseksualna jest jak najbardziej zdolna do nawiązywania satysfakcjonujących relacji romantycznych. Osoba aseksualna jest zdolna do miłości oraz przywiązania, a brak popędu seksualnego nie wyklucza możliwości bycia w wieloletnim i szczęśliwym związku. Badania przeprowadzone przez Bogaerta w 2004 roku w grupie osób aseksualnych wykazały, że 33 proc. osób badanych przebywała w długoterminowych związkach. Z kolei 11 proc. osób zadeklarowało, że przynajmniej raz w życiu były w wieloletnim związku.

Aseksualiści najczęściej wchodzą w relacje romantyczne z innymi osobami aseksualnymi lub osobami, które odczuwają niewielki popęd seksualny i są w stanie zrezygnować z aktywności seksualnej. Trudności w relacji mogą pojawić się, gdy osoba aseksualna zwiąże się z osobą odczuwająca popęd seksualny. Wówczas każdy z partnerów ma inne potrzeby seksualne, które nie zawsze da się pogodzić.

Czy osoba aseksualna nigdy nie uprawia seksu?

Osoby aseksualne w większości przypadków podejmują aktywność seksualną oraz są zdolne do orgazmu. Co więcej, niektóre osoby aseksualne masturbują się, najczęściej w celu rozładowania napięcia. Aseksualiści jednak nie odczuwają potrzeby podejmowania aktywności seksualnych ze względu na podniecenie czy popęd seksualny. W ich życiu aktywność seksualna nie jest ważna i bez żadnego problemu mogą bez niej żyć.