W organizmie każdej kobiety przez cały miesiąc zachodzą zmiany hormonalne, nazywane cyklem miesięcznym. Jedną z faz tego cyklu jest miesiączka, inaczej nazywana okresem lub krwawieniem miesięcznym. Zazwyczaj miesiączka pojawia się co 28 dni, zdarza się jednak, że cykl miesięczny jest krótszy lub dłuższy: za normę przyjmuje się cykl trwający od 21 do 32 dni. Zdarza się jednak, że krwawienie miesięczne nie pojawia się w określonym terminie. Wtedy też każda kobieta zaczyna zastanawiać się, co spowodowało, że miesiączka nie wystąpiła.
Przede wszystkim przyczyną braku miesiączki może być ciąża. Jeśli kobieta planuje dziecko, wtedy brak miesiączki jest tak naprawdę tym, na co czeka z niecierpliwością przez cały miesiąc. Co zrobić, kiedy w takiej sytuacji krwawienie miesięczne się nie pojawi? Przede wszystkim kobieta może wykonać w warunkach domowych
test ciążowy. Taki test, choć nigdy nie daje stuprocentowej gwarancji, wykonany w terminie spodziewanego krwawienia miesięcznego lub kilka dni po tym terminie, zwykle bywa dość wiarygodny. Aby potwierdzić wynik testu, kobieta może w laboratorium oznaczyć poziom kobiecego hormonu beta-HCG (gonadotropina kosmówkowa) - jego wzrost będzie świadczył o zapłodnieniu i ciąży. Wtedy też należy udać się do ginekologa, który zbada przyszłą mamę, wykona też usg, aby uwidocznić pęcherzyk ciążowy - w bardzo wczesnej ciąży ginekolog zwykle musi wykonać usg przezpochwowe, jest ono zdecydowanie bardziej wiarygodne. Po badaniu ginekologicznym można już postawić ostateczną diagnozę i potwierdzić lub ewentulanie wykluczyć ciążę.
Jakie mogą być inne, poza ciążą, przyczyny braku miesiączki?
- Nieprawidłowa masa ciała kobiety
Bardzo często wpływ na zaburzenia cyklu miesięcznego i związany z tym brak miesiączki ma nieprawidłowa masa ciała kobiety. Zarówno nadmiar kilogramów, jak i ich niedobór, może doprowadzić do zaburzenia gospodarki hormonalnej w kobiecym organizmie, a to z kolei przyczyni się do braku okresu. Bardzo często kobiety przesadnie dbające o figurę lub te, które wręcz zaczęły być z tego powodu chore (anoreksja czy bulimia), mają duże problemy z miesiączkowaniem. Takze kobiety z dużą nadwagą i otyłością często nie miesiączkują regularnie lub nie miesiączkują w ogóle. Dlatego też ważne jest, aby utrzymywać masę ciała na prawidłowym poziomie, najprościej jest ustalić swój wskaźnik BMI, którego norma wynosi 20-25. Jak się go zatem oblicza? Wystarczy podzielić masę swojego ciała przez swój wzrost w metrach do kwadratu. Dzięki temu będziemy wiedzieć czy nasza waga jest prawidłowa. Jesli okaże się, że nie mieści się ona w normie, a dodatkowo miesiączka nie pojawia się, będzie to znak, że konieczna jest wizyta u lekarza.
Ponadto, przyczyną braku miesiączki może być
nadmiar prolaktyny lub inaczej mówiąc - hiperprolaktynemia. Jest to jeden z częstszych powodów zaburzeń mięsiączkowania u kobiet. Każda pacjentka ze stwierdzoną hiperprolaktynemią musi znajdować się pod stałą opieką poradni endokrynologicznej - właściwe leczenie daje zazwyczaj dobre efekty, a u pacjentki wraca płodność i mozliwość zajścia w ciążę. Również inne zaburzenia hormonlane mogą przyczyniać się do zaburzeń cyklu miesięcznego i braku miesiączkowania. Dość często zdarza się, że zarówno nadczynność, jak i niedoczynność tarczycy mogą spowodować brak okresu. Ponadto, zaburzenia w wydzielaniu hormonów nadnerczy (np. w wyniku obecności guza nadnerczy) oraz hormonlanie czynne guzy jajników mogą spowodować brak krwawienia miesiączkowego. Także cukrzyca może doprowadzić do braku miesiączki, Kobieta musi zostać wtedy poddana opiece endokrynologicznej lub diabetologicznej, a w przypadku guzów także onkologicznej i chirurgicznej.
- Zespół policystycznych jajników (PCOS)
Coraz częstszą przyczyną braku miesiączki jest też zespół policystycznych jajników (PCOS), który także jest zaburzeniem hormonlanym. Jest to tak naprawdę najczęstsze zaburzenie hormonalne u kobiet w wieku rozrodczym, jak również najczęstsza przyczyna niepłodności u kobiet. W jego przebiegu w jajnikach dochodzi do powstawania dużej ilości pęcherzyków, jednak żaden z nich nie pęka, a co za tym idzie - nie dochodzi do owulacji i uwolnienia komórki jajowej. W przypadku zespołu policystycznych jajników u kobiety można stwierdzić podwyższony poziom męskich hormonów płciowych (androgenów) oraz podniesiony poziom insuliny i insulinooporność. Poza brakiem miesiączki typowe objawy tego zespołu to nadmierna masa ciała, trądzik, hirsutyzm (nadmierne owłosienie typu męskiego). Każda kobieta wymaga w tej sytuacji stałej opieki endokrynologa i ginekologa.
- Zażywanie niektórych leków
Należy pamiętać też o tym, że czasami do braku miesiączki może przyczynić się zażywanie niektórych leków. Bardzo często takie działania niepożądane dają leki przeciwdepresyjne, nasenne, glikokortykosteroidy czy też preparaty stosowane do leczenia nadciśnienia tętniczego. Niezmiernie często brak miesiączki jest też efektem stosowania hormonalnych leków antykoncepcyjnych - w takiej sytuacji każda kobieta musi skonsultować się ze swoim ginekologiem, który zamieni preparat antykoncpecyjny na inny, który będzie przez pacjentkę lepiej tolerowany. Zdarza się też, że miesiączka nie pojawia się na skutek zażywania antybiotyków w przebiegu zwykłej infekcji.
Zdarza się, że brak miesiączki jest również wywołany bardzo dużym wysilłkiem fizycznym - często zdarza się to u kobiet wyczynowo uprawiających różne sporty. Ponadto, także silny
stres może zaburzyć przbieg cyklu miesięcznego i doprowadzić do braku okresu.
Przyczyną braku miesiączki jest także menopauza. Występuje ona zazwyczaj u kobiet pomiędzy 45 a 55 rokiem życia i jest zjawiskiem całkowicie fizjologicznym. Może zdarzyć się jednak, że menopauza pojawi się za wcześnie, czyli przed 40 rokiem życia, w takiej sytuacji włączane jest właściwe leczenie hormonalne.
Każdy brak miesiączki zawsze wymaga konsultacji z ginekologiem. W czasie wizyty lekarz najpierw zbierze dokładny wywiad, dotyczący przede wszystkim dotychczasowego przebiegu miesiączkowania, zażywanych leków, chorób przewlekłych, stylu życia czy też obecności dużego stresu. Na tej podstawie ginekolog będzie wiedział, jak ma wyglądać dalsze, właściwe postępowanie. Zdarza się, że w przypadku braku okresu kobieta może wymagać opieki kilku specjalistów, między innymi ginekologa, endokrynologa, chirurga, onkologa i psychologa.