Wiesiołek dwuletni — na cholesterol, nadciśnienie i piękną skórę

Wiesiołek dwuletni (łac. Oenothera biennis, ang, Evening primrose) jest rośliną zielną należącą do rodziny wiesiołkowatych – Oenotheraceae. Wiesiołek dwuletni pochodzi prawdopodobnie z Ameryki Północnej, z której został zawleczony do Europy podczas wypraw kolonizacyjnych. Obecnie wiesiołek występuje powszechnie na terenie niemalże całej Europy i można go spotkać w przydomowych ogrodach, w okolicach rzek i siedlisk ludzkich. 

Wiesiołek dwuletni jest niewielką rośliną dwuletnią, która osiąga zwykle około 100 cm wysokości. Łodyga wiesiołka jest czterokanciasta i wyraźnie owłosiona. Liście występujące na łodydze są lancetowate. Odwrotnie jajowate liście wyrastające z kłącza zwykle przylegają do ziemi. Kwiaty znajdują się w kątach liści i mają intensywnie żółte płatki. Owocem jest niewielka torebka pękająca czterema klapami. 

Surowcem zielarskim jest nasienie wiesiołka – Oenotherae semen, z których uzyskuje się olej wiesiołkowy –Oenotherae Oleum. Olej z wiesiołka powinien zawierać nie mniej niż 9% kwasu gamma-linolenowego oraz nie mniej niż 73,5% kwasu linolowego. 

Wiesiołek dwuletni jest we współczesnej medycynie wykorzystywany jako dodatek wspierający terapię nadciśnienia, hipercholesterolemii oraz cukrzycy. Surowiec chroni przed odkładaniem złogów cholesterolu i powstawaniem miażdżycy oraz może obniżać podwyższone ciśnienie tętnicze. Olej z wiesiołka służy do uzupełnienia niedoborów nienasyconych kwasów tłuszczowych.

Wyciągi z wiesiołka są chętnie dodawane do kosmetyków. Preparaty zawierające olej z wiesiołka są najczęściej przeznaczone do pielęgnacji skóry suchej, zniszczonej oraz jako środki ograniczające występowanie zmarszczek. Ponadto, kosmetyki z wiesiołkiem ograniczają produkcję łoju w skórze, tym samym zmniejszając ilość zaskórników i poprawiając ogólny wygląd cery. 

Wiesiołek dwuletni przywędrował do Europy z Ameryki Północnej, gdzie był szczególnie ceniony przez rdzenną ludność. Indianie żuli owoce wiesiołka, co miało według ich legend chronić ich przed złymi duchami. Może być w tym ziarno prawdy, biorąc pod uwagę, że działanie sił nieczystych było przez nich często utożsamiane z osłabieniem organizmu i chorobami, a wyciągi z wiesiołka mogły działać przeciwzapalnie, wspomagać leczenie siniaków oraz zwiększać odporność organizmu. W Europie często spożywano kłącza i korzenie wiesiołka, który był chętnie dodawany do potraw mięsnych. 

Olej z wiesiołka, który jest głównym produktem powstającym z nasion jest źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych, do których należy kwas gamma-linolenowy, kwas linolowy oraz kwas oleinowy. Ponadto, nasiona wiesiołka zawierają również sterole roślinne, takie jak kampesterol oraz β-sitosterol. Wyciągi z nasion wiesiołka zawierają również substancje należące do grupy kwasów fenolowych oraz flawonoidów. Kwasy fenolowe występujące w nasionach wiesiołka w największych stężeniach to kwas protokatechowy, kwas kawowy, kwas ferulowy oraz kwas wanilinowy. Surowiec zawiera również sole mineralne. 

Działanie farmakologiczne surowca jest związane z obecnością nienasyconych kwasów tłuszczowych, głównie kwasu linolowego oraz kwasu gamma-linolenowego, które mogą zmniejszać stężenie triglicerydów oraz cholesterolu LDL w osoczu. Dzięki ograniczeniu stężenia LDL dochodzi do zmniejszenia ryzyka pojawienia się blaszki miażdżycowej w naczyniach. Nienasycone kwasy tłuszczowe mogą ograniczać działanie czynników prozapalnych występujących w organizmie, takich jak interleukina 1 i 6 oraz czynnik martwicy nowotworów TNF-α. 
Ponadto, kwas linolowy jest jednym z czynników poprawiających wygląd i elastyczność skóry, ponieważ jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania ceramidów − substancji wypełniających przestrzenie między komórkami i tworzącymi naskórek. Dzięki temu olej z wiesiołka przyspiesza proces odbudowy włosów oraz paznokci. 

Podczas stosowania preparatów zawierających wyciągi z wiesiołka należy zwrócić uwagę na zawartość nienasyconych kwasów tłuszczowych w wyciągach. Standardowo zaleca się przyjmowanie od dwóch do nawet sześciu kapsułek na dobę, w zależności od jakości preparatu. W przypadku stosowania oleju z wiesiołka większość producentów zaleca stosowanie jednej łyżki stołowej dwa lub trzy razy na dobę, w zależności od jakości oleju. 

Przyjmowanie samych nasion wiesiołka jest możliwe i ma na pewno swoich zwolenników. Większość poradników zielarskich zaleca stosowanie łyżeczki deserowej nasion jeden lub dwa razy dziennie. 

Kosmetyki zawierające wyciągi z wiesiołka należy stosować zgodnie z zaleceniami producenta. Zwykle producenci zalecają stosowanie preparatów nawilżających kilka razy dziennie. 

Wyciąg z nasion wiesiołka dwuletniego oraz olej z wiesiołka są preparatami stosunkowo bezpiecznymi. Podczas ich długotrwałego stosowania zgłaszano występowanie efektu przeczyszczającego, który ustępował zwykle wraz z odstawieniem surowca. Preparaty zawierające olej lub wyciągi z nasion mogą delikatnie obniżać ciśnienie tętnicze, co w niektórych, skrajnych przypadkach może spowodować zawroty głowy oraz gorsze samopoczucie. 

Wyciągów oraz oleju z wiesiołka nie należy stosować w przypadku współistniejących schorzeń związanych z krzepliwością krwi.