Antytoksyna botulinowa, Antitoxinum botulinum - Zastosowanie, działanie, opis

Antytoksyna botulinowa jest wykorzystywana do zniwelowania działania toksyn botulinowych typu A, B i E podczas zatrucia jadem kiełbasianym.

Dawka antytoksyny botulinowej powinna zostać indywidualnie dostosowana do pacjenta. Schemat dawkowania leku jest zależny od masy ciała i wieku pacjenta, a także występujących alergii. Antytoksynę botulinową można podawać domięśniowo lub dożylnie.

Przed podaniem leku konieczne jest wykonanie próby uczuleniowej na antytoksynę botulinową. Przed wykonaniem próby uczuleniowej lub przed podaniem antytoksyny należy zagwarantować pacjentowi dostęp do zestawu przeciwwstrząsowego. Po otrzymaniu dodatniego lub nierozstrzygającego wyniku próby uczuleniowej, antytoksynę można podać metodą odczulającą.

Podczas domięśniowego podania antytoksyny zalecana jest regularna zmiana miejsca iniekcji.
Zwykle stosowana lecznicza dawka wynosi od 25000 j.m. antytoksyny botulinowej typu A i B i 5000 j.m. antytoksyny typu E do 50000 j.m. antytoksyny botulinowej typu A i B i 10000 j.m. antytoksyny typu E.
W przypadku ratowania życia konieczne może być dożylne podanie substancji leczniczej. W tym celu przed podaniem preparatu należy ogrzać lek do temperatury 37 stopni.

Podanie preparatu metodą odczulającą polega na podskórnym podaniu niewielkich ilości antytoksyny botulinowej co  trzydzieści lub sześćdziesiąt minut. Po iniekcji 0.2 ml nierozcieńczonej antytoksyny pozostałą część dawki można podać domięśniowo.

Przeciwwskazaniem do stosowania substancji czynnej jest wystąpienie nadwrażliwości na antytoksynę botulinową.

W przypadku ciężkiego zatrucia istnieje możliwość podania leku metodą odczulającą lub z wykorzystaniem leków przeciwwstrząsowych.

Przed podaniem antytoksyny botulinowej konieczne jest przygotowanie zestawu antywstrząsowego. Samo podanie leku powinno przebiegać w kontrolowanych warunkach i zostać wykonane przez fachowy personel.

Przed rozpoczęciem iniekcji konieczne jest przeprowadzenie wywiadu z pacjentem. Ograniczeniem w podaniu leku może być występowanie alergii u pacjenta.

Ujemna próba uczuleniowa nie gwarantuje całkowitego bezpieczeństwa podczas podania leku, a ze względu na ryzyko wystąpienia wstrząsu konieczne jest zachowanie szczególnej ostrożności podczas iniekcji.

Stosowanie leków antyhistaminowych 48 godzin przed rozpoczęciem próby uczuleniowej może doprowadzić do otrzymania fałszywie ujemnego wyniku próby.

Antytoksyna botulinowa nie wywiera wpływu na zdolność prowadzenia pojazdów.

Brak badań potwierdzających bezpieczeństwo substancji czynnej podczas stosowania u kobiet w ciąży.
Należy zachować szczególną ostrożność w trakcie wykorzystania antytoksyny botulinowej w terapii kobiety ciężarnej.

Bezpieczeństwo antytoksyny botulinowej podczas karmienia piersią nie zostało potwierdzone. Stosowanie leku u kobiety karmiącej powinno przebiegać z zachowaniem zasad należytej ostrożności.

Podczas terapii antytoksyną botulinową istnieje ryzyko wystąpienia:

• niezbyt często – wstrząsu anafilaktycznego, objawów choroby posurowiczej (obrzęk stawów, wzrost temperatury ciała, pokrzywka, uszkodzenie nerek);
• bardzo rzadkich zaburzeń neurologicznych, w tym zespołu ostrego
  idiopatycznego zapalenia wielonerwowego oraz stanów zapalnych nerwów splotu barkowego lub nerwów obwodowych.

Przyjęcie zbyt dużej dawki antytoksyny botulinowej niesie ze sobą ryzyko nasilenia niektórych działań niepożądanych związanych ze stosowaniem leku.

Antytoksyna botulinowa składa się z trzech antytoksyn neutralizujących działanie substancji produkowanych przez Clostridium botulinum, do których należy toksyna typu A,B i E.
Mechanizm działania antytoksyn polega na łączeniu się swoistych przeciwciał klasy G z określonymi toksynami na zasadzie reakcji antygen–przeciwciało. Przeciwciała klasy IgG tworzą kompleksy z antygenami (toksynami). Następnie kompleksy są wychwytywane przez komórki układu odpornościowego – makrofagi.

Maksymalne stężenie w osoczu występuje około 1–2 dni po podaniu domięśniowym. Natomiast po podaniu dożylnym, maksymalne stężenie w osoczu występuje po wykonaniu iniekcji.

Substancja czynna trafia do osocza dzięki procesowi prostej dyfuzji z tkanki mięśniowej.

Kompleks antytoksyny i toksyny botulinowej ulega procesowi fagocytozy. Okres półtrwania kompleksu wynosi od dwóch do trzech dni.