Kaptopril, Captoprilum - Zastosowanie, działanie, opis

Kaptopril jako inhibitor ACE hamuje wytwarzanie angiotensyny II (działanie hipertensyjne) oraz wpływa na układ RAA przez co zmniejsza opór obwodowy i przerost lewej komory oraz obniża ciśnienie krwi. Stąd znalazł zastosowanie w terapii: 

• nadciśnienia tetniczego;
• PNS – przewlekłej niewydolności serca z dysfunkcją lewej komory serca w monoterapii i w skojarzeniu z glikozydami naparstnicy, beta-adrenolitykami oraz diuretykami;
• po zawale serca;
• nefropatii cukrzycowej zmniejszając ilość białka w moczu. 

Kaptopril stosowany jest doustnie w maksymalnej dawce dobowej 150 mg. Dawka stosowana w leczeniu jest uzależniona od jednostki chorobowej:

• nadciśnienie: dawka początkowa 25 mg przechodząca w czasie 2 tygodni do dawki 100-150 mg dobowo (w monoterapii lub z tiazydami moczopędnymi);
• niewydolność serca: dawka początkowa 6,25 do 12,5 mg na dobę, zwiększana stopniowo co 2 tygodnie do dawki maksymalnej 150 mg;
• zawał serca (krótkotrwałe leczenie): podawana pacjentom stabilnym przez 4 tygodnie od dawki 6,25 do 100 mg na dobę;
• nefropatia w przebiegu cukrzycy typu I - od 70 do 100 mg na dobę.

Niewydolność nerek: aby nie doprowadzić do kumulacji metabolitów kaptoprilu należy zmniejszyć dawki dobowe (w zależności od klirensu kreatyniny).

Dawkowanie może ulegać zmianom w zależności od wieku pacjenta poddawanego terapii kaptoprilem. Osoby w podeszłym wieku rozpoczynają leczenie od dawki dobowej 6,25 mg, gdzie dalsze jej zwiększanie zależy od wyników dobowych pomiarów ciśnienia. Natomiast u dzieci i młodzieży dawka uzależniona jest od masy ciała i wynosi 0,3 mg/kg mc, w przypadku dzieci przedwcześnie urodzonych, z zaburzeniami czynności nerek dawka może ulec zmniejszeniu do 0,15 mg/kg mc.

Bezwzględnym przeciwwskazaniem do terapii kaptoprilem jest nadwrażliwość na substancję czynną oraz inhibitory ACE w wywiadzie, obrzęk naczynioruchowy, a także II i III trymestr ciąży.

Szczególne środki ostrożności należy zachować u pacjentów przyjmujących diuretyki pętlowe np. furosemid, z zaburzeniami godpodarki wodno-elektrolitowej, poddawanych dializie, gdyż po podaniu kaptoprilu może u nich wystąpić niedociśnienie tętnicze krwi. Także może ono mieć miejsce przy niewydolności serca i zaburzeniach czynności nerek, stąd należy kontrolować podawane dawki kaptoprilu.

Pacjenci ze zwężonymi obustronnie tętnicami nerkowymi stosujący kaptopril mogą borykać się z podwyższonym stężeniem mocznika we krwi, szczególnie z terapii łączonej z lekiem moczopędnym. Niezbędne jest wtedy zmniejszenie dawki kaptoprilu i odstawienie leku moczopędnego. Przy niewydolności nerek może pojawić się białkomocz, zwłaszcza u pacjentów leczonych dużymi dawkami kaptoprilu.

Ostrożnie stosujemy kaptopril także u pacjentów z niewydolnością wątroby, w czasie terapii odczulających (zwiększone ryzyko obrzęku naczynioruchowego krtani), leczonych środkami immunosupresyjnymi, allopurynolem lub prokainamidem (ryzyko agranulocytozy i niedokrwistości), u pacjentów poddawanych zabiegom chirurgicznym (odstawienie kaptoprilu dzień przed operacją), leczonych lekami hipoglikemizującymi i insuliną (ścisła kontrola poziomu glukozy we krwi).

Kaptopril może wywoływać suchy kaszel, który jest uporczywy. 

Nie zaleca się stosowania kaptoprilu jednocześnie z antagonistami receptora angiotensyny II i aliskirenem, gdyż zwiększa się ryzyko niedociśnienia tętniczego, hiperkaliemii (także u pacjentów przyjmujących diuretyki oszczędzające potas, preparaty potasu oraz produkty zawierające sole potasu lub inne leki, które podwyższają poziom potasu) oraz ostrej niewydolności nerek. Leki rozszerzające naczynia krwionośne oraz nitrogliceryna mogą w połączeniu z kaptoprilem powodować niedociśnienie tętnicze. Może ono także wystąpić po zastosowaniu leków do znieczulenia ogólnego, leków przeciwdepresyjnych i przeciwpsychotycznych.  Leki rozszerzające naczynia krwionośne oraz nitrogliceryna mogą w połączeniu z kaptoprilem powodować niedociśnienie tętnicze. Może ono także wystąpić również po zastosowaniu leków do znieczulenia ogólnego, leków przeciwdepresyjnych i przeciwpsychotycznych.

Należy zachować ostrożność u pacjentów rasy czarnej ze względu na możliwość wystąpienia obrzęku naczynioruchowego i obniżenie działania hipotensyjnego.

Nie należy stosować kaptoprilu jednocześnie z lekami zawierającymi aliskiren, a także z lekami w preparatach łączących sakubitryl i walsartan. W terapii należy uwzględnić suplementy diety zawierające potas oraz zamienniki soli kuchennej, ponieważ może wystąpić hiperkaliemia.

W czasie terapii kaptoprilem należy zwrócić uwagę na produkty bogate w potas, sól oraz zamienniki soli kuchennej, gdyż mogą one doprowadzić do hiperkaliemii (podwyższonego poziomu potasu we krwi). 

Leku nie należy łączyć z alkoholem. Należy pamiętać, że połączenie z alkoholem może nasilić oraz zwiększyć ryzyko wystąpienia efektów ubocznych kaptoprilu.

Kaptopril może upośledzać czynności związane z obsługą maszyn i urządzeń, w tym prowadzenie pojazdów. Szczególną ostrożność należy zachować w początkowej fazie leczenie, podczas zmiany przyjmowanych dawek i łączenia z alkoholem. Każdy z leczonych pacjentów może wykazywać indywidualną reakcję na lek.

Nie należy stosować terapii kaptoprilem u kobiet w drugim i trzecim trymestrze ciąży, natomiast w pierwszym trymestrze jest ona niezalecana i powinno się zastąpić ją bezpieczniejszym lekiem. Kaptopril jest toksyczny dla płodu. Może być przyczyną wad rozwojowych (małowodzie, opóźnienie kostnienia kości czaszki, zaburzenia czynności nerek).

Kaptopril jest uwalniany do mleka kobiecego, nie stwierdzono jednak żadnych nieprawidłowości u niemowląt matek, które go stosowały. Unikamy stosowania u kobiet karmiących, które urodziły przedwcześnie, gdyż może powodować nefrotoksyczność.

Inhibitory konwertazy ACE, do których zalicza się kaptopril mogą wpływać na płodność u mężczyzn poddanych leczeniu. Wiąże się to z ograniczeniem możliwości zapłodnienia komórki jajowej w procesie kapacytacji ( nabywanie zdolności do zapłodnienia przez plemniki). Mężczyźni leczeni kaptoprilem mają obniżoną szansę na posiadanie potomstwa.

W zależności od zastosowanej dawki kaptoprilu mogą wystąpić objawy przedawkowania takie jak: ciężkie niedociśnienie tętnicze, wstrząs, osłupienie, bradykardia, zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej, wysypkę (zwykle plamisto-grudkową), zmiany smaku, podrażnienie żołądka, kaszel i obrzęk naczynioruchowy oraz zaburzenia czynności nerek. W takim przypadku niezbędne jest przyśpieszenie procesów wydalania kaptoprilu, głównie przez hemodializę. 

Układ renina-angiotensyna-aldosteron (RAAS) jest jednym z głównych układów organizmu człowieka, ponieważ odpowiada za stężenie sodu w osoczu i regulację ciśnienia tętniczego krwi. Enzym renina wydzielany przez nerki oddziałuje na angiotensynogen przekształcając go w angiotensynę I, która następnie przekształcana jest przez enzym konwertujący do angiotensyny II (hormonu  białkowego). Agniotensyna II ma silne działanie naczyniozwężające. 

Kaptoptril jako nieliczny z grupy inhibitorów ACE nie jest prolekiem, należy do grupy leków przeciwnadciśnieniowych, który hamuje konwertazę angiotensyny ACE (enzymu odpowiedzialnego za przekształcenie angiotensyny I do naczyniozwężającej angiotensyny II). Dzięki zmniejszeniu ilości angiotensyny II, naczynia rozkurczają się i ciśnienie krwi spada. 

Kaptopril wchłania się z przewodu pokarmowego w ok. 60-75 %, z czego pokarm może obniżać ten współczynnik nawet o 25-40 %, stąd też istotne jest jego podawanie na czczo. Maksymalne stężenie osiągamy po ok. 60-90 minut od podania.

Kaptopril po podaniu doustnym i wchłonięciu wiąże się z białkami krwi w ok. 25-30 %.

Kaptopril metabolizowany jest w wątrobie do dwóch głównych metabolitów disiarczku kaptoprilu i cysteiny oraz dimeru disiarczkowego.

Okres półtrwania kaptoprilu wynosi ok. 2 godzin. Wydalany jest w dużym stopniu z moczem (95 %) w ciągu doby, w ok. 50 % w formie niezmienionej, a pozostałość w formie nieczynnych metabolitów dwusiarczkowych (disiarczku kaptoprilu i cysteiny oraz dimeru disiarczkowego kaptoprilu ). U pacjentów z zaburzeniami czynności nerek należy ostrożnie ustalać dawkowanie, gdyż nieaktywne metabolity kaproprilu mogą kumulować się w organizmie pacjentów.