Kalcyfediol, Calcifediolum - Zastosowanie, działanie, opis

Wskazaniami do stosowania kalcyfediolu są niedobory witaminy D (kiedy konieczne jest podanie dużych dawek początkowych lub podawanie rozłożone w czasie) w przypadku osteoporozy, zespołu złego wchłaniania, chorobach kości spowodowanych leczeniem kortykosteroidami i lekami przeciwpadaczkowymi. 

Inne wskazania to:

• niedoczynność przytarczyc (idiopatyczna i pooperacyjna);
• zapobieganie i leczenie osteodystrofii mocznicowej (zmiany kostne u chorych z przewlekłą niewydolnością nerek);
• rodzinna krzywica hipofosfatemiczna (krzywica spowodowana mutacjami);
• zapobieganie i leczenie krzywicy u chorych z towarzyszącymi chorobami wątroby.

Dawkowanie kalcyfediolu uzależnione jest od wieku pacjenta, współistniejących chorób (otyłość, leczenie kortykosteroidami, zespół złego wchłaniania) i stopnia ich  zaawansowania, ekspozycji na światło słoneczne, zawartości witaminy D w diecie. Wielkość dawki uzależniona jest również od stężenia wapnia w surowicy i wydalania tegoż wapnia z moczem.

W zależności od preparatu który się podaje dawka wynosi:

• od 50 do 75 mikrogram na dobę (u dorosłych) lub od 20 do 40 mikrogram (u dzieci) w przypadku kropli doustnych;
• 266 mikrogramów w przypadku kapsułek doustnych.

Kapsułkę lub krople należy popijać mlekiem, sokiem owocowym lub wodą.

Bardzo ważna jest systematyczna kontrola poziomu 25-hydroksycholekalcyferolu w surowicy krwi podczas leczenia kalcyfediolem.

Przeciwskazaniem do stosowania jest nadwrażliwość na kalcyfediol, hiperkalcemia (podwyższony poziom wapnia we krwi) i hiperkalciuria (zwiększone wydalanie wapnia z moczem), kamica wapniowa, nadczynność przytarczyc, niedoczynność tarczycy i kory nadnerczy, osteodystrofia nerkowa z hiperfosfatemią, długotrwałe unieruchomienie, niektóre choroby nowotworowe, hiperwitaminoza D.

W trakcie leczenia kalcyfediolem istotna jest kontrola poziomu 25-hydroksycholekalcyferolu (metabolit witaminy D), wapnia i fosforu, kreatyniny oraz azotu mocznikowego we krwi,  kontrola aktywności fosfatazy alkalicznej w surowicy (jest to enzym występujący w błonie komórkowej) oraz zawartość wapnia i fosforu w dobowej zbiórce moczu.

Kalcyfediolu nie stosuje się w zapobieganiu niedoborom witaminy D u dzieci zdrowych. Należy zachować szczególną ostrożność u chorych leczonych glikozydami naparstnicy (może pojawić się hiperkalcemia, która może spowodować zaburzenia rytmu serca) oraz tiazydowymi lekami moczopędnymi.

Specjalne ostrzeżenia będą dotyczyć pacjentów z grupy ryzyka:

• z niewydolnością wątroby lub dróg żółciowych (brak wchłaniania kalcyfediolu);
• z zaburzeniami czynności nerek (może wystąpić zmniejszenie działania leczniczego);
• z niewydolnością serca (zwłaszcza u osób leczonych glikozydami naparstnicy) oraz miażdżycą;
• z niedoczynnością przytarczyc (zmniejszony efekt terapeutyczny);
• ze skłonnością to tworzenia kamieni nerkowych;
•  długotrwale unieruchomionych (możliwość wystąpienia hiperkalcemii);
• z zespołem złego wchłaniania i chorobą Crohna (obniżone wchłanianie kalcyfediolu);
• z sarkoidozą, gruźlicą, chorobami ziarniniakowymi (zwiększona wrażliwość na działanie kalcyfediolu);
• z hiperfosfatemią (należy ograniczyć ilość fosforanów w diecie).

Pacjenci w podeszłym wieku będą wykazywać zwiększone zapotrzebowanie na witaminę D. 

Podczas leczenia kalcyfediolem należy uwzględnić suplementy z witaminą D, ponieważ może pojawić się efekt addytywny, spowodowany efektem sumowania się składników.

Kalcyfediol nie wpływa na zdolność do prowadzenia pojazdów i obsługę maszyn, przy zachowaniu dawek terapeutycznych.

Preparaty zawierające fosfor przy jednoczesnym podaniu z kalcyfediolem mogą być przyczyną hiperfosfatemii (podwyższonego stężenia fosforu we krwi).

Kalcyfediol może dawać fałszywy wynik podwyższonego cholesterolu w surowicy krwi, ponieważ wpływa na niektóre metody oznaczania cholesterolu.

Brak odpowiednich badań klinicznych, potwierdzających bezpieczeństwo stosowania na kobietach w ciąży. Z powodu istniejącej możliwości pojawienia się hiperkalcemii, kalcyfediol nie powinien być stosowany u kobiet w ciąży.

Kalcyfediol przenika do mleka matki karmiącej. Ze względu na ryzyko wystąpienia hiperkalcemii u  noworodka lek nie powinien być przyjmowany przez kobietę karmiącą piersią.

W wyniku badań przeprowadzonych na zwierzętach stwierdzono szkodliwy wpływ na reprodukcję.

Objawy przedawkowania kalcyfediolu to: nudności, wymioty, utrata łaknienia, nadmierne pragnienie i pocenie się, zaparcia lub biegunka, bóle głowy mięśni i stawów, zwiększenie stężenia wapnia i fosforu we krwi i moczu (hiperkalcemia i hiperfosfatemia, hiperkalciuria), osłabienie, zmęczenie, senność, suchość w jamie ustnej, hipotonia, zwłaszcza u dzieci.

W końcowym etapie przedawkowania może pojawić się niewydolność nerek i krążenia oraz nadciśnienie.

Do objawów hiperkalcemii, pojawiającej się w późniejszym okresie, w przypadku podawania zbyt dużych dawek kalcyfediolu należą m.in. nieżyt nosa, osteoporoza u dorosłych, opóźnienie wzrostu u dzieci, niedokrwistość, zapalenie spojówek, światłowstręt, uogólnione zwapnienie naczyń krwionośnych, podwyższone stężenia transaminaz, cholesterolu, albuminy i azotu mocznika, fosforanów.

Kalcyfediol jest prekursorem witaminy D, powstaje w wątrobie, w wyniku hydroksylacji witaminy D3 (cholekalcyferolu) w pozycji 25. Aktywacja witaminy D3 jest dwuetapowa. Kolejny etap zachodzi w nerkach, gdzie pod wpływem enzymu tworzy się kalcytriol. 

Witamina D3 wpływa na wchłanianie wapnia i fosforu w jelitach oraz wpływa na prawidłową mineralizację kości, poprzez pobudzenie działania osteoblastów (komórki kościotwórcze) i zwiększenie resorpcji osteoklastów (komórki, które powodują resorpcje kości). Dodatkowo dochodzi do zwiększenia wchłaniania zwrotnego wapnia w kanalikach dystalnych nerkowych. Razem z parathormonem i kalcytoniną witamina D3 reguluje stężenie wapnia w osoczu.

Kalcyfediol ulega wchłanianiu w jelitach, w środkowej części jelita cienkiego. Po podaniu doustnym wchłonięciu podlega 62-77% dawki.

Kalcyfediol w dużym stopniu wiąże się z białkami osocza, osiągając maksymalne stężenie w osoczu po upływie 4-8h. Kalcyfediol magazynowany jest głównie w tkance tłuszczowej i mięśniach.

Kalcyfediol metabolizowany jest w nerkach.

Kalcyfediol wydalany jest głównie z żółcią i przez nerki.