Mesna, Mesnum - Zastosowanie, działanie, opis

Mesnę w zależności od drogi podania stosuje się w co najmniej dwóch schorzeniach:

• podanie miejscowe, do nosa - niedrożność nosa wywołana lepką, nadmierną wydzieliną (flegmą) w jamie nosowej;
• podanie w iniekcji jak profilaktyka i lek osłonowy w leczeniu ifosfamidem, cyklofosfamidem. Mesna zmniejsza częstotliwość występowania krwotocznego zapalenia pęcherza moczowego wywołanego powyższymi substancjami, a także u osób z grupy ryzyka - po radioterapii nowotworów narządów miednicy, zapalenia pęcherza moczowego związanego z wcześniejszym leczeniem ifosfamidem.

Mesnę stosuje się donosowo i dożylnie (w bolusie lub w krótkich infuzjach).

Dawka, częstotliwość dawkowania, forma aplikacji zależna jest od wielu czynników, m.in. od wieku, leczonego schorzenia, grupy ryzyka.

W leczeniu donosowym mesnę stosuje się do każdego otworu nosowego, do 4 razy na dobę. Podaje się ją aż do ustąpienia objawów.

Dawkowanie w przypadku dolegliwości krwotocznych pęcherza moczowego jest mocno zindywidualizowane. U pacjentów z uszkodzonym nabłonkiem dróg moczowych mesnę podaje się niekiedy w odstępach krótszych lub odpowiednio zwiększa się dawkę.

Substancji nie powinno się stosować w przypadku występowania nadwrażliwości na nią lub inne związki z grupami tiolowymi, u dzieci poniżej drugiego roku życia oraz w okresie ciąży u laktacji (podanie dożylne).

Aerozolu do nosa z mesną nie powinno się podawać jeśli występuje astma i stan astmatyczny bez gromadzenia się nadmiernej ilości śluzu oraz przy braku niedrożności dróg oddechowych.

Stosowanie mesny może wiązać się z wystąpieniem skurczu oskrzeli co ma szczególne znaczenie u osób ze zdiagnozowaną astmą.

Jedzenie nie wpływa na dostępność w moczu mesny dla podania doustnego.

Dotychczasowe dane pokazują, że mesna podawana miejscowo do nosa nie wpływa na zdolność prowadzenia pojazdów czy obsługiwania maszyn.

Mesna podawana w postaci iniekcji może powodować działania niepożądane jak oszołomienie, omdlenie, senność, zaburzenia widzenia czy zawroty głowy. Są to objawy utrudniające prowadzenie samochodu. Decyzję o prowadzeniu pojazdu należy rozpatrzyć indywidualnie z uwzględnieniem występujących działań niepożądanych.

Mesna może fałszować wyniki niektórych badań:

• może powodować fałszywie dodatnie wyniki na obecność siarczynów i ketonów (ciał ketonowych);
• może powodować fałszywie dodatni / fałszywie ujemny wynik testów na obecność erytrocytów w moczu.

Nie zaleca się stosowania mesny w okresie ciąży (donosowej) ze względu na brak danych odnośnie ryzyka stosowania i potencjalnego wpływu na płód.

Mesna gdy podawana jest razem z cytostatykiem, podlega kryteriom przewidzianym dla tego typu terapii. Do tej pory nie wykazano działań embriotoksycznych czy teratogennych.

Nie jest wiadome czy mesna / dimesna są obecne w kobiecym mleku.

Jeśli zachodzi konieczność podania mesny w okresie laktacji, zaleca się przerwanie karmienia piersią lub zaprzestanie stosowania tej subtancji.

W przypadku podania donosowego potencjalne skutki uboczne to:

• reakcje nadwrażliwości,
• kaszel i skurcz oskrzeli (szczególnie u osób ze stwierdzoną astmą),
• obrzęk naczynioruchowy, rumień, wysypka rumieniowiata, pokrzywka,
• podrażnienie błony śluzowej nosa.

W przypadku stosowania roztworu do wstrzykiwań z mesną możemy spodziewać się:

• wysypki polekowej z eozynofilią, ogólnymi objawami DRESS,
• anafilaksji,
• toksycznej martwicy naskórka,
• zespołu Stevensa-Johnsona.

Niektóre działania niepożądane są wspólne zarówno dla mesny jak i oksazafosforyny - nie da się ich jednozancznie odróżnić.

Dotychczasowe dane literaturowe nie podają o przypadkach przedawkowania dla podania donosowego.

Dla podania dożylnego wykazano tolerancje przy dużych dawkach, objawami występującymi były:

• nudności;
• wymioty;
• ból brzucha;
• kolka;
• biegunka;
• ból głowy, zmęczenie, bóle kończyn i stawów, wysypka, zaczerwienienie skóry;
• niedociśnienie, bradykardia, tachykardia;
• parestezja;
• gorączka;
• skurcz oskrzeli;
• brak energii, wyczerpania, osłabienie;
• depresja, drażliwość.

Mesna, czyli 2-merkaptoetanosulfonian sodu to substancja o działaniu mukolitycznym – jej działanie polega na rozdrobnieniu śluzu (glikoprotein), przez co ułatwione jest usunięcie zalegającego śluzu. Rozerwanie wiązań w obrębie glikoprotein flegmy jest efektem likwidacji wiązania disiarczkowego mucyny poprzez grupy tiolowe -SH (efekt reakcji redukcji). Dodatkowo dochodzi do rozerwania wiązań jonowych łańcuchów bocznych glkoprotein przez grupy sulfonianowe mesny (reakcje jonizacji). Dochodzi również do zmian w obrębie 2-wartościowego wiązania z zamianą jonów wapniowych (II) na jony sodu (I) pochodzące z mesny.

Pocięte fragmenty wydzieliny są dodatkowe rozpuszczane w wyniku 2óch mechanizmów:

• mesna jest solą sodową;
• grupy sulfonianowe mesny mają charakter hydrofilowy ("lubią wodę").

Mesna podawana układowo odpowiada za detoksykację przy podawaniu oksazofosforyn. Dwusiarczek mesny (jej metabolit) ulega redukcji do wolnego związku tiolowego w wyniku kontaktu z metabolitami oksazaosforyny o działaniu urotoksycznym. Mesna wiąże się z metabolitami 4-hydroksy, dzięki czemu powstaje nietoksyczny kompleks, kolejno wiąże się mesna również z akroleiną (metabolitem oksazafosfryny).

Mesna połączona ze śluzem wykazuje działanie mukolityczne.

Mesna niepołączona ze śluzem jest wchłaniana do krążenia ogólnoustrojowego, gdzie ulega szybkiej przemianie do nieaktywnego disiarczku mesny (dimesny). Związek ten powstaje w oparciu o jony metali krążące we krwi oraz w wyniku reakcji autooksydacji – tworzone są w niej połączenia disiarczkowe.

Wchłanianie mesny zachodzi na poziomie 60% – zależy m.in. od wielkości cząstek podanych w aerozolu czy pola powierzchni styku substancji czynnej.

Mesna ulega przemianie w krążeniu ogólnym do dimesny. Dimesna zostaje szybko przeniesiona do nerek – tam ulega redukcji do wolnego związku tiolowego i może wiązać się z metabolitami toksycznych cytostatyków.

Mesna wiąże się z białkami osocza na umiarkowanym poziomie (69-75%).

Istotne przy osłonowym podawaniu mesny jest jej odpowiednie stężenie w pęcherzu moczowym podczas wydalania urotoksycznych metabolitów oksazafosforyny.

Znacząca ilość dimesny ulega przemianie do związków tiolowych niezwiązanych (na skutek działania transferazy i reduktazy) w nabłonku kanalików nerkowych.

Niezredukowana część mesny jest wydalana z moczem.

Okres półtrwania w fazie eliminacji wynosi od 2 do 4 godzin.