Odpowiedzialny seks — o profilaktyce chorób wenerycznych

Choroby weneryczne wywoływane są przez różne patogeny — wirusy, grzyby, bakterie lub pasożyty. Wiele z nich przebiega bezobjawowo i niestety łatwo je przeoczyć. Wtedy choroba stanowi zagrożenie nie tylko dla osoby zakażonej, ale również dla wszystkich jej partnerów seksualnych. Właśnie dlatego tak istotne jest przeprowadzenie odpowiednich badań dotyczących chorób wenerycznych na podstawie różnych materiałów. Najczęściej wykonuje się je z krwi lub z wymazu z odbytu, pochwy czy spod napletka. W diagnostyce wykorzystuje się głównie badania serologiczne i bakteriologiczne. Możliwe jest również stosowanie domowych testów dostępnych bez recepty. Jednak są one mniej wiarygodne w porównaniu z badaniami przeprowadzonymi w laboratorium. 

Rozprzestrzenianiu chorób wenerycznych można zapobiegać. Jest na to kilka sposobów: 

• ograniczenie przygodnych kontaktów seksualnych oraz uważne dobieranie partnerów (współżycie z osobami, które zostały przebadane pod kątem chorób wenerycznych),
• zmniejszenie ryzyka zakażenia poprzez ochronę mechaniczną, czyli stosowanie prezerwatyw. Warto pamiętać, że chcąc użyć środków nawilżających, należy wybierać te o podłożu wodnym, a nie tłuszczowym. Oliwki, wazelina czy kremy mogą uszkodzić lateks i zmniejszyć szczelność prezerwatywy. Ponadto to zabezpieczenie nie daje stuprocentowej ochrony, dlatego przede wszystkim zalecane jest badanie oraz uważne wybieranie partnerów,
• leczenie osób z chorobami przenoszonymi drogą płciową. Najlepiej zgłosić się na konsultację do lekarza około kilku tygodni po odbyciu przygodnego stosunku, ponieważ zwykle po tym czasie możliwe jest wykrycie zakażenia (czas różni się w zależności od konkretnego patogenu). Jeżeli pojawią się pierwsze objawy którejkolwiek z chorób przenoszonych drogą płciową (np. zmiany skórne okolic intymnych, świąd, ból, pieczenie, zaczerwienienie), należy jak najszybciej zgłosić się na konsultację do dermatologa — wenerologa, ginekologa lub urologa. 

Kiła — jakie badania zrobić, aby zdiagnozować tę chorobę weneryczną?

Diagnostyka kiły opiera się głównie na badaniach serologicznych wykonywanych z próbki pobranej krwi, a najlepszym okresem na wykrycie choroby jest około 6 tygodni od momentu potencjalnego zakażenia. Dlaczego należy czekać tak długo? Test przeprowadzony wcześniej nie wykluczy kiły, ponieważ istnieje większe prawdopodobieństwo wyniku fałszywie ujemnego. W takiej sytuacji konieczne będzie powtórzenie badania. Krętek blady (bakteria wywołująca kiłę) po wniknięciu do organizmu stymuluje układ odpornościowy, który w odpowiedzi na zakażenie wytwarza przeciwciała skierowane przeciwko lipidowym składnikom bakterii, a także przeciw samemu krętkowi blademu. 

Dzięki badaniom serologicznym można wykryć przeciwciała oraz rozpoznać zakażenie. Jest do dyspozycji kilka rodzajów testów — nieswoiste (VDRL, USR) i swoiste (FTA-ABS, TPHA). Diagnostykę rozpoczyna się zazwyczaj od testów nieswoistych, a od wyniku uzależnione bywa dalsze postępowanie. Jeżeli wynik jest dodatni, powinien być wykonany dodatkowy test nieswoisty lub jeden z testów swoistych, aby potwierdzić rozpoznanie. Zdarza się, że wynik nieswoistego testu jest fałszywie dodatni. Dzieje się tak, ponieważ we krwi znaleziono przeciwciała przeciwko antygenom podobnym do antygenów krętka bladego (właśnie dlatego badanie określane jest jako nieswoiste). Możliwe jest również przeprowadzenie testów bezpośrednich, czyli takich, które wykryją obecność bakterii, a nie przeciwciał. 

Choroby weneryczne — kłykciny kończyste, HPV

Kłykciny kończyste to zmiany na skórze wywołane przez wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV). Diagnostyka opiera się głównie na badaniu fizykalnym pacjenta, a w przypadku kobiet dodatkowo na kolposkopii (wnikliwe badanie dolnego obszaru narządów rozrodczych kobiety), jeżeli występuje taka potrzeba. Można również wykonać testy genetyczne HPV DNA, co pozwala na określenie dokładnego serotypu wirusa. Do badania potrzebny jest wymaz z rowka zażołędnego (mężczyźni) lub szyjki macicy (kobiety). Jednak według europejskich wytycznych nie należy przeprowadzać takich badań rutynowo. 

Rzeżączka — jedna z częstszych chorób wenerycznych

Rzeżączka należy do częstych chorób wenerycznych. Jest wywołana przez bakterię Neisseria gonorrhoeae. Charakteryzuje się bólem i pieczeniem podczas oddawania moczu, a także pojawieniem się ropnego wycieku z cewki moczowej. U kobiet dodatkowo mogą wystąpić obfite miesiączki oraz mętne upławy. W diagnostyce wykorzystuje się badania molekularne lub hodowlę bakteryjną. Bakterie mogą być również uwidocznione w badaniu mikroskopowym preparatu z wymazu dróg moczowo-płciowych barwionego metodą Grama lub błękitem metylenowym. Badanie molekularne można przeprowadzić na podstawie moczu, spermy lub wymazu z gardła, cewki moczowej, pochwy, szyjki macicy, a także odbytu. Natomiast hodowlę bakteryjną wykonuje się po pobraniu wymazu z cewki moczowej, odbytu lub pochwy. 

AIDS, HIV — badania, które warto wykonać

AIDS to choroba wywołana przez ludzki wirus niedoboru odporności (HIV). Podstawę w diagnostyce stanowią testy serologiczne, dzięki którym w próbce krwi wykrywane są antygeny p24 HIV (pojawiają się po 2 tygodniach od zakażenia) oraz przeciwciała anty-HIV 1/2 (występują po 4-12 tygodniach od zakażenia). Antygen p24 HIV zjawia się wcześniej niż przeciwciała, dlatego jest pomocny w diagnostyce zakażeń wertykalnych oraz w przypadku narażenia zawodowego. Jednak z czasem może zaniknąć, dlatego w ogólnej diagnostyce preferuje się przeciwciała.

Jeżeli wynik któregokolwiek badania jest dodatni, należy wykonać test potwierdzenia (ze względu na możliwość wyniku fałszywie dodatniego). Test polega na wykryciu specyficznych przeciwciał dla HIV-1 oraz HIV-2 przy użyciu metody Western Blot. Co ważne, diagnostyka w kierunku zakażenia HIV może być przeprowadzona anonimowo i bezpłatnie. 

Choroba weneryczna — chlamydioza

Chlamydioza to najczęstsza choroba przenoszona drogą płciową. Do zarażenia może dojść również wskutek braku higieny lub podczas porodu. W diagnostyce zaleca się testy oparte na amplifikacji kwasów nukleinowych (NAAT) ze względu na wysoką czułość i swoistość, a także szybki wynik badania. Materiałem potrzebnym do jego wykonania jest wymaz z pochwy u kobiet oraz pierwsza porcja moczu u mężczyzn. Ponadto w rozpoznaniu chlamydiozy można wykorzystać wymaz z szyjki macicy (kobiety) lub cewki moczowej (mężczyźni). Powinien on być pobrany co najmniej 3-4 godziny po oddaniu moczu, czyli najlepiej rano. W przypadku pobrania wymazu z szyjki macicy należy powstrzymać się od współżycia i nie stosować leków dopochwowych przynajmniej przez 2 dni.