Flexitarianizm – na czym polega dieta flexitariańska? Zasady, efekty i jadłospis
Katarzyna Turek-Kawecka

Flexitarianizm – na czym polega dieta flexitariańska? Zasady, efekty i jadłospis

Dieta flexitariańska (półwegetariańska, semiwegetariańska) to optymalny sposób żywienia dla osób, które nie chcą rezygnować w pełni z jedzenia mięsa. Co więcej, flexitarianizm niesie ze sobą sporo korzyści zdrowotnych dla organizmu. Jakie są zasady diety flexitariańskiej i jak komponować codzienne menu? Podpowiadamy.

Wszystkie instytucje zajmujące się badaniem związków pomiędzy żywieniem a występowaniem nowotworów jednoznacznie stwierdzają, że codzienne spożycie czerwonego przetworzonego mięsa zwiększa o niemal 20% ryzyko pojawienia się nowotworów jelita grubego, a samo czerwone, niepeklowane mięso jest prawdopodobnie kancerogenne. Z tego powodu oraz z czynników ideologicznych w ostatnich latach coraz bardziej popularne stają się wszystkie wersje diet vege, czyli tych wyłączających produkty pochodzenia zwierzęcego. Wyróżniamy wśród nich weganizm bazujący tylko na produktach pochodzenia roślinnego oraz wegetarianizm w różnych odmianach, w którym eliminuje się mięso, ale spożywa produkty pochodzenia zwierzęcego. Dla osób, które nie chcą w pełni rezygnować z jedzenia mięsa, alternatywą może być flexitarianizm, inaczej nazywany dietą półwegetariańską (semiwegetariańską)

Skąd pomysł na dietę flexitariańską? 

Wiele osób zdaje sobie sprawę z zalet diety wegetariańskiej, ale nie każda osoba jest w stanie zrezygnować w pełni z jedzenia mięsa. Dla osób, które chciałyby być bardziej elastyczne w swoim podejściu do diety i jakoś je zakwalifikować, z ratunkiem przyszedł Dawn Jacson Blatner. Opisał i nazwał dekadę temu koncepcję stosowanej przez wiele osób od wielu lat diety ograniczającej spożycie mięsa, ale nie będącej dietą stricte wegetariańską.

Założył on, że aby czerpać korzyści płynące ze stosowania diety wegańskiej czy wegetariańskiej, nie trzeba w stu procentach rezygnować ze spożycia mięsa oraz produktów odzwierzęcych. Wystarczy je ograniczać, wybierając na co dzień ich roślinne alternatywy. Pomimo że do słownika języka angielskiego słowo flexitarianizm zostało włączone w 2014 roku, badania na osobach stosujących podobny sposób żywienia, tylko bez nazywania go elastycznym wege (z tłumaczenia słowa flexitarianizm), były prowadzone jednak przez dziesiątki lat wcześniej. 

Jakie są główne założenia diety flexitariańskiej? 

Flexitarianizm polega na stosowaniu diety wegetariańskiej przez większą część miesiąca, a sięganie po produkty mięsne raz na jakiś czas, kiedy ma się na nie ochotę. Według naukowców jest ponad dwadzieścia różnych definicji flexitarianizmu. Niektóre zakładają, że wyłącza się tylko czerwone mięso, a na stałe je się ryby i jaja. Inne, że spożycie mięsa jest ograniczone do na przykład jednej porcji w miesiącu, a drobiu do jednej w tygodniu. 

Cechą wspólną wszystkich tych określeń jest maksymalne zmniejszenie spożycia mięsa, szczególnie czerwonego. Trzy główne cechy diety półwegetariańskiej, jakich można by użyć do opisania tego sposobu żywienia, to: prozdrowotność, rozsądek i umiar

Powiązane produkty

Dla kogo jest flexitarianizm? 

Półwegetarianizm jest odpowiedni dla każdej zdrowej osoby. Już 10 lat temu Amerykańskie Stowarzyszenie Dietetyczne wyraziło stanowisko, że „odpowiednio zaplanowane diety wegetariańskie, w tym diety ściśle wegetariańskie, czyli wegańskie, są zdrowe, spełniają zapotrzebowanie żywieniowe i mogą zapewniać korzyści zdrowotne przy zapobieganiu i leczeniu niektórych chorób. Dobrze zaplanowane diety wegetariańskie są odpowiednie dla osób na wszystkich etapach życia, włącznie z okresem ciąży i laktacji, niemowlęctwa, dzieciństwa, dojrzewania oraz dla sportowców” (Journal of the American Dietetic Association 2009). W związku z tym mniej restrykcyjna dieta, jaką jest flexitarianizm, nadaje się dla każdego, kto chciałby po prostu zdrowiej się odżywiać.

Warto jednak pamiętać, że bardzo ważne jest odpowiednie zbilansowanie diety półwegetariańskiej (tak jak każdej innej). 

Czy dieta flexitariańska jest kosztowna? 

To, ile wydamy na produkty spożywcze, będąc na diecie flexitariańskiej, zależy tylko od nas samych. Możemy wybierać kosztowne, sprowadzane z daleka warzywa i owoce czy modne kasze, albo bazować na naszych rodzimych produktach, co będzie zdecydowanie tańsze. Ryby, będące składnikiem diety półwegetariańskiej, nie muszą być drogie. Nie trzeba wybierać ekskluzywnego łososia czy tuńczyka, ale na przykład tańszego dorsza.

Suche nasiona roślin strączkowych popularne w Polsce są bardzo tanim źródłem białka, które może służyć za alternatywę dla mięsa. Warto zaopatrywać się w sezonowe produkty i to, co akurat jest na promocji oraz z wyprzedzeniem planować swój jadłospis. Dzięki temu wydamy mniej w porównaniu z dietą tradycyjną, w której kupujemy większe ilości mięsa. 

Jakie są efekty flexitarianizmu? 

Ograniczanie czerwonego mięsa oraz produktów mięsnych ma wiele zalet. Główną z nich jest zmniejszenie ryzyka pojawienia się nowotworów (przede wszystkim jelita grubego), innymi redukcja prawdopodobieństwa wystąpienia zespołu metabolicznego, dyslipidemii i cukrzycy. Zwiększenie spożycia produktów roślinnych kosztem ograniczenia mięsa i jego przetworów zmniejsza zaparcia, jednocześnie zwiększając spożycie witamin i składników mineralnych.

Ponadto porównując redukcję masy ciała u osób będących na diecie tradycyjnej oraz z ograniczeniem produktów mięsnych, zauważono, że osoby zmniejszające spożycie produktów odzwierzęcych chudły szybciej i więcej.  

Zalety i wady flexitarianizmu 

Niewątpliwą zaletą flexitarianizmu jest możliwość elastycznego wyboru tego, co jemy, bez sztywnych reguł. Poprawia to stan zdrowia osoby stosującej dietę, ale nie narzuca jej konieczności wyłączenia wszystkich produktów z jakiejś grupy. Rozsądne podejście powoduje, że łatwiej jest nam trzymać się zasad – nie mamy wtedy poczucia, że łamiąc je raz zniweczyliśmy cały wcześniejszy wysiłek włożony w dietę i że nie ma sensu się jej trzymać.

Dieta flexitariańska jest także łatwiejsza do stosowania dla osób o bardziej tradycyjnych preferencjach żywieniowych – wszak w naszym kraju dieta, do której jesteśmy przyzwyczajeni, jest raczej cięższa i bogata w mięso i jego przetwory. Biorąc pod uwagę, że ten sposób żywienia od dawna zajmuje miejsce w ścisłej czołówce najzdrowszych diet, jest pełnowartościowy, nie narzuca wyboru konkretnych produktów czy dań, a to jak drogie czy skomplikowane posiłki będziemy przygotowywać zależy tylko od nas i naszych preferencji, flexitarianizm nie ma wad.

Jedynym minusem diety flexitariańskiej może być niedobór jakiegoś składnika, jeśli zostanie nieodpowiednio zbilansowana, tak samo jak w przypadku diety tradycyjnej. Niektórzy obawiają się, że dania bezmięsne nie będą wystarczająco smaczne i intensywne w smaku. Receptą na to jest zastosowanie większej ilości przypraw oraz użycie „magicznej” wędzonej papryki w proszku, nadającej potrawom dymny smak, przypominający wędzone mięso. Utrudnieniem jest także fakt, że jeśli ktoś nie lubi warzyw i owoców, to stosowanie tej diety może być mniej przyjemne. 

Dzień z jadłospisu flexitariańskiego 

Kaloryczność jadłospisu dostosować należy indywidualnie do każdej osoby, jeśli jadłospis miałby być dietą redukcyjną, to nie należy stosować „głodowych” ilości kilokalorii i nie schodzić poniżej wartości podstawowej przemiany materii (PPM – wyliczone na podstawie wzrostu i masy ciała). 

Przykładowy jadłospis 1500 kcal w diecie flexitariańskiej:

Śniadanie: kanapki z koperkowo-łososiowym twarożkiem i warzywami: 

Trzy kromki chleba żytniego pełnoziarnistego (105 g) przesmaruj twarożkiem zrobionym z trzech łyżek serka homogenizowanego o obniżonej zawartości tłuszczu (60 g), dwóch plasterków wędzonego łososia (50 g) oraz łyżki posiekanego koperku (10 g), a na górze połóż trzy garści rukoli (45 g) oraz paski z połowy papryki (75 g). 

II śniadanie: jogurt z płatkami, owocami i orzechami:  

Szklankę jogurtu (240 g) wymieszaj wraz ze szklanką malin (120 g), dwoma łyżkami otrębów pszennych (14 g) oraz trzema orzechami włoskimi (12 g). Skrop łyżeczką miodu (8 g). 

Obiad: dorsz w warzywach: 

150 g polędwicy z dorsza oprósz pieprzem, suszoną natką pietruszki i suszonym czosnkiem niedźwiedzim. Ugotuj trzy łyżki kaszy jęczmiennej (36 g). Na łyżce oliwy z oliwek zeszklij ½ większej cebuli (50 g). Zetrzyj na tarce o dużych oczkach dwie marchewki (160 g), dodaj do cebuli, dolej 50 ml wody i duś pod przykryciem aż będzie miękka. Dodaj dwa obrane ze skórki i pokrojone w kostkę pomidory (300 g), wymieszaj. Połóż w warzywnym sosie przyprawioną rybę, przykryj pokrywką i duś na małym ogniu pod przykryciem około 10 minut aż będzie gotowa. Podawaj z ugotowaną wcześniej kaszą. 

Kolacja: zupa pomidorowa z soczewicą: 

Ugotuj w wodzie trzy łyżki soczewicy czerwonej (45 g). Do połowy szklanki bulionu warzywnego (125 g) wrzuć pół puszki pokrojonych pomidorów (200 g), dopraw odrobiną soli, majerankiem i wędzoną papryką w proszku. Dodaj soczewicę i gotuj jeszcze kilka minut, aby smaki się przegryzły. Zjedz z grzanką z kromki razowego chleba żytniego (35 g). 

Flexitarianizm wydaje się być świetnym rozwiązaniem dla osób chcących poprawić swą dietę, zdrowo się odżywiać bez konieczności całkowitej rezygnacji z mięsa oraz produktów odzwierzęcych. Zakładając, że zastosowanie lżejszych reguł i obostrzeń spowoduje, że więcej ludzi zrezygnuje na co dzień z jedzenia mięsa, jest to świetny krok w stronę dobrych, świadomych zmian żywieniowych. 
  1. E. J. Derbyshire, Flexitarian Diets and Health: A Review of the Evidence-Based Literature, "Frontiers in Nutrition", nr 3 2017. 
  2. C. A. Forestell, Flexitarian Diet and Weight Control: Healthy or Risky Eating Behavior?, "Frontiers in Nutrition", nr 5 2018.   
  3. T. M. Hicks, S. O. Knowles, M. M. Farouk, Global Provisioning of Red Meat for Flexitarian Diets, "Frontiers in Nutrition", nr 5 2018. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • O to musisz zadbać jesienią w trosce o odporność, skórę, sen i udany powrót na siłownię

    Jesień to pora roku, która może wyjątkowo dać się nam we znaki. To okres przejściowy między krótkim rękawem a kurtką, długimi dniami a szybką szarówką, powrót z wakacji do szkoły oraz powrót do rutyny związanej z dietą czy aktywnością fizyczną. Co zrobić, żeby nie przebodźcować swojego organizmu, wzmocnić odporność, ukoić zmęczone mięśnie i zasypiać bez problemu?

  • Jesienne osłabienie organizmu - jak uniknąć choroby?

    Jesienna aura sprzyja nie tylko obniżeniu nastroju, ale również osłabieniu organizmu, co powoduje, że jesteśmy bardziej podatni na infekcje i częściej chorujemy. Poznaj kilka sposobów na wzmocnienie organizmu i ograniczenie ryzyka wystąpienia choroby.

  • Dynia – wartości odżywcze i właściwości lecznicze. Dietetyczne przepisy z dynią

    Dynia jest warzywem bogatym w witaminy i minerały – m.in. w magnez, selen, potas i cynk. Stanowi także źródło białka i błonnika pokarmowego. Kto powinien włączyć ją do swojej diety? Jakie właściwości mają pestki z dyni i olej z dyni? Czy to warzywo będzie odpowiednie dla cukrzyków?

  • Gruszka – właściwości, wartości odżywcze, przepisy

    Jej dodatek do diety może pomóc przy uciążliwych zaparciach. Świetnie sprawdzi się jako element maseczki na przetłuszczającą się cerę. W dodatku pysznie smakuje zarówno w daniach na słodko, jak i na wytrawnie. Gruszka – jakimi wartościami odżywczymi się charakteryzuje? Czy jedzenie jej może zaszkodzić? Co dobrego przygotować z gruszek?

  • Czym jest układ odpornościowy i jak skutecznie go wspierać?

    Po z natury ciepłym lecie przychodzi sezon jesienny, który wystawia na ciężką próbę nie tylko nasz nastrój, ale również układ odpornościowy, który w tym czasie jest wyjątkowo obciążony. Jest to okres infekcji, często nawracających lub przewlekłych. Istnieją jednak sposoby, aby sobie skutecznie pomóc i zniwelować ryzyko uciążliwych i osłabiających przeziębień, na tle których mogą rozwinąć się dużo poważniejsze choroby, jak zapalenie płuc czy oskrzeli. Spośród czynników mających wpływ na prawidłowo funkcjonujący układ immunologiczny, niewątpliwie ogromne znaczenie ma zdrowa dieta.

  • Kapary – smak, właściwości i zastosowanie w kuchni

    Kapary to roślina krzewiasta naturalnie występująca w strefie tropikalnej i w basenie Morza Śródziemnego. Pąki kwiatowe kaparów są znane już od wielu lat ze względu na swój charakterystyczny smak oraz działanie wspomagające trawienie i leczenie infekcji górnych dróg oddechowych. Kapary są ważnym źródłem wielu różnych biologicznie aktywnych substancji chemicznych, których właściwości terapeutyczne były już dobrze znane i cenione przez starożytnych Rzymian.

  • Czy proteinowa dieta Dukana działa? Fazy diety i skutki uboczne

    Dieta Dukana jest znana inaczej jako dieta proteinowa, białkowa oraz Protal (z jęz. fr. protéines alternatives). Pomysłodawcą tej słynnej diety jest były francuski dietetyk Pierre Dukan, który w 2013 roku otrzymał zakaz wykonywania zawodu lekarza na terenie Francji. Mimo to dieta Dukana zyskała w ostatnich latach miano jednej z najpopularniejszych diet odchudzających na całym świecie i stanowi model żywienia dla wielu osób.

  • Kiwi – właściwości odżywcze, wartości

    Kiwi jest niezwykle popularnym owocem, który nazywany bywa również chińskim agrestem. Owoce kiwi są jagodami, a ich miąższ jest soczysty, galaretowaty i zasobny w brązowe lub czarne nasiona. Kiwi zawiera wiele różnych składników bioaktywnych (m.in. witamin, składników mineralnych, karotenoidów i polifenoli), dzięki czemu wywiera pozytywny wpływ na organizm człowieka.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij