Dieta w chorobie nowotworowej
Filip Biernacki

Dieta w chorobie nowotworowej

Prawidłowa dieta jest niezwykle istotna zarówno w zdrowiu, jak i podczas choroby. Szczególnie na właściwe żywienie, a także fortyfikację standardowego planu żywieniowego dietami doustnymi, powinny zwrócić uwagę osoby z chorobą nowotworową. Co zatem jest ważne w diecie pacjenta onkologicznego?

Odpowiednie żywienie w chorobie nowotworowej spełnia bardzo ważną rolę. Dobrze zbilansowana dieta, czyli taka, która zapewnia pokrycie zapotrzebowania na energię, białko, tłuszcz, węglowodany oraz witaminy, minerały i wodę, może przeciwdziałać niedożywieniu, na które pacjenci onkologiczni są szczególnie narażeni i dzięki temu zapewnić dobre samopoczucie chorego oraz wspomagać w ten sposób leczenie przeciwnowotworowe.

Najlepszym sposobem odżywiania jest odżywianie drogą doustną i zastosowanie tzw. diety kuchennej, uwzględniającej preferencje chorego. Dieta taka powinna spełniać wszystkie zasady racjonalnego odżywiania i charakteryzować się lekkostrawnością. Nie istnieje jedna szablonowa dieta, której stosowanie znajdzie uzasadnienie we wszystkich chorobach nowotworowych. Bardzo często pacjenci wymagają spersonalizowanych zaleceń dietetycznych, dopasowanych do rodzaju nowotworu, dynamiki choroby, zastosowanego leczenia i obecnych dolegliwości, takich jak np. anoreksja, nudności, dysfagia, wzdęcia lub skurcze brzucha, biegunka i zaparcie stolca. Istnieją jednak pewne założenia diety omówione w dalszej części niniejszego artykułu, które każdy chory może zastosować.

Należy wystrzegać się wszelkich diet, które nie mają udowodnionej skuteczności klinicznej i ze względu na nieodpowiednie zbilansowanie mogą narażać pacjenta na niedobory makro- i mikroskładników pokarmowych, a w konsekwencji zaostrzyć przebieg choroby nowotworowej i predysponować do rozwoju niedożywienia.

Energetyczność diety

Kaloryczność diety w onkologii jest zależna od płci, aktywności fizycznej i stanu metabolicznego pacjenta. Szacunkowa podaż energii powinna wynosi 25–35 kcal/kg m.c./dobę, jednak najbezpieczniej, aby zapotrzebowanie na energię zostało wyliczone przez specjalistę (dietetyka klinicznego,  lekarza lub wykwalifikowanej pielęgniarki).

Makroskładniki pokarmowe

Podaż białka powinna wynosić od 1,0–1,5 g/kg m.c./dobę, czyli ok. 15–20% całkowitej energetyczności diety. W niektórych sytuacjach klinicznych należy zwiększyć ilość spożywanego białka. Składnik ten spełnia fundamentalną rolę w diecie osób chorych na nowotwór. Sprzyja anabolizmowi białek mięśniowych, pomaga utrzymać lub przywrócić beztłuszczową masę ciała. Źródłem białka w diecie powinno być chude mięso, ryby, jaja, produkty mleczne. Jeśli produkty mleczne nie są tolerowane przez pacjentów (np. w trakcie leczenia cytostatykami, w trakcie radioterapii, chemioterapii), należy zastąpić je napojami roślinnymi (np. napój ryżowy, migdałowy, sojowy).

Udział węglowodanów i tłuszczów w diecie pacjenta onkologicznego powinien wynosić odpowiednio 35–50% i 30–50% całkowitej energetyczności diety. W literaturze coraz częściej pojawiają się przesłanki o zasadności stosowania diet wysokotłuszczowych w terapiach onkologicznych. Wymaga to jednak dalszych badań i obserwacji.

Źródłem węglowodanów w diecie powinny być przede wszystkim produkty zbożowe (pieczywo, ryż, kasza, makaron, płatki zbożowe) oraz owoce i warzywa w różnej postaci (surowej, gotowanej, pieczonej). Źródłem tłuszczów w diecie powinny być oleje roślinne (np. olej lniany, oliwa z oliwek, olej rzepakowy), orzechy, tłuste ryby morskie.

Witaminy i minerały

Zapotrzebowanie na witaminy i minerały u osób chorujących na nowotwory jest takie samo jak osób zdrowych. Nie ma wskazań do rutynowej suplementacji witamin i/lub minerałów. Suplementację należy włączyć tylko w wypadku stwierdzonych niedoborów lub sytuacji klinicznej, która może prowadzić do niedoboru określonego składnika. Przykładem mogą być pacjenci po usunięciu żołądka, którzy narażeni są na niedobór witaminy B12.

Ogólne zalecenia

Sposób żywienia osoby chorej na nowotwór powinien być uregulowany, co oznacza, że osoba taka powinna spożywać około 4–5 posiłków na dobę, we względnie równych odstępach czasowych. Optymalna przerwa między jednym a drugim posiłkiem powinna wynosić 3–4 godziny. Konsumpcja powinna mieć miejsce w spokojnych warunkach i przyjaznej atmosferze, nie należy spożywać posiłków w pośpiechu. Temperatura pokarmów powinna być optymalna, to znaczy niezbyt niska i niezbyt wysoka.

Dieta powinna charakteryzować się dużym urozmaiceniem i wykorzystywać jak najwięcej produktów, które przygotowane w odpowiedni sposób będą stymulować apetyt chorego. Posiłki powinny być starannie podane i odpowiednio udekorowane. Należy je przygotowywać w miarę możliwości ze świeżych produktów i starać się unikać produktów wysokoprzetworzonych oraz wątpliwej jakości.

Preferowaną obróbką termiczną jest gotowanie (w wodzie, na parze), duszenie, pieczenie w rękawie foliowym lub naczyniu żaroodpornym. Niewskazane jest smażenie, wędzenie, peklowanie, marynowanie. Należy również pamiętać o odpowiednim nawodnieniu chorego.

Fortyfikacja diety

W niektórych sytuacjach konieczna jest tzw. fortyfikacja diety, czyli zwiększenie jej wartości odżywczej. Może się to odbywać przez dodawanie do posiłków produktów pochodzenia naturalnego o dużej gęstości energetycznej. Do takich produktów należy np. masło, śmietana, miód, oleje roślinne.

Inną metodą fortyfikacji jest podaż diet przemysłowych, które ze względu na skład mogą być kompletne (mogą stanowić wyłączne źródło pożywienia) lub niekompletne (np. Fresubin Protein Powder). Ich zaletą jest to, że mają stały, niezmienny skład, są jałowe, są źródłem odpowiedniej ilości energii i składników odżywczych w małej objętości. Przykładowe diety przemysłowe przeznaczone dla pacjentów onkologicznych to Fresubin Energy Drink, Supportan Drink. Preparaty te nie zawierają syropu glukozowego, glutenu i laktozy. Najlepiej spożywać je schłodzone, przez słomkę, w czasie co najmniej 30 minut, aby nie doprowadzić do wystąpienia biegunki.

Materiał partnera.

  1. J. Arends i in., ESPEN guidelines on nutrition in cancer patients, „Clinical Nutrition” nr 36 (1) 2017.
  2. J. Arends i in., ESPEN expert group recommendations for action against cancer-related malnutrition, „Clinical Nutrition”, nr 36 (5) 2017.
  3. M. Jarosz, Praktyczny podręcznik dietetyki, Olsztyn 2010.
  4. M. Grzymisławski, Dietetyka kliniczna, Warszawa 2019.
  5. S. Kłęk i in., Standardy leczenia żywieniowego w onkologii, „Journal of Oncology”, nr 65 (4) 2015.
  6. V. E. Baracos, Skeletal muscle anabolism in patients with advanced cancer, „Lancet Oncology”, nr 16 (1) 2015.
  7. A. Jachnis i in., Zastosowanie diety bezlaktozowej u chorych poddanych leczeniu z powodu choroby nowotworowej, „Postępy Żywienia Klinicznego”, nr 17 (3) 2017.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Szczepienia przed wyjazdem na Sri Lankę i zalecenia zdrowotne przed podróżą

    Podróż na Sri Lankę wiąże się z narażeniem na specyficzne zagrożenia zdrowotne, które są charakterystyczne dla regionów tropikalnych. Przed wyjazdem warto zapoznać się z aktualnymi zaleceniami dotyczącymi szczepień ochronnych, profilaktyki chorób zakaźnych oraz zasad bezpieczeństwa sanitarnego.

  • Koc termiczny, czyli folia życia. Jak i kiedy używać?

    Koc termiczny wygląda jak kawałek cienkiej folii. Z jednej strony jest koloru srebrnego, a z drugiej złotego. Jest jednym z podstawowych elementów pierwszej pomocy w wypadkach. W zależności od sposobu użycia może stanowić ochronę przed nadmiernym wychłodzeniem lub przegrzaniem. Powinien być wyposażeniem każdej apteczki samochodowej, ale warto mieć go przy sobie również w innych okolicznościach – np. podczas wypraw górskich czy wycieczek turystycznych.

  • Higiena uszu psa i kota. Jak wyczyścić pupilowi uszy?

    Uszy to jeden z najważniejszych narządów zmysłu u psa i kota – dzięki nim zwierzęta odbierają dźwięki otoczenia, lokalizują sygnały i czują się bezpiecznie. Jednocześnie uszy są ciągle narażone na zanieczyszczenia, wilgoć i drobnoustroje, co przy braku odpowiedniej pielęgnacji może prowadzić do infekcji. Czyszczenie uszu to ważny element opieki, który wpływa na komfort i zdrowie czworonoga. Poniżej znajduje się praktyczny poradnik – dlaczego należy czyścić pupilowi uszy, jak często to robić, czym i w jaki sposób.

  • Obtarte pięty i stopy od butów – co robić? Skuteczne sposoby na otarcia

    Obtarte pięty do krwi to częsty problem, który może pojawić się na przykład po intensywnych aktywnościach fizycznych czy po założeniu nowych butów. Co robić, jeśli obuwie obciera do krwi? Jak radzić sobie z ranami od butów na stopach i jak im zapobiegać?

  • Jaki jest najzdrowszy owoc? Sprawdź, co warto włączyć do diety

    Owoce to doskonałe źródło witamin i składników mineralnych, a korzyści z ich spożycia są nieocenione. Pomimo zmian w sposobie żywienia i świadomości Polaków nadal jemy za mało owoców. O jakie owoce warto zadbać w codziennej diecie i dlaczego? Które owoce są najzdrowsze?

  • Karta EKUZ. Co daje i jak wyrobić Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego?

    Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego, znana jako EKUZ, to nieoceniona pomoc dla osób wyjeżdżających za granicę w celach turystycznych, służbowych czy rodzinnych. Dzięki niej można korzystać z publicznej opieki zdrowotnej w innych krajach UE oraz EFTA na podobnych zasadach jak obywatele tych państw. Jak działa EKUZ, co pokrywa i jak ją wyrobić?

  • Obcinanie pazurów u psa. Jak często je skracać i jak to zrobić?

    Obcinanie psich pazurów może spędzać sen z powiek zarówno psom, jak i ich opiekunom. Psy z reguły nie przepadają za tym zabiegiem, a opiekunowie obawiają się wykonywać go samodzielnie. Największy strach budzi ryzyko zbyt mocnego przycięcia psich pazurków. Jak więc zrobić to bezpiecznie i w prawidłowy sposób?

  • Higiena jamy ustnej psa i kota. Jak dbać o zęby zwierząt domowych?

    Higiena jamy ustnej zwierząt towarzyszących, takich jak psy i koty, stanowi istotny element profilaktyki zdrowotnej, który wciąż bywa niedoceniany zarówno przez właścicieli, jak i niektórych praktyków weterynaryjnych. Choroby przyzębia, obejmujące m.in. zapalenie dziąseł i paradontozę, należą do najczęściej diagnozowanych problemów stomatologicznych u tych gatunków, a ich przewlekły charakter może prowadzić do poważnych konsekwencji ogólnoustrojowych, w tym chorób serca, nerek i wątroby. Regularne mycie zębów, jako element codziennej pielęgnacji, ma kluczowe znaczenie w zapobieganiu nagromadzeniu płytki bakteryjnej i kamienia nazębnego. W artykule omówione zostaną zasady prawidłowej higieny jamy ustnej u psów i kotów, skuteczność domowych metod czyszczenia zębów oraz wskazania do profesjonalnych zabiegów stomatologicznych w gabinecie weterynaryjnym.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl