Dieta w chorobie nowotworowej
Filip Biernacki

Dieta w chorobie nowotworowej

Prawidłowa dieta jest niezwykle istotna zarówno w zdrowiu, jak i podczas choroby. Szczególnie na właściwe żywienie, a także fortyfikację standardowego planu żywieniowego dietami doustnymi, powinny zwrócić uwagę osoby z chorobą nowotworową. Co zatem jest ważne w diecie pacjenta onkologicznego?

Odpowiednie żywienie w chorobie nowotworowej spełnia bardzo ważną rolę. Dobrze zbilansowana dieta, czyli taka, która zapewnia pokrycie zapotrzebowania na energię, białko, tłuszcz, węglowodany oraz witaminy, minerały i wodę, może przeciwdziałać niedożywieniu, na które pacjenci onkologiczni są szczególnie narażeni i dzięki temu zapewnić dobre samopoczucie chorego oraz wspomagać w ten sposób leczenie przeciwnowotworowe.

Najlepszym sposobem odżywiania jest odżywianie drogą doustną i zastosowanie tzw. diety kuchennej, uwzględniającej preferencje chorego. Dieta taka powinna spełniać wszystkie zasady racjonalnego odżywiania i charakteryzować się lekkostrawnością. Nie istnieje jedna szablonowa dieta, której stosowanie znajdzie uzasadnienie we wszystkich chorobach nowotworowych. Bardzo często pacjenci wymagają spersonalizowanych zaleceń dietetycznych, dopasowanych do rodzaju nowotworu, dynamiki choroby, zastosowanego leczenia i obecnych dolegliwości, takich jak np. anoreksja, nudności, dysfagia, wzdęcia lub skurcze brzucha, biegunka i zaparcie stolca. Istnieją jednak pewne założenia diety omówione w dalszej części niniejszego artykułu, które każdy chory może zastosować.

Należy wystrzegać się wszelkich diet, które nie mają udowodnionej skuteczności klinicznej i ze względu na nieodpowiednie zbilansowanie mogą narażać pacjenta na niedobory makro- i mikroskładników pokarmowych, a w konsekwencji zaostrzyć przebieg choroby nowotworowej i predysponować do rozwoju niedożywienia.

Energetyczność diety

Kaloryczność diety w onkologii jest zależna od płci, aktywności fizycznej i stanu metabolicznego pacjenta. Szacunkowa podaż energii powinna wynosi 25–35 kcal/kg m.c./dobę, jednak najbezpieczniej, aby zapotrzebowanie na energię zostało wyliczone przez specjalistę (dietetyka klinicznego,  lekarza lub wykwalifikowanej pielęgniarki).

Makroskładniki pokarmowe

Podaż białka powinna wynosić od 1,0–1,5 g/kg m.c./dobę, czyli ok. 15–20% całkowitej energetyczności diety. W niektórych sytuacjach klinicznych należy zwiększyć ilość spożywanego białka. Składnik ten spełnia fundamentalną rolę w diecie osób chorych na nowotwór. Sprzyja anabolizmowi białek mięśniowych, pomaga utrzymać lub przywrócić beztłuszczową masę ciała. Źródłem białka w diecie powinno być chude mięso, ryby, jaja, produkty mleczne. Jeśli produkty mleczne nie są tolerowane przez pacjentów (np. w trakcie leczenia cytostatykami, w trakcie radioterapii, chemioterapii), należy zastąpić je napojami roślinnymi (np. napój ryżowy, migdałowy, sojowy).

Udział węglowodanów i tłuszczów w diecie pacjenta onkologicznego powinien wynosić odpowiednio 35–50% i 30–50% całkowitej energetyczności diety. W literaturze coraz częściej pojawiają się przesłanki o zasadności stosowania diet wysokotłuszczowych w terapiach onkologicznych. Wymaga to jednak dalszych badań i obserwacji.

Źródłem węglowodanów w diecie powinny być przede wszystkim produkty zbożowe (pieczywo, ryż, kasza, makaron, płatki zbożowe) oraz owoce i warzywa w różnej postaci (surowej, gotowanej, pieczonej). Źródłem tłuszczów w diecie powinny być oleje roślinne (np. olej lniany, oliwa z oliwek, olej rzepakowy), orzechy, tłuste ryby morskie.

Witaminy i minerały

Zapotrzebowanie na witaminy i minerały u osób chorujących na nowotwory jest takie samo jak osób zdrowych. Nie ma wskazań do rutynowej suplementacji witamin i/lub minerałów. Suplementację należy włączyć tylko w wypadku stwierdzonych niedoborów lub sytuacji klinicznej, która może prowadzić do niedoboru określonego składnika. Przykładem mogą być pacjenci po usunięciu żołądka, którzy narażeni są na niedobór witaminy B12.

Ogólne zalecenia

Sposób żywienia osoby chorej na nowotwór powinien być uregulowany, co oznacza, że osoba taka powinna spożywać około 4–5 posiłków na dobę, we względnie równych odstępach czasowych. Optymalna przerwa między jednym a drugim posiłkiem powinna wynosić 3–4 godziny. Konsumpcja powinna mieć miejsce w spokojnych warunkach i przyjaznej atmosferze, nie należy spożywać posiłków w pośpiechu. Temperatura pokarmów powinna być optymalna, to znaczy niezbyt niska i niezbyt wysoka.

Dieta powinna charakteryzować się dużym urozmaiceniem i wykorzystywać jak najwięcej produktów, które przygotowane w odpowiedni sposób będą stymulować apetyt chorego. Posiłki powinny być starannie podane i odpowiednio udekorowane. Należy je przygotowywać w miarę możliwości ze świeżych produktów i starać się unikać produktów wysokoprzetworzonych oraz wątpliwej jakości.

Preferowaną obróbką termiczną jest gotowanie (w wodzie, na parze), duszenie, pieczenie w rękawie foliowym lub naczyniu żaroodpornym. Niewskazane jest smażenie, wędzenie, peklowanie, marynowanie. Należy również pamiętać o odpowiednim nawodnieniu chorego.

Fortyfikacja diety

W niektórych sytuacjach konieczna jest tzw. fortyfikacja diety, czyli zwiększenie jej wartości odżywczej. Może się to odbywać przez dodawanie do posiłków produktów pochodzenia naturalnego o dużej gęstości energetycznej. Do takich produktów należy np. masło, śmietana, miód, oleje roślinne.

Inną metodą fortyfikacji jest podaż diet przemysłowych, które ze względu na skład mogą być kompletne (mogą stanowić wyłączne źródło pożywienia) lub niekompletne (np. Fresubin Protein Powder). Ich zaletą jest to, że mają stały, niezmienny skład, są jałowe, są źródłem odpowiedniej ilości energii i składników odżywczych w małej objętości. Przykładowe diety przemysłowe przeznaczone dla pacjentów onkologicznych to Fresubin Energy Drink, Supportan Drink. Preparaty te nie zawierają syropu glukozowego, glutenu i laktozy. Najlepiej spożywać je schłodzone, przez słomkę, w czasie co najmniej 30 minut, aby nie doprowadzić do wystąpienia biegunki.

Materiał partnera.

  1. J. Arends i in., ESPEN guidelines on nutrition in cancer patients, „Clinical Nutrition” nr 36 (1) 2017.
  2. J. Arends i in., ESPEN expert group recommendations for action against cancer-related malnutrition, „Clinical Nutrition”, nr 36 (5) 2017.
  3. M. Jarosz, Praktyczny podręcznik dietetyki, Olsztyn 2010.
  4. M. Grzymisławski, Dietetyka kliniczna, Warszawa 2019.
  5. S. Kłęk i in., Standardy leczenia żywieniowego w onkologii, „Journal of Oncology”, nr 65 (4) 2015.
  6. V. E. Baracos, Skeletal muscle anabolism in patients with advanced cancer, „Lancet Oncology”, nr 16 (1) 2015.
  7. A. Jachnis i in., Zastosowanie diety bezlaktozowej u chorych poddanych leczeniu z powodu choroby nowotworowej, „Postępy Żywienia Klinicznego”, nr 17 (3) 2017.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Syntetyczne peptydy pod lupą GIF. Nielegalnie sprzedawane środki zagrożeniem dla zdrowia

    Główny Inspektorat Farmaceutyczny wraz z Głównym Inspektorem Sanitarnym ostrzegają przed zakupem i stosowaniem syntetycznych peptydów oferowanych w Internecie m.in. jako „odczynniki chemiczne do badań analitycznych”. Po substancje te sięgają najczęściej osoby aktywne fizycznie w celu szybkiego przyrostu masy mięśniowej czy redukcji tkanki tłuszczowej.

  • Dieta przy hemoroidach. Co jeść, a czego nie przy żylakach odbytu?

    Choroba hemoroidalna, potocznie nazywana hemoroidami, jest najczęściej występującym schorzeniem proktologicznym u osób dorosłych. Odpowiedni styl życia, z naciskiem na zdrową dietę i aktywność fizyczną, odgrywa ważną rolę w profilaktyce oraz wspomaganiu leczenia hemoroidów. Jaka dieta przy hemoroidach będzie odpowiednia? Co jeść, a czego unikać przy hemoroidach?

  • Jak obciąć kotu pazury? Poradnik dla opiekunów

    W popkulturze krążą niezliczone żarty o tym, jak trudne – i nieraz okupione ranami – bywa podanie kotu tabletki czy obcięcie pazurów. Choć koty uważane są za bardzo czyste zwierzęta, które potrafią same zadbać o swoją pielęgnację, warto trochę im w niej pomóc. Ponadto umiejętnie wykonane zabiegi pielęgnacyjne, np. obcinanie kocich pazurów, są doskonałą okazją do zacieśnienia więzi między kotem a opiekunem. I wcale nie muszą oznaczać konieczności wizyty na SOR-ze w celu przyszycia odgryzionej ręki.

  • Odwodnienie psa i kota. Jak rozpoznać objawy i jak pomóc zwierzakowi?

    Podobnie jak u ludzi, odwodnienie u zwierząt jest niebezpiecznym, ale stosunkowo łatwym do zapobiegnięcia stanem. Szczególnie narażone są zwierzęta bardzo młode, przewlekle chore oraz w podeszłym wieku. Długa ekspozycja na wysoką temperaturę również może prowadzić do odwodnienia, a w konsekwencji do udaru cieplnego. Jest to stan, w którym organizm przegrzewa się do tego stopnia, że nie jest w stanie odprowadzić nadmiaru ciepła za pomocą naturalnych mechanizmów fizjologicznych i behawioralnych. Na udar cieplny najbardziej narażone są koty podczas upałów ze względu na ich zamiłowanie do wygrzewania się na słońcu oraz słabsze możliwości odprowadzania nadmiaru ciepła. Szczególną uwagę trzeba zwrócić także na psy, zwłaszcza te aktywne bez względu na pogodę.

  • Jak poprawić przyswajalność składników odżywczych w diecie?

    Przewód pokarmowy to wysoce wyspecjalizowany układ narządów, który jest odpowiedzialny za trawienie pokarmów i wchłanianie składników odżywczych. Przyswajalność składników odżywczych oznacza zdolność organizmu do wchłaniania i wykorzystywania substancji odżywczych z pożywienia. Jak poprawić wchłanianie witamin i minerałów?

  • Jak nieczyszczona klimatyzacja wpływa na nasze zdrowie?

    Klimatyzacja, zapewniająca komfort cieplny w upalne dni, stała się powszechnym rozwiązaniem w przestrzeniach mieszkalnych i biurowych oraz w środkach transportu. Coraz częściej podnoszone są jednak kwestie związane z jej wpływem na zdrowie. Jak zaniedbana klimatyzacja wpływa na zdrowie i jak często należy ją czyścić?

  • Lęk separacyjny u kota lub psa. Jak pomóc swojemu zwierzakowi?

    Lęk separacyjny stał się problemem wielu zwierząt i ich opiekunów w okresie popandemicznym. W czasie pandemii COVID-19 zwierzęta przyzwyczaiły się do stałej obecności opiekunów w domu ze względu na ich zdalną pracę czy naukę. W większości przypadków zwierzęta adoptowane lub urodzone w tym okresie nie znały innej rzeczywistości niż ta, w której opiekun ciągle był w zasięgu wzroku. Powrót do normalnego trybu życia był dla sporej części zwierząt szokiem skutkującym rozwojem lęku separacyjnego.

  • Apteczka na sytuacje kryzysowe. Co warto mieć w domu na wypadek nagłych zagrożeń?

    Żyjemy w czasach, w których codzienność bywa nieprzewidywalna, dlatego warto zawczasu przygotować domową apteczkę kryzysową – tak aby w razie potrzeby móc działać spokojnie i bez paniki. Właściwie skompletowane zapasy leków i środków medycznych to nie tylko poczucie bezpieczeństwa, ale też realna pomoc w sytuacji, gdy dostęp do apteki czy lekarza jest utrudniony.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl