Dieta w chorobie nowotworowej

Prawidłowa dieta jest niezwykle istotna zarówno w zdrowiu, jak i podczas choroby. Szczególnie na właściwe żywienie, a także fortyfikację standardowego planu żywieniowego dietami doustnymi, powinny zwrócić uwagę osoby z chorobą nowotworową. Co zatem jest ważne w diecie pacjenta onkologicznego?

Odpowiednie żywienie w chorobie nowotworowej spełnia bardzo ważną rolę. Dobrze zbilansowana dieta, czyli taka, która zapewnia pokrycie zapotrzebowania na energię, białko, tłuszcz, węglowodany oraz witaminy, minerały i wodę, może przeciwdziałać niedożywieniu, na które pacjenci onkologiczni są szczególnie narażeni i dzięki temu zapewnić dobre samopoczucie chorego oraz wspomagać w ten sposób leczenie przeciwnowotworowe.

Najlepszym sposobem odżywiania jest odżywianie drogą doustną i zastosowanie tzw. diety kuchennej, uwzględniającej preferencje chorego. Dieta taka powinna spełniać wszystkie zasady racjonalnego odżywiania i charakteryzować się lekkostrawnością. Nie istnieje jedna szablonowa dieta, której stosowanie znajdzie uzasadnienie we wszystkich chorobach nowotworowych. Bardzo często pacjenci wymagają spersonalizowanych zaleceń dietetycznych, dopasowanych do rodzaju nowotworu, dynamiki choroby, zastosowanego leczenia i obecnych dolegliwości, takich jak np. anoreksja, nudności, dysfagia, wzdęcia lub skurcze brzucha, biegunka i zaparcie stolca. Istnieją jednak pewne założenia diety omówione w dalszej części niniejszego artykułu, które każdy chory może zastosować.

Należy wystrzegać się wszelkich diet, które nie mają udowodnionej skuteczności klinicznej i ze względu na nieodpowiednie zbilansowanie mogą narażać pacjenta na niedobory makro- i mikroskładników pokarmowych, a w konsekwencji zaostrzyć przebieg choroby nowotworowej i predysponować do rozwoju niedożywienia.

Energetyczność diety

Kaloryczność diety w onkologii jest zależna od płci, aktywności fizycznej i stanu metabolicznego pacjenta. Szacunkowa podaż energii powinna wynosi 25–35 kcal/kg m.c./dobę, jednak najbezpieczniej, aby zapotrzebowanie na energię zostało wyliczone przez specjalistę (dietetyka klinicznego, lekarza lub wykwalifikowanej pielęgniarki).

Makroskładniki pokarmowe

Podaż białka powinna wynosić od 1,0–1,5 g/kg m.c./dobę, czyli ok. 15–20% całkowitej energetyczności diety. W niektórych sytuacjach klinicznych należy zwiększyć ilość spożywanego białka. Składnik ten spełnia fundamentalną rolę w diecie osób chorych na nowotwór. Sprzyja anabolizmowi białek mięśniowych, pomaga utrzymać lub przywrócić beztłuszczową masę ciała. Źródłem białka w diecie powinno być chude mięso, ryby, jaja, produkty mleczne. Jeśli produkty mleczne nie są tolerowane przez pacjentów (np. w trakcie leczenia cytostatykami, w trakcie radioterapii, chemioterapii), należy zastąpić je napojami roślinnymi (np. napój ryżowy, migdałowy, sojowy).

Udział węglowodanów i tłuszczów w diecie pacjenta onkologicznego powinien wynosić odpowiednio 35–50% i 30–50% całkowitej energetyczności diety. W literaturze coraz częściej pojawiają się przesłanki o zasadności stosowania diet wysokotłuszczowych w terapiach onkologicznych. Wymaga to jednak dalszych badań i obserwacji.

Źródłem węglowodanów w diecie powinny być przede wszystkim produkty zbożowe (pieczywo, ryż, kasza, makaron, płatki zbożowe) oraz owoce i warzywa w różnej postaci (surowej, gotowanej, pieczonej). Źródłem tłuszczów w diecie powinny być oleje roślinne (np. olej lniany, oliwa z oliwek, olej rzepakowy), orzechy, tłuste ryby morskie.

Witaminy i minerały

Zapotrzebowanie na witaminy i minerały u osób chorujących na nowotwory jest takie samo jak osób zdrowych. Nie ma wskazań do rutynowej suplementacji witamin i/lub minerałów. Suplementację należy włączyć tylko w wypadku stwierdzonych niedoborów lub sytuacji klinicznej, która może prowadzić do niedoboru określonego składnika. Przykładem mogą być pacjenci po usunięciu żołądka, którzy narażeni są na niedobór witaminy B12.

Ogólne zalecenia

Sposób żywienia osoby chorej na nowotwór powinien być uregulowany, co oznacza, że osoba taka powinna spożywać około 4–5 posiłków na dobę, we względnie równych odstępach czasowych. Optymalna przerwa między jednym a drugim posiłkiem powinna wynosić 3–4 godziny. Konsumpcja powinna mieć miejsce w spokojnych warunkach i przyjaznej atmosferze, nie należy spożywać posiłków w pośpiechu. Temperatura pokarmów powinna być optymalna, to znaczy niezbyt niska i niezbyt wysoka.

Dieta powinna charakteryzować się dużym urozmaiceniem i wykorzystywać jak najwięcej produktów, które przygotowane w odpowiedni sposób będą stymulować apetyt chorego. Posiłki powinny być starannie podane i odpowiednio udekorowane. Należy je przygotowywać w miarę możliwości ze świeżych produktów i starać się unikać produktów wysokoprzetworzonych oraz wątpliwej jakości.

Preferowaną obróbką termiczną jest gotowanie (w wodzie, na parze), duszenie, pieczenie w rękawie foliowym lub naczyniu żaroodpornym. Niewskazane jest smażenie, wędzenie, peklowanie, marynowanie. Należy również pamiętać o odpowiednim nawodnieniu chorego.

Fortyfikacja diety

W niektórych sytuacjach konieczna jest tzw. fortyfikacja diety, czyli zwiększenie jej wartości odżywczej. Może się to odbywać przez dodawanie do posiłków produktów pochodzenia naturalnego o dużej gęstości energetycznej. Do takich produktów należy np. masło, śmietana, miód, oleje roślinne.

Inną metodą fortyfikacji jest podaż diet przemysłowych, które ze względu na skład mogą być kompletne (mogą stanowić wyłączne źródło pożywienia) lub niekompletne (np. Fresubin Protein Powder). Ich zaletą jest to, że mają stały, niezmienny skład, są jałowe, są źródłem odpowiedniej ilości energii i składników odżywczych w małej objętości. Przykładowe diety przemysłowe przeznaczone dla pacjentów onkologicznych to Fresubin Energy Drink, Supportan Drink. Preparaty te nie zawierają syropu glukozowego, glutenu i laktozy. Najlepiej spożywać je schłodzone, przez słomkę, w czasie co najmniej 30 minut, aby nie doprowadzić do wystąpienia biegunki.

Materiał partnera.

Data publikacji: 15.09.2020

Data aktualizacji: 15.09.2020

Polecane artykuły

Filtry w okularach przeciwsłonecznych. Jak działają i dlaczego powinny być dobrej jakości?

Są nieodłącznym atrybutem każdego słonecznego dnia. Najczęściej sięgamy po nie latem, jednak w ciągu całego roku powinniśmy mieć je przy sobie, aby chronić nasze oczy przed działaniem promieni słonecznych. Mowa oczywiście o okularach przeciwsłonecznych, które – oprócz pełnienia funkcji dodatku do stylizacji – stanowią barierę chroniącą jeden z naszych zmysłów: wzrok. Podobnie jak przy zakupie ubrań, butów, żywności czy kosmetyków zwracamy uwagę na ich jakość, tak i w przypadku wyboru okularów słonecznych powinniśmy dobrać takie, które będą odpowiednie do naszych potrzeb nie tylko pod względem wizualnym, ale przede wszystkim jakościowym.

Czytaj dalej
Co kupić mamie na Dzień Matki?

Wielkimi krokami zbliża się Dzień Matki. To szczególne święto jest doskonałą okazją, aby podziękować mamom za ich bezwarunkową miłość i akceptację, trud wychowania, okazywane serce. Tego dnia każda mama powinna czuć się doceniona. Produkty pomagające zachować zdrowie i dbać o urodę to świetne inspiracje na wyjątkowy prezent dla najukochańszej mamy.

Czytaj dalej
Jakie leki wziąć ze sobą w wakacyjną podróż?

Choć wakacyjna podróż kojarzy się przede wszystkim z beztroskim wypoczynkiem i relaksem w ciepłym klimacie, nie możemy zapominać o bezpieczeństwie. Jednym z najważniejszych gwarantów, że wszystko pójdzie dobrze, jest zabranie ze sobą dobrze wyposażonej apteczki. Co wziąć ze sobą w podróż?

Czytaj dalej
Jakie suplementy mogą pomóc na stres i zmęczenie?

Dbałość o zdrowie psychiczne sprowadza się do odpowiedniego stylu życia, który uwzględnia systematycznie wykonywaną aktywność fizyczną, właściwy sposób odżywiania, należytą higienę snu, dobre relacje z bliskimi, wsparcie społeczne oraz znajdowanie czasu na odpoczynek i relaks. Wiele osób zmagających się z chronicznym stresem i zmęczeniem decyduje się często na suplementację diety preparatami bogatymi w bioaktywne składniki wspierające prawidłowe funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego oraz gospodarki hormonalnej. Istnieje co najmniej kilka substancji bioaktywnych, które rzeczywiście mogą wspomagać organizm w walce ze stresem oraz wzmożonym napięciem i zmęczeniem.

Czytaj dalej
Jak wyciągnąć psu i kotu kleszcza? Instrukcja krok po kroku

Kleszcze to uciążliwe pasożyty, które mogą przenosić groźne choroby na zwierzęta. Na szczęście ich usunięcie jest stosunkowo proste, o ile wiemy, jak się do tego zabrać. Jak bezpiecznie i skutecznie wyciągnąć kleszcza psu i kotu, by zminimalizować ryzyko infekcji? Co zrobić z kleszczem?

Czytaj dalej
Jak wygląda ugryzienie meszki? Czy można je czymś złagodzić?

Lato to czas spędzany na świeżym powietrzu, co niestety wiąże się z uciążliwością owadów takich jak meszki. Ich bolesne ugryzienia potrafią skutecznie uprzykrzyć nam wypoczynek. Czy meszki w Polsce przenoszą choroby? Jak poradzić sobie ze swędzącym ugryzieniem meszki?

Czytaj dalej
Jak chronić się w trakcie burzy? Co zrobić w razie uderzenia pioruna?

W związku ze zmianami klimatu gwałtowne zjawiska pogodowe są coraz częstsze w naszej szerokości geograficznej. Dlatego też warto znać zasady bezpieczeństwa podczas burzy. Porażenie piorunem może być poważnym zagrożeniem dla zdrowia, a nawet życia – dowiedz się, jak się zachować w trakcie nawałnicy, aby uniknąć niebezpiecznych sytuacji.

Czytaj dalej
Etapy gojenia ran. Jak przyspieszyć proces?

Czas gojenia się rany jest kwestią indywidualną. Jest to uzależnione od wielu czynników, w tym od obecności chorób przewlekłych, np. cukrzycy typy 2, palenia papierosów, nadużywania alkoholu, przyjmowania niektórych leków, a nawet występowania schorzeń o podłożu autoimmunologicznym. Proces gojenia przebiega w kilku etapach. Warto pamiętać, że można go znacznie przyspieszyć – zarówno za pomocą domowych sposobów, jak i preparatów aptecznych.

Czytaj dalej