Słodki posmak w ustach – co jest jego przyczyną?

Słodki posmak w ustach jest najczęściej naturalnym efektem spożywania słodkich pokarmów i wtedy nie budzi naszego niepokoju. Jednak gdy pojawia się niezależnie od posiłku lub po posiłkach, które nie są słodkie, może być niepokojący. Przeważnie taki stan jest wywołany błahymi przyczynami, niemniej zdarza się, że może być pierwszym objawem poważnych chorób, dlatego jeśli ten posmak budzi nasz niepokój i pojawia się często albo towarzyszy innym objawom, warto skonsultować się z lekarzem. Co oznacza słodki posmak w ustach? Jakie ma przyczyny?

Język jest wieloczynnościowym mięśniem, umocowanym do dna jamy ustnej oraz okolicznych tkanek. Odpowiada za formowanie kęsów, artykulację mowy oraz niezbędny element ssaczego rozwoju – ssanie. Ważna funkcja języka to także percepcja smaku, która jest możliwa dzięki zlokalizowanym na nim brodawkom smakowym – grzybowatym, okolonym i liściastym. Znajdujące się na nich kubki smakowe pozwalają nam czuć smak danej rzeczy z podziałem na smak gorzki, słodki, słony, kwaśny oraz umami. Odczuwanie smaku jest istotną funkcją, dlatego ciągłe odczuwanie słodkiego posmaku może niepokoić. Dlaczego?

Słodki smak w ustach – co to oznacza?

Prawidłowe odczuwanie smaku słodkiego odbywa się poprzez kubki smakowe (okolone i liściaste) zlokalizowane na języku, które są aktywowane przez pobudzenie receptorów sprzężonych z białkiem G – T1R2 i T1R3. Impuls jest przewodzony przez nerwy VII, IX oraz X do jądra zlokalizowanego w moście mózgu, następnie do wzgórza, kory wyspy oraz kory czołowej mózgu, gdzie bodziec jest interpretowany jako smak słodki. Taka sytuacja ma miejsce, gdy rzeczywiście w naszej jamie ustnej mamy zwiększone ilości cukrów, np. po wypiciu słodkiej herbaty. Czasem jednak jeden z elementów tej drogi ulega zaburzeniu, co prowadzi do powstania fałszywego odczucia słodkiego smaku w korze mózgu mimo braku pobudzenia na języku. Dzieje się tak w przypadku np. chorób metabolicznych czy neurologicznych.

Nieprawidłowy posmak w ustach – przyczyny

Na percepcję smaku składa się wiele czynników, w tym prawidłowy węch, odpowiednia higiena jamy ustnej, przyjmowane leki czy spożywane pokarmy.

Do przykładowych przyczyn nieprawidłowego posmaku w jamie ustnej możemy zaliczyć:

• zmiany hormonalne (np. w trakcie ciąży),
• kserostomię (suchość w jamie ustnej),
• leki (przeciwhistaminowe, narkotyczne, moczopędne, nasercowe, psychiatryczne, przeciwbakteryjne, przeciwbólowe),
• niedobór cynku,
• palenie papierosów,
• spożycie alkoholu,
• zmiany próchnicze na zębach,
• choroby przyzębia i dziąseł,
• choroby obejmujące język.

Uczucie słodkiego smaku a choroby

Mimo że słodki posmak w ustach przeważnie nie jest groźnym objawem, czasami może być wynikiem mniej lub bardziej poważnych chorób, np.:

• metabolicznych (m.in. cukrzyca, kwasica ketonowa) – zwiększony poziom cukru we krwi może spowodować pobudzenie receptorów odpowiedzialnych za odbiór smaku słodkiego;
• neurologicznych (m.in. udar mózgu, padaczka) – słodki posmak może być wczesnym objawem tych chorób, jeszcze przed wystąpieniem poważniejszych zaburzeń;
• laryngologicznych (m.in. choroby wirusowe zatok i nosowej części gardła, infekcje bakteriami z rodzaju Pseudomonas);
• gastrologicznych (m.in. refluks żołądkowo-przełykowy) – kwasy żołądkowe zarzucane poprzez osłabiony zwieracz przełyku do jamy ustnej mogą wywoływać fałszywe odczucie słodkiego posmaku;
• nowotworowych (m.in. rak drobnokomórkowy płuc) – może się tak dziać przy wystąpieniu zespołu paranowotworowego, SIADH, który powoduje hiponatremię i wywołuje poczucie słodkiego smaku;
• infekcyjnych (m.in. COVID-19, który może zaburzać percepcję smaku i węchu).

Z tego względu każdy przedłużający się problem słodkiego smaku w ustach powinien być skonsultowany ze specjalistą.

Słodki smak w ustach – kiedy do lekarza?

Wizyta u specjalisty może być konieczna w sytuacji, gdy słodki smak w ustach towarzyszy nam od dłuższego czasu i nie możemy sobie z nim poradzić odpowiednią higieną jamy ustnej oraz nawodnieniem organizmu. Ponieważ najczęstszą chorobową przyczyną słodkiego posmaku w ustach jest cukrzyca, warto obserwować się pod kątem występowania jej objawów – polidypsji (nadmiernego pragnienia i picia dużej ilości płynów na dobę, nawet kilka litrów dziennie), poliurii (oddawanie moczu w dużej ilości) czy utraty masy ciała. Lekarz oprócz sprawdzenia poziomu glikemii może sprawdzić też inne zaburzenia metaboliczne czy niedobory witamin, np.: poziom elektrolitów, kwas foliowy, witaminę B12, gospodarkę żelazową czy hormony tarczycy.

Wizyta jest niezbędna także wtedy, kiedy słodkiemu posmakowi towarzyszą inne objawy alarmowe („red flags”):

• chrypka,
• zmiana głosu,
• obrzęk w obrębie twarzy czy szyi,
• guz wyczuwalny w jamie ustnej lub na szyi,
• problem z przełykaniem lub przeżuwaniem,
• inne objawy neurologiczne (drętwienia, utrata węchu, pogorszenie wzroku).

Domowe sposoby na słodki smak w ustach

Do domowych sposobów na słodkich smak w ustach możemy zaliczyć:

• ograniczenie spożycia słodkich pokarmów oraz dosładzania kawy czy herbaty,
• zwiększenie dbałości o higienę jamy ustnej oraz regularne kontrole u stomatologa,
• spożywanie kwaśnych pokarmów (cytrusy, produkty w occie),
• nawadnianie się (nawet do 3 litrów płynów dziennie),
• stosowanie sztucznej śliny z apteki przy suchości w jamie ustnej,
• żucie gumy, która będzie wzmagać ilość wydzielanej śliny i może zmienić odczuwany smak.