Słodki posmak w ustach – co jest jego przyczyną?

Język jest wieloczynnościowym mięśniem, umocowanym do dna jamy ustnej oraz okolicznych tkanek. Odpowiada za formowanie kęsów, artykulację mowy oraz niezbędny element ssaczego rozwoju – ssanie. Ważna funkcja języka to także percepcja smaku, która jest możliwa dzięki zlokalizowanym na nim brodawkom smakowym – grzybowatym, okolonym i liściastym. Znajdujące się na nich kubki smakowe pozwalają nam czuć smak danej rzeczy z podziałem na smak gorzki, słodki, słony, kwaśny oraz umami. Odczuwanie smaku jest istotną funkcją, dlatego ciągłe odczuwanie słodkiego posmaku może niepokoić. Dlaczego?

Słodki smak w ustach – co to oznacza?

Prawidłowe odczuwanie smaku słodkiego odbywa się poprzez kubki smakowe (okolone i liściaste) zlokalizowane na języku, które są aktywowane przez pobudzenie receptorów sprzężonych z białkiem G – T1R2 i T1R3. Impuls jest przewodzony przez nerwy VII, IX oraz X do jądra zlokalizowanego w moście mózgu, następnie do wzgórza, kory wyspy oraz kory czołowej mózgu, gdzie bodziec jest interpretowany jako smak słodki. Taka sytuacja ma miejsce, gdy rzeczywiście w naszej jamie ustnej mamy zwiększone ilości cukrów, np. po wypiciu słodkiej herbaty. Czasem jednak jeden z elementów tej drogi ulega zaburzeniu, co prowadzi do powstania fałszywego odczucia słodkiego smaku w korze mózgu mimo braku pobudzenia na języku. Dzieje się tak w przypadku np. chorób metabolicznych czy neurologicznych.

Nieprawidłowy posmak w ustach – przyczyny

Na percepcję smaku składa się wiele czynników, w tym prawidłowy węch, odpowiednia higiena jamy ustnej, przyjmowane leki czy spożywane pokarmy.

Do przykładowych przyczyn nieprawidłowego posmaku w jamie ustnej możemy zaliczyć:

• zmiany hormonalne (np. w trakcie ciąży),
• kserostomię (suchość w jamie ustnej),
• leki (przeciwhistaminowe, narkotyczne, moczopędne, nasercowe, psychiatryczne, przeciwbakteryjne, przeciwbólowe),
• niedobór cynku,
• palenie papierosów,
• spożycie alkoholu,
• zmiany próchnicze na zębach,
• choroby przyzębia i dziąseł,
• choroby obejmujące język.

Uczucie słodkiego smaku a choroby

Mimo że słodki posmak w ustach przeważnie nie jest groźnym objawem, czasami może być wynikiem mniej lub bardziej poważnych chorób, np.:

• metabolicznych (m.in. cukrzyca, kwasica ketonowa) – zwiększony poziom cukru we krwi może spowodować pobudzenie receptorów odpowiedzialnych za odbiór smaku słodkiego;
• neurologicznych (m.in. udar mózgu, padaczka) – słodki posmak może być wczesnym objawem tych chorób, jeszcze przed wystąpieniem poważniejszych zaburzeń;
• laryngologicznych (m.in. choroby wirusowe zatok i nosowej części gardła, infekcje bakteriami z rodzaju Pseudomonas);
• gastrologicznych (m.in. refluks żołądkowo-przełykowy) – kwasy żołądkowe zarzucane poprzez osłabiony zwieracz przełyku do jamy ustnej mogą wywoływać fałszywe odczucie słodkiego posmaku;
• nowotworowych (m.in. rak drobnokomórkowy płuc) – może się tak dziać przy wystąpieniu zespołu paranowotworowego, SIADH, który powoduje hiponatremię i wywołuje poczucie słodkiego smaku;
• infekcyjnych (m.in. COVID-19, który może zaburzać percepcję smaku i węchu).

Z tego względu każdy przedłużający się problem słodkiego smaku w ustach powinien być skonsultowany ze specjalistą.

Słodki smak w ustach – kiedy do lekarza?

Wizyta u specjalisty może być konieczna w sytuacji, gdy słodki smak w ustach towarzyszy nam od dłuższego czasu i nie możemy sobie z nim poradzić odpowiednią higieną jamy ustnej oraz nawodnieniem organizmu. Ponieważ najczęstszą chorobową przyczyną słodkiego posmaku w ustach jest cukrzyca, warto obserwować się pod kątem występowania jej objawów – polidypsji (nadmiernego pragnienia i picia dużej ilości płynów na dobę, nawet kilka litrów dziennie), poliurii (oddawanie moczu w dużej ilości) czy utraty masy ciała. Lekarz oprócz sprawdzenia poziomu glikemii może sprawdzić też inne zaburzenia metaboliczne czy niedobory witamin, np.: poziom elektrolitów, kwas foliowy, witaminę B12, gospodarkę żelazową czy hormony tarczycy.

Wizyta jest niezbędna także wtedy, kiedy słodkiemu posmakowi towarzyszą inne objawy alarmowe („red flags”):

• chrypka,
• zmiana głosu,
• obrzęk w obrębie twarzy czy szyi,
• guz wyczuwalny w jamie ustnej lub na szyi,
• problem z przełykaniem lub przeżuwaniem,
• inne objawy neurologiczne (drętwienia, utrata węchu, pogorszenie wzroku).

Domowe sposoby na słodki smak w ustach

Do domowych sposobów na słodkich smak w ustach możemy zaliczyć:

• ograniczenie spożycia słodkich pokarmów oraz dosładzania kawy czy herbaty,
• zwiększenie dbałości o higienę jamy ustnej oraz regularne kontrole u stomatologa,
• spożywanie kwaśnych pokarmów (cytrusy, produkty w occie),
• nawadnianie się (nawet do 3 litrów płynów dziennie),
• stosowanie sztucznej śliny z apteki przy suchości w jamie ustnej,
• żucie gumy, która będzie wzmagać ilość wydzielanej śliny i może zmienić odczuwany smak.