Nadmierne pragnienie (polidypsja) – co może oznaczać? Przyczyny i leczenie polidypsji
Małgorzata Kuberska-Kędzierska

Nadmierne pragnienie (polidypsja) – co może oznaczać? Przyczyny i leczenie polidypsji

Uczucie pragnienia jest subiektywnym odczuciem potrzeby pobierania płynów. Może być ono zmniejszone (w stanach uszkodzenia ośrodka pragnienia w podwzgórzu) lub – częściej – zwiększone. Wzmożone pragnienie (polidypsja) najczęściej idzie w parze z nadmiernym wydzielaniem moczu (poliurią). Zwiększona utrata płynów ustrojowych może odbywać się nie tylko przez nerki, ale także przez skórę (obfite poty), przewód pokarmowy (wymioty, biegunka) lub płuca (gorączka). Pragnienie bywa fizjologiczną reakcją na zwiększoną utratę wody z organizmu, jednak nadmierne jest niemal zawsze objawem chorobowym. 

Polidypsja – czym jest i jak się objawia? 

Zalecana dobowa ilość płynów to około 1,5 do 2 litrów. Wzmożone pragnienie może być związane z dietą bogatą w sód (słoną) lub mieć podłoże psychiczne, natomiast długotrwałe uczucie silnego pragnienia może jednak być objawem chorobowym. 

Polidypsja to patologicznie nadmierne pragnienie do picia i przyjmowanie bardzo dużej ilości (nawet 6 l/dobę) płynów. Z reguły towarzyszy jej wielomocz. Wzmożone pragnienie może prowadzić do rozcieńczenia krwi, zaburzeń elektrolitowych. W najgorszych przypadkach może dojść nawet do tzw. zatrucia wodnego z niskim stężeniem sodu i w następstwie wymiotów, drgawek, a nawet śpiączki. Całkowita ilość wody w organizmie to 60% u mężczyzn, około 50% u kobiet. Większość to woda śródkomórkowa, mniejszą część stanowi woda pozakomórkowa. W przestrzeni śródkomórkowej głównym jonem jest potas, w pozakomórkowej sód i chlor. Zaburzenia uwodnienia ustroju zawsze wiążą się z zaburzeniami stężenia sodu i zawsze w tych przypadkach należy je kontrolować. Zarówno zbyt wysokie, jak i zbyt niskie stężenie jonów (elektrolitów) jest niebezpieczne dla zdrowia i życia.  

Co może powodować polidypsję? Przyczyny nadmiernego pragnienia  

Polidypsja może być związana z pierwotnym zaburzeniem poboru wody lub wtórnymi chorobami cechującymi się wielomoczem. 

Zaburzenia przyjmowania wody to głównie polidypsja psychogenna (schizofrenia, zaburzenia afektywne dwubiegunowe, zaburzenia lękowe, zaburzenia odżywiania), ale też przyjmowane leki (zwłaszcza wysuszające śluzówki) i choroby podwzgórza, histiocytoza, sarkoidoza, uszkodzenia popromienne oraz nowotwory.  

Zaburzenia z nadmierną utratą wody to moczówka centralna, nerkowa oraz cukrzyca, ale także leki moczopędne, gorączka, wymioty, nudności czy obfite pocenie przy wysokiej temperaturze otoczenia, po wysiłku fizycznym oraz po spożyciu ostrych, pikantnych czy słonych potraw. Zarówno sól (sód), jak i kapsaicyna zawarta w np. ostrej papryce powodują pragnienie. 

Polidypsja a choroby

Polidypsja w przewlekłych chorobach nerek (i przewlekłej ich niewydolności) wiąże się z wielomoczem i może zależeć od oporności nerek na wazopresynę – mówimy wtedy o moczówce prostej nerkopochodnej. Nerki są niezdolne do zagęszczania moczu. Inne hormonalne przyczyny polidypsji to pierwotny hiperaldosteronizm (zespół Conna), nadczynność tarczycy i przytarczyc, a także nadmiar hormonu wzrostu (akromegalia). 

Nadmierne pragnienie w cukrzycy 

Cukrzyca jest jedną z najczęstszych przyczyn zarówno nadmiernego pragnienia, jak i nadmiernego wydalania moczu. Rozpoznanie jest łatwe na podstawie hiperglikemii i glikozuriiPolidypsja w cukrzycy jest spowodowana poliurią, zwanym w tym konkretnym przypadku diurezą osmotyczną. Nadmiar glukozy we krwi powoduje pojawienie się jej w moczu, porywając za sobą duże ilości wody. 

Polidypsja a uwarunkowania genetyczne 

Polidypsja uwarunkowana genetycznie jest obserwowana w chorobach spichrzeniowych. To grupa chorób, których przyczyną jest brak lub niewystarczająca aktywność różnych enzymów (defekt metaboliczny), co doprowadza do magazynowania różnych substancji w lizosomach komórek różnych narządów. 

Inne przyczyny polidypsji

Polidypsia może wiązać się z uczuciem suchości śluzówek jamy ustnej po przyjmowaniu leków moczopędnych lub leków przeciwdepresyjnych, uspokajających i przeciwbólowych, a także przy odwodnieniu oraz podwyższonym stężeniu wapnia i obniżonym stężeniu potasu we krwi. 

Nadmierne pragnienie u dziecka 

Dzieci mogą odczuwać wzmożone pragnienie z tych samych powodów co dorośli. Może to u nich oznaczać cukrzycę typu 1– to podstawowa przyczyna, którą należy wykluczyć. Zdarza się jednak także, że dziecko pije nawykowo, zastępując piciem zabawę, bliskość rodzica czy nawet uczucie głodu (w przypadku domagania się soków owocowych). 

Nadmierne pragnienie a alkohol 

Nadmierne spożycie alkoholu hamuje wydzielanie hormonu antydiuretycznego (wazopresyny), a w następstwie tego wielomoczu i nadmiernego pragnienia. Wazopresyna wydzielana jest w przysadce mózgowej i informuje nerki o tym, że mają absorbować wodę. Jeśli jej nie ma, nerki wydalają nadmiar wody i w efekcie dochodzi do odwodnienia i wzmożonego uczucia pragnienia. 

Nadmierne pragnienie w ciąży 

Nadmierne pragnienie w ciąży może oznaczać cukrzycę z wysokimi poziomami cukru (cukrzycę ciążową) i diurezą osmotyczną (wielomoczem). 

Powiązane produkty

Diagnostyka polidypsji – badania przy nadmiernym pragnieniu 

Każdą diagnostykę zaczynamy od dokładnego wywiadu i badania pacjenta. Ważne są informacje dotyczące chorób przewlekłych, przyjmowanych leków. Pomiary objętości przyjmowanych i wydalanych płynów powinny się odbywać pod nadzorem personelu medycznego. 

Badania laboratoryjne obejmują morfologię, stężenie kreatyniny (badania czynności nerek), stężenia glukozy, elektrolitów (sodu, potasu, chlorków, wapnia) w surowicy oraz w moczu, pomiar osmolalnosci osocza i moczu. Najdokładniejszym badaniem jest test odwodnieniowy i wazopresynowy. 

Leczenie polidypsji 

Leczenie polidypsji zależy od jej przyczyny. W każdym przypadku polidypsji trzeba najpierw potwierdzić bądź wykluczyć cukrzycę, a w przypadku jej rozpoznania dobre jej wyrównanie za pomocą leków doustnych, insuliny, samokontroli, ruchu oraz diety. Jeśli przyczyną polidypsji jest niewydolność nerek, często konieczne jest leczenie nerkozastępcze za pomocą dializ. Gdy przyczyną polidypsji są zaburzenia psychiczne, wskazana jest psychoterapia i/lub leki psychiatryczne. W odwodnieniu zastosujemy nawodnienie, czasem płynami wieloelektrolitowymi. Jeśli przyczyną są leki, które można odstawić, należy to zrobić. Moczówke prostą (czyli niedobór wazopresyny) leczymy, uzupełniając hormon jego analogami. 

  1. N. Nigro, M. Grossmann, C. Chiang, W. J. Inder, Polyuria-polydipsia syndrome: a diagnostic challenge, "Internal Medicine Journal", nr 48 (3) 2018.  
  2. M. S. Bhatia, A. Goyal, R. Saha, N. Doval, Psychogenic Polydipsia - Management Challenges, "Shanghai Archives of Psychiatry", nr 29 (3) 2017. 
  3. M. Christ-Crain, EJE AWARD 2019: New diagnostic approaches for patients with polyuria polydipsia syndrome, "European Journal of Endocrinology", nr 181 (1) 2019. 
  4. R. Kotagiri, G. Kutti Sridharan, Primary Polydipsia, StatPearls Publishing 2020. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Ból biodra – przyczyny, diagnostyka, leczenie bólu stawu biodrowego. Ćwiczenia na biodra

    Ból biodra może dotknąć osoby w każdym wieku, nie tylko seniorów. Przyczynami bólu stawu biodrowego mogą być zmiany zwyrodnieniowe, ale także urazy czy rwa kulszowa. Często bólom bioder towarzyszy uczucie trzaskania bądź przeskakiwania biodra (tzw. zespół trzaskającego biodra). Leczenie bolącego biodra opiera się przede wszystkim na fizjoterapii – odpowiednio dobranych zabiegach fizykoterapeutycznych i ćwiczeniach. Część z nich można wykonywać także w domu. Rzadziej stosuje się leczenie operacyjne w postaci wszczepienia endoprotezy stawu biodrowego.

  • Choroba Leśniowskiego-Crohna – przyczyny, objawy, leczenie

    Choroba Leśniowskiego-Crohna jest przewlekłą, nieuleczalną chorobą, powodującą znaczne pogorszenie jakości życia. Początek choroby ma charakter skryty i przebiega skąpoobjawowo, utrudniając postawienie prawidłowego rozpoznania. Chorzy w toku trwania choroby często wymagają interwencji chirurgicznej z powodu powikłań jelitowych. Jak wygląda diagnostyka i terapia osób z chorobą Leśniowskiego-Crohna? Zapraszamy do zapoznania się z treścią artykułu.

  • Ortoreksja – na czym polega? Skutki, objawy i leczenie obsesji na punkcie zdrowego żywienia

    Ortoreksja jest zaburzeniem odżywiania, które polega na obsesji na punkcie zdrowego żywienia. Osoba cierpiąca na ortoreksję stopniowo zmienia nawyki żywieniowe po to, by jej dieta była idealna dla zdrowia. Niestety, ortorektyk nigdy nie osiąga pożądanej poprawy menu, a przez ciągłą eliminację nawet całych grup produktów zaczyna chorować. Jak rozpoznać ortoreksję i w jaki sposób ją leczyć?

  • Ból nadgarstka – przyczyny, objawy, leczenie, rehabilitacja bólu w nadgarstku

    Ból nadgarstka to przypadłość, która może pojawiać się u ludzi w każdym wieku. Względnie duża ruchomość oraz lokalizacja przebiegu nerwów i ścięgien sprawia, że bolący nadgarstek może często upośledzać pracę dystalnej części kończyny górnej. Co oznacza ból nadgarstka i kciuka czy ból nadgarstka i łokcia? Jak wygląda diagnostyka i leczenie?

  • Reumatyzm – przyczyny, objawy, leczenie chorób reumatycznych. Fizjoterapia przy reumatyzmie

    Reumatyzm to potoczna nazwa grupy schorzeń o podłożu zapalnym, która obejmuje choroby mięśni, stawów i kości. Najczęściej występujące objawy chorób reumatycznych to ból i obrzęk stawów, sztywność, ograniczenie ich ruchomości. Nieleczony reumatyzm może doprowadzić do znacznego ograniczenia sprawności. Jak wygląda rehabilitacja w schorzeniach reumatoidalnych?

  • Osteoporoza – przyczyny, objawy, badania, leczenie, rehabilitacja, zapobieganie zmianom osteoporotycznym

    Osteoporoza to choroba metaboliczna kości, która polega na stopniowym zaniku masy kostnej. Na skutek obniżenia gęstości mineralnej kości dochodzi do osłabienia ich struktury, co objawia się zwiększoną podatnością na złamania. Na zachorowanie narażone są przede wszystkim osoby starsze, szczególnie kobiety w wieku okołomenopauzalnym, choć na osteoporozę mogą cierpieć także mężczyźni, a nawet dzieci. Jakie są czynniki ryzyka wystąpienia zmian osteoporotycznych?

  • Lobotomia – czym jest? Jak wyglądała? Dlaczego już się jej nie praktykuje?

    Lobotomia to jedna z najbardziej kontrowersyjnych technik chirurgicznych w historii medycyny. Chociaż z dzisiejszej perspektywy wydaje się to nie do uwierzenia, ten niezwykle inwazyjny i wiążący się z wielkim ryzykiem zabieg był swego czasu bardzo popularny.

  • Zespół jelita drażliwego (IBS) — przyczyny, objawy, dieta i leczenie

    Zespół jelita drażliwego (IBS, ang. irritable bowel syndrome) jest jednym z najczęstszych zaburzeń przewodu pokarmowego. Charakteryzuje się przewlekłymi bólami brzucha, wzdęciami, zaparciami lub biegunkami. Często występują również inne objawy, takie jak uczucie niepełnego wypróżnienia czy wodnisty stolec. Przyczyny zespołu jelita drażliwego nie są dokładnie znane. Jednym z czynników ryzyka jest stres, ale również dieta i styl życia. Leczenie IBS zależy od indywidualnych objawów i zwykle składa się z terapii farmakologicznej, zmiany stylu życia i diety.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij