Glikemia – badanie, wskazanie, normy. Jak interpretować wyniki poziomu cukru we krwi?
Barbara Sitek

Glikemia – badanie, wskazanie, normy. Jak interpretować wyniki poziomu cukru we krwi?

Regularne badanie poziomu cukru we krwi (glikemia) jest jednym z podstawowych oznaczeń parametrów krwi, które może pomóc wykryć choroby związane z gospodarką węglowodanową, jak np. cukrzycę i odpowiednio wcześnie wdrożyć niezbędne leczenie. Na badanie glikemii trzeba być na czczo, nie jest wskazane wykonywanie analizy bezpośrednio po jakiejkolwiek infekcji, ciężkim wysiłku fizycznym lub w trakcie zażywania niektórych leków, np. aspiryny. Kto powinien regularnie sprawdzać poziom cukru we krwi, jak dokładnie wygląda badanie glikemii na czczo i czy podlega ono refundacji przez NFZ? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

Glikemia, czyli stężenie glukozy we krwi, jest parametrem odzwierciedlającym stan gospodarki węglowodanowej organizmu. Badanie stężenia glukozy wykonuje się najczęściej podczas diagnozowania cukrzycy. O regularne monitorowanie poziomu cukru powinny dbać zarówno osoby powyżej 45. roku życia, jak i młodsze, które są obciążone czynnikami ryzyka. Należy pamiętać, że zarówno podwyższone, jak i obniżone stężenie glukozy we krwi jest stanem niebezpiecznym dla organizmu. Wczesne wykrycie cukrzycy pozwala na szybkie wdrożenie terapii i uchronienie pacjenta przed niebezpiecznymi powikłaniami.

Co to jest glikemia?

Glikemia jest to wskaźnik poziomu glukozy we krwi w danym przedziale czasowym. Parametr ten pozwala na ocenę gospodarki węglowodanowej organizmu oraz na wczesne wykrywanie cukrzycy i chorób z nią związanych. Glukoza jest cukrem prostym, dostarczanym do organizmu wraz z pożywieniem. Stanowi podstawowe źródło energii dla większości komórek (przede wszystkim dla neuronów i erytrocytów).

Zarówno podwyższone, jak i obniżone stężenie glukozy we krwi jest dla człowieka stanem niebezpiecznym. Hipoglikemia, czyli stan niedoboru cukru, prowadzi do uczucia niepokoju, osłabienia, zaburzeń koncentracji i przyspieszenia rytmu serca, a w ciężkich przypadkach także do śpiączki, zaburzeń oddychania i krążenia. Z kolei hiperglikemia, czyli podwyższony poziom glukozy (jeśli  utrzymuje się przez dłuższy czas), może doprowadzić do postępującego uszkodzenia naczyń krwionośnych, nerek, oczu, nerwów i serca, a jej powikłania mogą być przyczyną zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych. Ponadto jedną z najczęstszych przyczyn amputacji kończyn dolnych jest tak zwana stopa cukrzycowa, która może się rozwinąć w wyniku niekontrolowanej lub długo utrzymującej się hiperglikemii.

Dowiedz się więcej o przyczynach, objawach i leczeniu stopy cukrzycowej.

Stałe monitorowanie stężenia glukozy jest szczególnie istotne dla osób chorujących na cukrzycę, aby wiedzieć jaką dawkę leku zażyć lub ile cukru przyjąć wraz z kolejnym posiłkiem. W Polsce na cukrzycę choruje blisko 2,6 miliona ludzi, z czego ok. 60% stosuje odpowiednie leczenie i regularnie wykonuje badania diagnostyczne. Z tego względu regularne oznaczenie poziomu glukozy powinny wykonywać wszystkie osoby dorosłe (szczególnie po przekroczeniu 45. roku życia), najlepiej w formie badania przesiewowego. Umożliwia to wykrycie zaburzeń gospodarki węglowodanowej, a tym samym cukrzycy na jej wczesnym etapie. Badanie glikemii warto wykonać także u noworodka. Z kolei zdiagnozowanie cukrzycy u dziecka poniżej 9. miesiąca życia powinno skutkować wdrożeniem pogłębionej diagnostyki z wykorzystaniem metod molekularnych (badania genetyczne), w kierunku tzw. cukrzycy noworodkowej.

Liczną grupę chorych na cukrzycę stanowią również kobiety ciężarne (cukrzyca ciążowa), u których ta choroba może prowadzić do zwiększonego ryzyka urodzenia dziecka o dużej masie – tym samym trudniejszego przebiegu porodu, a ponadto do wystąpienia chorób układu nerwowego i sercowo-naczyniowego u dziecka oraz chorób układu moczowego i zatrucia ciążowego u matki. Z tego względu wszystkie kobiety ciężarne pomiędzy 24. a 28. tygodniem ciąży, powinny mieć wykonany test doustnego obciążenia glukozą – OGTT, czyli tzw. krzywą cukrową. Badanie to pozwala na wczesne wykrycie cukrzycy ciężarnych i wprowadzenie odpowiedniego leczenia.

Dowiedz się więcej o Kalendarzu badań w ciąży.

Glikemia – wskazania do badania. Objawy zaburzeń glikemicznych

Oznaczenie glikemii na czczo warto wykonywać profilaktycznie, co najmniej raz do roku.

O regularnych badaniach powinny pamiętać zwłaszcza te osoby, które znajdują się w grupie ryzyka:

Ponadto wszystkie kobiety będące między 24. a 28. tygodniem ciąży, powinny zostać skierowane na wykonanie krzywej cukrowej – OGTT, w ramach badania przesiewowego.

Polecane dla Ciebie

Glikemia – przygotowanie i przebieg badania

Glikemia może być oznaczana na kilka różnych sposobów. Najczęściej stosuje się badanie poziomu glukozy na czczo lub test doustnego obciążenia glukozą, ale w nagłych wypadkach można oznaczyć także tzw. przygodny poziom glukozy, czyli taki, który oznacza się bez względu na przyjmowane wcześniej posiłki i porę dnia.

Diagnostykę w kierunku cukrzycy rozpoczyna się jednak od wykonania podstawowego badania poziomu glikemii na czczo, zachowując minimum 12-godzinną przerwę w spożywaniu posiłków. Na dobę przed zgłoszeniem się do laboratorium powinno się także ograniczyć wysiłek fizyczny, spożywanie alkoholu, palenie papierosów oraz zażywanie leków wpływających na gospodarkę węglowodanową, np.: lit, kwas acetylosalicylowy (aspiryna), glikokortykosteroidy lub leki moczopędne. W ramach badania pobierana jest próbka krwi żylnej.

Glikemia – jak interpretować wyniki badań cukru we krwi? Normy dla kobiet, mężczyzn i dzieci

Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego (PTD) prawidłowy poziom glukozy we krwi powinien mieścić się w przedziale 70–99 mg/dl (3,9–5,5 mmol/l). Zakres między 100–125 mg/dl (5,6–6,9 mmol/l) wskazuje na stan przedcukrzycowy. Jeżeli stężenie glukozy w dwóch kolejnych pomiarach przekroczy 126 mg/dl (7,0 mmol/l), to u pacjenta jest diagnozowana cukrzyca. Podobnie dzieje się wówczas, gdy nawet w jednym badaniu przygodne stężenie glukozy będzie wyższe niż 200 mg/dl (≥ 11,1 mmol/l).

U noworodków może występować fizjologiczna hipoglikemia, która mija najczęściej po kilku godzinach. Stan ten może się jednak przedłużać, jeśli matka chorowała na cukrzycę ciążową lub wówczas, gdy wystąpił konflikt serologiczny albo kiedy u dziecka występuje jedno z wrodzonych schorzeń metabolicznych (np. alkaptonuria lub zespól intoksykacji).

Cukrzyca ciążowa

W czasie trwania ciąży prawidłowy poziom glukozy jest niezwykle ważny zarówno dla zdrowia płodu, jak i przyszłej mamy. Niestety u około 3–5% ciężarnych kobiet dochodzi do powstania tzw. cukrzycy ciężarnych, która może prowadzić do zakażeń układu moczowego, obrzęków, wielowodzia, czy zatrucia ciążowego u matki. U dziecka możliwe jest powstanie wad wrodzonych układu nerwowego, 8pokarmowego lub sercowo-naczyniowego oraz zwiększenia masy ciała. Wzrasta także ryzyko powikłań okołoporodowych.

Badanie glikemii – cena/refundacja, skierowanie

Skierowania na oznaczenie poziomu glikemii może być wystawione przez lekarza rodzinnego lub lekarza specjalistę i wówczas jest ono refundowane przez NFZ. Pacjenci decydujący się na wykonanie oznaczenia prywatnie powinni się przygotować na koszt rzędu 5–15 zł.

  1. A. Szczeklik i in., Interna Szczeklika 2019, Kraków 2019.
  2. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2020 - Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, Diabetologia Praktyczna, nr 1 (6), 2020.
  3. B. Wolnik i in., Hiperglikemia poposiłkowa i jej znaczenie w praktyce klinicznej, Choroby Serca i Naczyń, nr 1 (4), 2007.
  4. E. Wender-Ożegowska i in.,  Standardy Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego postępowania u kobiet z cukrzycą, Ginekologia Polska, nr 6, 2011.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Przesiewowe badanie słuchu

    Badania przesiewowe wykonywane są rutynowo w celu określenia prawdopodobieństwa wystąpienia choroby lub wczesnego jej wykrycia. Już w pierwszych dniach życia dziecka wykonuje się przesiewowe badanie słuchu. Na czym ono polega? Ile trwa?

  • Rezonans magnetyczny kręgosłupa – przebieg badania, wskazania, cena

    Rezonans magnetyczny kręgosłupa to badanie pozwalające na ocenę elementów kostnych tego obszaru, jego tkanek miękkich oraz rdzenia kręgowego. Dzięki niemu możliwe jest wykrycie wszelkich zmian zapalnych, zwyrodnieniowych i nowotworowych. Najczęściej bada się pacjentów, którzy zgłaszają się do neurologa z bólami pleców i drętwieniem kończyn – zarówno rąk, jak i nóg. Częstym wskazaniem do badania jest także uraz kręgosłupa. Ile kosztuje MRI, jak długo trwa badanie i czy kobiety w ciąży mogą przystąpić do rezonansu magnetycznego kręgosłupa? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Czy mutacja genu MTHFR może być przyczyną poronień nawykowych i zakrzepicy?

    Genotyp genu MTHFR pośrednio wpływa na metabolizm i przyswajanie kwasu foliowego w organizmie człowieka. Mutacja w genie MTHFR jest łączona z występowaniem u pacjenta tendencji do nadkrzepliwości i zakrzepicy, nowotworów bądź zwiększonego ryzyka chorób układu krążenia. Doniesienia te jednak bywają sprzeczne i nie znajdują przełożenia na rekomendacje specjalistów w sprawie wdrożenia profilaktycznej diagnostyki mutacji w genie MTHFR. Kwestia niedoborów kwasu foliowego jest szczególnie istotna w planowaniu ciąży, diagnostyce niepowodzeń położniczych i trudności z utrzymaniem ciąży, a także przy ustalaniu przyczyn urodzenia dziecka z wadą cewy nerwowej.

  • Badanie genetyczne BRCA1 i BRCA2 – na czym polega i jak interpretować wyniki?

    Ryzyko wystąpienia nowotworu piersi i jajników u osoby posiadającej mutację genu BRCA wzrasta odpowiednio do około 60% w przypadku raka piersi i do około 40% w przypadku raka jajnika. Badania mutacji BRCA zaleca się kobietom, u których bliskich krewnych wystąpiły co najmniej dwa przypadki zachorowań na złośliwy nowotwór piersi i/lub jajnika, zwłaszcza gdy choroba pojawiła się u krewnego przed 50. rokiem życia.

  • Co to jest antybiogram i jak wygląda to badanie?

    W 1928 roku Alexander Fleming odkrył pierwszy szeroko stosowany antybiotyk – penicylinę. Ten przełomowy moment w historii medycyny doprowadził nie tylko do zmniejszenia liczby zgonów z powodu zakażeń, lecz również zapoczątkował erę antybiotykoterapii. Szerokie zastosowanie leków przeciwdrobnoustrojowych doprowadziło jednak do sytuacji, w której bakterie potrafią wymykać się leczeniu. Dlatego w podjęciu decyzji o wyborze jak najskuteczniejszego leku z pomocą przychodzi antybiogram.

  • Badanie in vivo – co to jest?

    Badania in vitro i in vivo stanowią nieodłączny element rozwoju medycyny i nauk pokrewnych. Warto wiedzieć, czym się różnią, aby zrozumieć ich znaczenie dla procesu odkrywania nowych leków czy terapii.

  • Kolposkopia – jak wygląda badanie? Wskazanie, przebieg, interpretacja wyników

    Kolposkopia to łatwe i nieinwazyjne badanie, wykonywane przez lekarza ginekologa, które pozwala na ocenę szyjki macicy, pochwy oraz sromu pod kątem zmian przednowotworowych i nowotworowych, pobranie celowanego materiału oraz ułatwienie decyzji co do dalszego postępowania. Badanie to może być wykonywane zarówno na NFZ, jak i prywatnie. Jak wygląda kolposkopia? Czy kolposkopia boli?

  • Echokardiografia – jak wygląda to badanie, ile trwa?

    Rozwój ultrasonografii pozwolił na nieinwazyjne obrazowanie wielu przestrzeni ludzkiego ciała. Klasyczny aparat USG pozwala nie tylko na obrazowanie jamy brzusznej, ale również serca. Badanie to określa się mianem echokardiografii lub potocznie – echo serca.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij