Hipoglikemia reaktywna (poposiłkowa) – przyczyny i objawy. Postępowanie przy niedocukrzeniu po posiłku
Małgorzata Kuberska-Kędzierska

Hipoglikemia reaktywna (poposiłkowa) – przyczyny i objawy. Postępowanie przy niedocukrzeniu po posiłku

Niemal każde niedocukrzenie, czyli spadek poziomu cukru, kojarzy się z chorymi na cukrzycę. Jednak mało kto wie, że hipoglikemia reaktywna może przydarzyć się także człowiekowi bez cukrzycy, pozornie zdrowemu. Jak rozpoznać niedocukrzenie po posiłku? W jaki sposób leczy się hipoglikemię poposiłkową? Podpowiadamy.

Hipoglikemia reaktywna – czym jest niedocukrzenie poposiłkowe? 

Hipoglikemia reaktywna, inaczej zwana niedocukrzeniem poposiłkowym, to spadek stężenia glukozy we krwi występujący 2–3, a nawet 4 godziny po posiłku. Może dawać typowe objawy (takie jak drżenie rąk, kołatanie serca, pocenie się, poczucie głodu) oraz ustępować po zjedzeniu węglowodanów prostych. To najczęściej prowadzi do mechanizmu tak zwanego “błędnego koła”, bowiem spożycie cukrów prostych spowoduje duży wyrzut insuliny i po pewnym czasie ponowny spadek stężenia glukozy we krwi z objawami niedocukrzenia. Lepiej temu zatem zapobiegać. 

Przyczyny hipoglikemii reaktywnej 

Hipoglikemia poposiłkowa może mieć różne przyczyny: 

  • może występować u pacjentów po resekcji żołądka lub jelita cienkiego – u tych osób jest ona związana z opóźnionym i nadmiernym wydzielaniem insuliny przez trzustkę w stosunku do wchłaniania pokarmów (30–90 minut po posiłku),
  • może poprzedzać na wiele lat wystąpienie cukrzycy typu 2 (wczesna faza choroby i insulinooporność) – u tych osób jest związana z zaburzeniem pierwszej fazy wydzielania insuliny w odpowiedzi na wysokowęglanowy posiłek oraz w następstwie z nadmiernym kompensacyjnym wydzielaniem insuliny (3–5 godzin po posiłku). Może wynikać ze zmniejszonej wrażliwości tkanek obwodowych na insulinę. U tych pacjentów obserwujemy czynniki ryzyka wystąpienia cukrzycy typu drugiego (przede wszystkim nadwagę i otyłość),
  • może być idiopatyczna, czyli o nieznanej przyczynie – tu także obserwujemy nadmierne wydzielanie insuliny i w rezultacie spadek stężenia cukru po posiłku bogatym w węglowodany, szczególnie proste. Jednak u tych osób, w odróżnieniu od poprzedniej grupy, nie ma czynników ryzyka wystąpienia cukrzycy typu 2. 

Powiązane produkty

Objawy i postępowanie przy zbyt niskim cukrze w hipoglikemii reaktywnej 

Objawami hipoglikemii reaktywnej jest obecność wszystkich elementów tzw. triady Whipple’a: 

  1. pojawienie się objawów hipoglikemii, 
  2. potwierdzone obniżenie stężenia glukozy we krwi, 
  3. objawy ustępujące po spożyciu węglowodanów. 
Wyjątkiem jest zespół poposiłkowy związany z pobudzeniem układu wegetatywnego/adrenergicznego – tutaj obserwujemy objawy charakterystyczne dla hipoglikemii w okresie poposiłkowym, ale nie ma zmniejszenia stężenia glukozy w surowicy krwi. Zespół ten najczęściej związany jest z problemami emocjonalnymi pacjenta. 

Typowe objawy niedocukrzenia to

  • pocenie się, 
  • bladość, 
  • uczucie głodu, 
  • kołatanie serca, 
  • drżenie rąk, drętwienie, dreszcze,  
  • lęk, 
  • rozdrażnienie, 
  • bóle i zawroty głowy, 
  • senność, osłabienie, zmęczenie, 
  • zaburzenia ostrości widzenia, podwójne widzenie, 
  • zaburzenia koncentracji i pamięci, uczucie pustki w głowie, 
  • niewyraźna mowa, 
  • dziwaczne zachowania, często agresywne, 
  • omdlenie. 
Postępowaniem z wyboru przy zaistniałej już hipoglikemii jest spożycie węglowodanów prostych, szybko wchłaniających się oraz węglowodanów złożonych. Jednak zdecydowanie lepiej zmienić dietę w taki sposób, aby do tych spadków cukru w ogóle nie dochodziło. 

Diagnostyka i leczenie hipoglikemii po posiłkowej 

Niestety, nie ma szczegółowych zaleceń dotyczących diagnostyki hipoglikemii reaktywnej u osób bez rozpoznanej cukrzycy. 

Najlepszy byłby proponowany przez wielu autorów test obciążenia mieszanym posiłkiem, zawierającym 60% węglowodanów, 10% tłuszczów i 30% białka – jest on bardziej fizjologiczny niż standardowa krzywa cukru z 75 gramami glukozy, jednak niemal niemożliwy do wystandaryzowania. 

Najbardziej praktyczne wydawałoby się rozpoznanie w domu pacjenta za pomocą glukometru – podczas wystąpienia objawów niedocukrzenia, jednak koszt pasków diagnostycznych jest wysoki, ponadto krew włośniczkowa nie może służyć do diagnostyki, a jedynie do monitorowania glikemii u chorych z rozpoznaną cukrzycą. 

Najczęściej wykonywany w praktyce jest OGTT (krzywa cukru) przedłużony, czyli oznaczenie stężenia glukozy po 120, 150, 180 i 240 minutach od podania 75 g glukozy, najlepiej połączone z oznaczeniem stężenia insuliny. W hipoglikemii reaktywnej obserwujemy nadmierny wzrost wydzielania insuliny, opóźniony względem najwyższego stężenia glukozy w surowicy i oczywiście wtórny spadek cukru.  

Leczenie powinno obejmować głównie postępowanie związane ze zmianą nawyków żywieniowych, przede wszystkim:  

  • ograniczeniem węglowodanów prostych (cukier, słodycze, napoje słodkie, soki owocowe, owoce z puszki, suszone), lecz jeśli  mają pojawić się w diecie, to dopiero po posiłku mieszanym (zawierającym białko i tłuszcz).,
  • posiłki powinny być spożywane często, najlepiej z duża zawartością błonnika, o niskim indeksie glikemicznym, nie można doprowadzać do długich okresów niejedzenia, głodzenia. 
  • należy unikać alkoholu – może on spowodować niedocukrzenie
Nie ma potwierdzonych dowodów na skuteczność leczenia farmakologicznego. Pomimo prób stosowania metforminy i akarbozy nadal nie ma leków posiadających rejestrację do leczenia hipoglikemii reaktywnej. 

Dieta dla osób z hipoglikemią reaktywną – jak powinna wyglądać? 

Najważniejszą zasadą dietetyczną jest jedzenie śniadań oraz spożywanie kolejnych posiłków w odstępach 3–4 godzinnych, wolno i spokojnie. Każdy posiłek powinien zawierać różne produkty bogate w tłuszcze, białka i węglowodany złożone. Konieczne jest unikanie spożycia produktów słodkich, zwłaszcza łączenie ich z alkoholem.  Dopuszczalne jest zjedzenie węglowodanów prostych w małej ilości po posiłku złożonym z białek, tłuszczów i węglowodanów złożonych. 

Dieta powinna zawierać dużo produktów o niskim indeksie glikemicznym i dużej zawartości błonnika. Bardzo ważna jest również odpowiednia ilość wypitej w ciągu dnia wody. 

Wskazówki dla osób z hipoglikemią poposiłkową. Hipoglikemia reaktywna a ciąża 

Najważniejszym i najczęściej wystarczającym postępowaniem jest zmiana nawyków żywieniowych. Nie ma żadnych przeciwwskazań do czynnego uprawiania sportu pod warunkiem systematycznych posiłków. Osoby pragnące zredukować masę ciała powinny robić to pod okiem dietetyka. 

Hipoglikemia reaktywna nie jest przeciwwskazaniem do zajścia w ciążę. Podczas ciąży należy przestrzegać tych samych zasad żywieniowych co poza ciążą. 

  1. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2019, Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, nr 1, tom 5, 2019.  
  2. Raport pod patronatem Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, Hipoglikemia i jej następstwa. Wielowymiarowa analiza problemu, 2018. 
  3. D. Rokicka, B. Marek, D. Kajdaniuk, M. Wróbel, A. Szymborska-Kajanek, M. Ogrodowczyk-Bobik, A. Urbanek, S. Janyga, H. Borgiel-Marek, K. Strojek. Hipoglikemia w chorobach endokrynologicznych, diabetologicznych i internistycznych, "Endokrynol Pol", nr 70 (3) 2019. 
  4. A. Frelich, Żywienie w hipoglikemii reaktywnej, "Współczesna Dietetyka", nr 16 2018.
  5. M. Gierach, J. Gierach, A. Skowrońska, R. Junik, Guzy neuroendokrynne – insulinoma w praktyce klinicznej, "Postępy Nauk Medycznych" nr 12 2013. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Zawał serca – objawy, przyczyny, rozpoznanie, zapobieganie

    Zawał serca to jedna z głównych przyczyn zgonów wśród Polaków. Najbardziej charakterystyczny objaw zawału serca – silny, narastający ból w klatce piersiowej, utrzymujący się dłużej niż 20 minut – jest pilnym wskazaniem do wezwania pomocy medycznej.

  • Choroba Leśniowskiego-Crohna – przyczyny, objawy, leczenie

    Choroba Leśniowskiego-Crohna jest przewlekłą, nieuleczalną chorobą, powodującą znaczne pogorszenie jakości życia. Początek choroby ma charakter skryty i przebiega skąpoobjawowo, utrudniając postawienie prawidłowego rozpoznania. Chorzy w toku trwania choroby często wymagają interwencji chirurgicznej z powodu powikłań jelitowych. Jak wygląda diagnostyka i terapia osób z chorobą Leśniowskiego-Crohna? Zapraszamy do zapoznania się z treścią artykułu.

  • Ortoreksja – na czym polega? Skutki, objawy i leczenie obsesji na punkcie zdrowego żywienia

    Ortoreksja jest jednym z zaburzeń odżywiania, które polega na obsesji na punkcie zdrowego żywienia. Osoba cierpiąca na ortoreksję stopniowo zmienia nawyki żywieniowe po to, by aktualna dieta była idealna dla zdrowia. Niestety, ortorektyk nigdy nie osiąga pożądanej poprawy menu, a przez ciągłą eliminację nawet całych grup produktów, zaczyna chorować. Jak rozpoznać ortoreksję i w jaki sposób ją leczyć?

  • Reumatyzm – przyczyny, objawy, leczenie chorób reumatycznych. Fizjoterapia przy reumatyzmie

    Reumatyzm to nazwa stosowana potocznie, określająca grupę schorzeń o podłożu zapalnym, obejmującą choroby mięśni, stawów i kości. Najczęściej występujące objawy chorób reumatycznych to ból i obrzęk stawów, sztywność, ograniczenie ich ruchomości. Nieleczony reumatyzm może doprowadzić do znacznego ograniczenia sprawności. Jak wygląda rehabilitacja w schorzeniach reumatoidalnych?

  • Osteoporoza – przyczyny, objawy, badania, leczenie, rehabilitacja, zapobieganie zmianom osteoporotycznym

    Osteoporoza to choroba metaboliczna kości, która polega na stopniowym zaniku masy kostnej. Na skutek obniżenia gęstości mineralnej kości dochodzi do osłabienia ich struktury, co objawia się zwiększoną podatnością na złamania. Na zachorowanie narażone są przede wszystkim osoby starsze, szczególnie kobiety w wieku okołomenopauzalnym, choć na osteoporozę mogą cierpieć także mężczyźni, a nawet dzieci. Jakie są czynniki ryzyka wystąpienia zmian osteoporotycznych?

  • Szpiczak mnogi – przyczyny, objawy, leczenie

    Szpiczak mnogi należy do chorób krwi i szpiku kostnego. Chociaż nie ustalono dotychczas konkretnych przyczyn tej dolegliwości, tak bez wątpienia można powiedzieć, że do jej rozwoju przyczyniają się długotrwałe infekcje bakteryjne lub wirusowe, promieniowanie jonizujące i narażenie na szkodliwe substancje chemiczne. Jak wyglądają nowoczesne sposoby leczenia szpiczaka, jakie są rokowania i czy podczas wizyty u lekarza pierwszego kontaktu można dokonać wstępnej diagnozy tej choroby?

  • Rak trzustki – przyczyny, objawy, diagnostyka, rokowania, leczenie

    Rak trzustki jest jednym z nowotworów, które przez długi czas nie dają żadnych dolegliwości, a pierwsze symptomy są niespecyficzne. Wśród początkowych objawów raka trzustki wymienia się m.in. ogólne osłabienie, nudności, szybkie uczucie sytości czy tłuszczowe stolce. Jak wygląda jego leczenie?

  • Lobotomia – czym jest? Jak wyglądała? Dlaczego już się jej nie praktykuje?

    Lobotomia to jedna z najbardziej kontrowersyjnych technik chirurgicznych w historii medycyny. Chociaż z dzisiejszej perspektywy wydaje się to nie do uwierzenia, ten niezwykle inwazyjny i wiążący się z wielkim ryzykiem zabieg był swego czasu bardzo popularny.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij