Kwas undecylenowy, Acidum undecylenicum - Zastosowanie, działanie, opis

Kwas undecylenowy jest przeciwgrzybiczym lekiem do zastosowania zewnętrznego. Znalazł zastosowanie w leczeniu zakażeń o pochodzeniu grzybiczym. 

Lek jest wykorzystywany w profilaktyce i terapii powierzchownych infekcji skóry dłoni, stóp, pachwin oraz głowy. Kwas undecylenowy jest skuteczny w łagodzeniu przebiegu łupieżu pstrego oraz miejscowej postaci grzybicy strzygącej. 

Substancja lecznicza może być stosowana w celu zmniejszenia przykrego zapachu stóp związanego z nadmiernym wydzielaniem potu. 

Kwas undecylenowy należy stosować na powierzchnię skóry. 

Częstość aplikacji preparatów zawierających kwas undecylenowy jest zależna od stopnia rozwoju zmian grzybiczych. 

Lek należy stosować dwa lub trzy razy dziennie pokrywając zmienioną powierzchnię skóry cienką warstwą preparatu.

Leczenie kwasem undecylenowym należy kontynuować przez cztery tygodnie. 

Przeciwwskazaniem do stosowania kwasu undecylenowego jest wystąpienie reakcji nadwrażliwości na tę substancję czynną. Innymi ograniczeniami w terapii wykorzystującej kwas undecylenowy jest:

• infekcja błon śluzowych lub okolic oczu;
• zakażenie dużych powierzchni skóry;
• wiek pacjenta poniżej drugiego roku życia;
• zmiany skórne powikłane stanem zapalnym. 

Należy zachować ostrożność podczas stosowania leku u osób w podeszłym wieku. Zmniejszona grubość oraz suchość skóry może zwiększać stopień wchłaniania kwasu undecylenowego. 

Kwas undecylenowy nie jest zalecany w przypadku infekcji uszkodzonej skóry. Przerwanie ciągłości tkanki może zwiększać przenikanie leku do krążenia ogólnego. 

Terapię kwasem undecylenowym należy przerwać po czterech tygodniach od aplikacji pierwszej dawki. Brak poprawy po zakończonej kuracji powinien zostać skonsultowany z lekarzem. 

Podczas stosowania leku u pacjentów z upośledzoną czynnością nerek należy zachować odpowiednie środki ostrożności. 

Substancja czynna nie wywiera wpływu na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługi maszyn. 

Należy zachować ostrożność podczas stosowania substancji czynnej przez kobiety ciężarne. 

Brak badań potwierdzających bezpieczeństwo terapii kobiet w ciąży z wykorzystaniem kwasu undecylenowego. 

Decyzję odnośnie stosowania leku podczas ciąży należy podjąć po rozważeniu stosunku korzyści odniesionej z leczenia przez matkę do ryzyka pojawienia się działań niepożądanych u dziecka. 

Brak badań potwierdzających bezpieczeństwo substancji czynnej podczas terapii kobiet karmiących piersią. Nie zaleca się stosowania leku podczas laktacji. 

Nie wykluczono możliwości przenikania substancji czynnej do mleka matki karmiącej.

Podczas aplikacji preparatów zawierających kwas undecylenowy u kobiet karmiących należy zachować ostrożność. 

Podczas stosowania kwasu undecylenowego istnieje ryzyko wystąpienia rzadkich reakcji skórnych i tkanki podskórnej (wysypki, zaczerwienienie, pokrzywka, pieczenie). 

Bardzo rzadko u pacjentów stosujących substancję czynną zaobserwowano rozwój alergii kontaktowej. 

Nie odnotowano przypadków przyjęcia zbyt dużej dawki substancji leczniczej stosowanej zgodnie ze zaleceniami. 

W wyniku omyłkowego spożycia preparatu zawierającego kwas undecylenowy istnieje ryzyko pojawienia się zaburzeń ze strony układu pokarmowego (biegunki, wymioty, nudności), a także obrzęku stawów i zaburzeń węchu. 

Kwas undecylenowy wykazuje działanie grzybobójcze lub grzybostatyczne w zależności od wykorzystanego stężenia. 

Prawdopodobny mechanizm działania substancji czynnej polega na zahamowaniu wytwarzania biofilmu podczas rozwoju grzyba. Lek hamuje wytwarzanie i wydłużanie strzępek (fragmentów tworzących ciało grzyba). 
Kwas undecylenowy może również ograniczać syntezę kwasów tłuszczowych niezbędnych do proliferacji komórki grzyba.

Kwas undecylenowy wykazuje aktywność wobec dermatofitów:

• Microsporum spp.;
• Epidermophyton floccosum;
• Trichophyton spp.

Lek ma mniejszy wpływ na organizmy pochodzące z rodzaju Candida spp.

Kwas undecylenowy wykazuje również słabe działanie przeciwbakteryjne. 

Stopień wchłaniania leku przez skórę jest niewielki.