Klotrimazol, Clotrimazolum - Zastosowanie, działanie, opis

Klotrimazol ze względu na szerokie spectrum działania i poprzez swoje mechanizmy działania zalazł zastosowanie w leczeniu licznych schorzeń. Wytworzono różne, ze względu na drogę podania, postacie leków z klotrimazolem, by w sposób efektywny mogła być prowadzona kuracja. 

• klotrimazol w postaci płynu / kremu / maści na skórę – grzybice wałów okołopaznokciowych, drożdżyce, łupież pstry, grzybicze zakażenia skóry wywołane przez dermatofity;
• klotrimazol w postaci tabletek / globulek dopochwowych – grzybicze zapalenie pochwy i sromu, zakażenia wywołane przez drobnoustroje odporne na działanie nystatyny;
• klotrimazol w postaci płynu do ucha – drożdżakowe zapalenie ucha zewnętrznego i środkowego (drożdżakami z rodzaju Candida), zakażenie grzybami typu Aspergillus oraz innymi.

Dawkowanie klotrimazolu zależy od rodzaju schorzenia oraz postaci leku. 

Preparaty stosowane zewnętrznie: płyn na skórę, krem na skórę i błony śluzowe

Preparaty stosuje się miejscowo, na zmienione chorobowo miejsce. Należy aplikować je kilka razy dziennie na zainfekowaną skórę, delikatnie wcierając preparat. Leczenie trwa przez 4 tygodnie, aż do ustąpienia objawów, a w przypadku grzybicy należy preparat stosować przez kolejne 2 tygodnie po ustąpieniu objawów, by zapobiec nawrotowi choroby.

Krople do uszu

Krople należy aplikować do chorobowo zmienionego ucha kilka razy dziennie. Leczenie zaleca się kontynuować przez 2 tygodnie po ustąpieniu objawów, by zapobiec nawrotowi choroby.

Podanie dopochwowe

Tabletki należy aplikować na noc, głęboko do pochwy. Podczas kuracji zaleca się nie stosować płynów do irygacji, tamponów i innych preparatów dopochwowych.

Przeciwwskazaniem do stosowania klotrimazolu jest nadwrażliwość na substancję czynną. Preparatów z klotrimazolem, dopuszczonych do obrotu na terenie RP, nie należy stosować doustnie ani też na okolice delikatnej skóry wokół oczu. Zaleca się nie używać leku w pierwszym trymestrze ciąży.

Podanie na skórę / błony śluzowe:

Nie należy drapać miejsc objętych stanem chorobowym, ponieważ sprzyja to rozprzestrzenianiu się grzyba. Unikać również kontaktu leku z oczami. Odzież mającą kontakt z ciałem, pościel, bieliznę, ręczniki itp. zaleca się wyprać z użyciem detergentu w temperaturze 90 stopni Celsjusza. Unikać nieodprowadzających wilgoci i ciepła materiałów. Po kąpieli miejsce objęte stanem chorobowym dokładnie wysuszyć, delikatnie dociskając ręcznik (nie trzeć).  

Podanie dopochwowe:

Stosując leki z klotrimazolem dopochwowo i lub na skórę w okolicach narządów rodnych, należy pamiętać, że mogą zmniejszać skuteczność mechanicznych środków antykoncepcyjnych, takich jak prezerwatywy i krążki domaciczne. Podczas terapii klotrimazolem oraz do pięciu dni po jej zakończeniu, należy zastosować alternatywne metody antykoncepcyjne. Zaleca się zakończyć kurację klotrimazolem przed wystąpieniem miesiączki. Należy rozważyć zasadność stosowania preparatu, jeśli jest podejrzenie ciąży u pacjentki, u pacjentek poniżej 12 roku życia oraz po 60 - tym roku życia.

Klotrimazolu nie należy łączyć z antybiotykami polienowymi, tj. nystatyną i natamycyną, a także z amfoterycyną B, ponieważ lek osłabia ich działanie.

Natomiast działanie klotrimazolu jest zmniejszane przy równoczesnym stosowaniu zewnętrznie miejscowo glikokortykosteroidów.

Klotrimazol nie wpływa na zdolność prowadzenia i obsługi pojazdów mechnicznych.

Stosując leki z klotrimazolem dopochwowo i lub na skórę w okolicach narządów rodnych, należy pamiętać, że mogą zmniejszać skuteczność mechanicznych środków antykoncepcyjnych, takich jak prezerwatywy i krążki domaciczne. Podczas terapii klotrimazolem oraz do pięciu dni po jej zakończeniu, należy zastosować alternatywne metody antykoncepcyjne.

Klotrimazol nie powinien być stosowany w pierwszym trymestrze ciąży, aczkolwiek, w przeprowadzonych badaniach epidemiologicznych dowiedziono, że lek ten nie wpływa negatywnie na rozwój płodu i ciąży. Klotrimazol można stosować w kolejnych trymestrach jeśli wcześniej rozważono, czy korzyści dla matki jest przeważająca nad zagrożeniem dla dziecka. Przed zastosowaniem należy skonsultować się z lekarzem, który oceni stan zdrowia matki oraz  bezpieczeństwo dla dziecka, płynące z terapii lekiem.

Klotrimazol można stosować podczas karmienia piersią, jeśli wcześniej rozważono korzyści matki nad zagrożeniem dla dziecka. Wyniki badań klinicznych donoszą, że klotrimazol nie wpływa na zdrowie dziecka. 

Nie przeprowadzono badań dotyczących wpływu klotrimazolu na płodność u ludzi. Badania na zwierzętach donoszą, że lek ten nie wpływa na płodność. 

podanie na zewnętrzne (na skórę): miejscowe reakcje alergiczne, jak świąd, pieczenie, kłucie i podrażnienie w miejscu podania leku;

podanie dopochwowe: swędzenie, łuszczenie się skóry wokół narządów rodnych i ich zaczerwienienie, opuchlizna, wykwity skórne, podrażnienie i uczucie dyskomfortu, pieczenie, ból miednicy mniejszej, ból brzucha, krwotok z narządów rodnych. 

Małe jest prawdopodobieństwo przedawkowania klotrimazolu, ponieważ lek ten czy po podaniu na skórę (błonę śluzową) na większą powierzchnię czy dopochwowo, nie stwarza zagrożenia ostrego zatrucia.

Po przypadkowym podaniu doustnym, po wystąpieniu objawów takich jak: nudności, wymioty, zawroty głowy, należy wykonać płukanie żołądka, pamiętając o ochronie dróg oddechowych.

Główny mechanizm działania klotrimazolu polega na uszkadzaniu bariery przepuszczalności błony komórkowej komórek grzyba, poprzez zahamowanie syntezy ergosterolu – jednego z ważnych komponentu budulcowego błony komórkowej, a dokładniej hamując 14-demetylazę lanosterolu (znanej również jako CYP51). Takie działanie powoduje, że komórka nie jest już w stanie odbudować zamkniętej struktury i dochodzi do lizy (rozkładu) komórki. Hamowana jest też synteza kwasów nukleinowych i polisacharydów. Klotrimazol również powoduje  wakuolizację cytoplazmy, zmniejszenie liczby rybosomów oraz wzrost przepuszczalności błony komórkowej lizosomów.

Klotrimazol stosowany na skórę wchłania się w ilości nieprzekraczającej 0,5%. W nieco większym stopniu wchłania się z błon śluzowych (około 3%). Największe stężenie osiąga w warstwie rogowej naskórka.

Klotrimazol po wchłonięciu do krwi, wiąże się w 98% z białkami, a dokładniej z albuminami. Łącząc ten fakt z niewielką ilością jaka się wchłania, nasuwa się wniosek, że lek ten jest w nieznacznym stopniu transportowany po organizmie do innych narządów. 

Po podaniu doustnym oraz dopochwowym, klotrimazol jest metabolizowany w wątrobie do postaci nieczynnego metabolitu 2-chloro-fenylo-4-hydroksyfenylo-fenylometanu.

Po doustnym podaniu klotrimazolu, 10% zażytej dawki usuwane jest przez nerki, z moczem, w pierwszej dobie, następne 25% - w przeciągu 6 dni jest wydalona, a tylko 1% zostaje wyeliminowany w postaci niezmienionej.