Rosuwastatyna, Rosuvastatinum - Zastosowanie, działanie, opis

Rosuwastatyna to jeden z wielu leków należących do grupy nazywanej statynami. Leki te stosuje się w leczeniu hipercholesterolemii, czyli wysokiego stężenia cholesterolu w organizmie człowieka jako uzupełnienie niefarmakologicznych metod (dieta, ćwiczenia fizyczne, zmniejszenie masy ciała) obniżenia wysokiego poziomu cholesterolu.

Ponadto lek wykorzystuje się w celu zapobiegania zdarzeniom sercowo-naczyniowym takim jak zawał mięśnia sercowego, udar, których ryzyko może być większe na skutek odkładania się blaszek miażdżycowych w naczyniach krwionośnych.

Lek ma postać tabletek, które należy przyjmować doustnie, połykając w całości i popijając wodą. Lek przyjmuje się raz na dobę, niezależnie od posiłku. Dawkowanie ustala się indywidualnie i zależy ono od celu terapii oraz reakcji pacjenta na lek.

Przed rozpoczęciem leczenia rosuwastatyną oraz w trakcie jego trwania pacjent powinien stosować dietę, której celem jest zmniejszenie poziomu cholesterolu.

Leczenie hipercholesterolemii

Zalecana dawka oscyluje w granicach od 5 do 10 mg na dobę zarówno u pacjentów, którzy przeszli już terapię lekami z grupy statyn oraz tych którzy przystępują do leczenia po raz pierwszy. Ustalając dawkę należy zwrócić szczególną uwagę na ryzyko wystąpienia reakcji sercowo-naczyniowych oraz ryzyko wystąpienia działań niepożądanych. W razie konieczności dawkę można zwiększyć po około 4 tygodniach stosowania. Zwiększenie dawki do maksymalnej można zastosować wyłącznie u pacjentów z ciężką hipercholesterolemią, obarczonych ryzykiem pojawiania się chorób układu sercowo-naczyniowego (hipercholesterolemia rodzinna) oraz w przypadku pacjentów, u których nie osiągnięto zamierzonego celu leczenia przyjmując mniejsze dawki. 

Zapobieganie zdarzeniom sercowo-naczyniowym

Zwykle stosowana dawka w przypadku pacjentów z ryzykiem wystąpienia epizodów sercowo-naczyniowych wynosi 20 mg.

Dzieci

W przypadku dzieci poniżej 6 roku życia nie zaleca się stosowania rosuwastatyny ze względu na brak danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania w tej grupie wiekowej. Dzieci od 6 do 17 lat mogą przyjmować rosuwastatynę w dawkach od 5 do 20 mg, jednak przed zastosowaniem terapii statynami należy wprowadzić dietę obniżającą poziom cholesterolu i kontynuować ją podczas wdrożenia leczenia.

Pacjenci w podeszłym wieku

Początkowo zalecana dawka u pacjentów starszych niż 70 lat wynosi 5 mg.

Pacjenci z niewydolnością nerek

W przypadku łagodnych i umiarkowanych zaburzeń czynności nerek nie ma konieczności zmiany dawki. Zalecana dawka początkowa z umiarkowanymi zaburzeniami funkcji nerek wynosi 5 mg.

Pacjenci z niewydolnością wątroby

Lek można stosować w przypadku łagodnych dysfunkcji wątroby, jednak w przypadku cięższych nieprawidłowości w jej funkcjonowaniu konieczna jest ocena czynności nerek.

Pacjenci różnych ras

U pacjentów pochodzących z Azji (Japonii, Chin, Filipin, Wietnamu, Korei lub Indii) stosuje się możliwie najmniejszą dawkę leku (5 mg) ze względu na zwiększoną ekspozycję ustrojową na rosuwastatynę.

Pacjenci predysponowani do miopatii, czyli szeregu objawów wynikających z uszkodzenia mięśni w organizmie człowieka

U pacjentów z ryzykiem wystąpienia miopatii leczenie należy rozpocząć od dawki 5 mg.

Stosowanie rosuwastatyny jest przeciwwskazane:

• u pacjentów z czynnymi zaburzeniami funkcji wątroby, w przypadku zwiększonej aktywności aminotransferaz (ALAT i ASPAT) w surowicy krwi;
• u pacjentów z ciężkimi zaburzeniami czynności nerek;
• u pacjentów z miopatią;
• u pacjentów stosujących cyklosporynę;
• u pacjentek w ciąży, karmiących piersią lub będących w wieku rozrodczym nie stosujących skutecznych metod antykoncepcji;
• w przypadku nadwrażliwości na lek.

Stosowanie rosuwastatyny w maksymalnej dawce (40 mg) jest przeciwwskazane u pacjentów z ryzykiem miopatii lub rabdomiolizy. Czynnikami zagrażającymi wystąpienie wyżej wymienionych schorzeń są: umiarkowane zaburzenie czynności nerek, niedoczynność tarczycy, uwarunkowane genetyczne choroby mięśni oraz uszkodzenie mięśni po zastosowaniu innego leku z grupy inhibitorów reduktazy HMG-CoA lub fibratów, pochodzenie azjatyckie oraz jednoczesne stosowanie leków z grupy fibratów.

Działanie na nerki

Podczas stosowania największej dawki leku (40mg) stwierdzono przemijające lub sporadyczne występowanie białkomoczu (proteinurii), dlatego też u pacjentów leczonych wyżej wymienioną dawką leku należałoby rozważyć kontrolę czynności nerek.

Działanie na mięśnie

U pacjentów przyjmujących rosuwastatynę w dawce większej niż 20 mg stwierdzono bóle mięśni, osłabienia mięśni (miopatia) oraz bardzo rzadko rozpad mięśni (rabdomioliza). Jednoczesne stosowanie ezetymibu i rosuwastatyny niesie ryzyko pojawienia się rabdomiolizy.

Pomiar aktywności kinazy kreatynowej

Podczas terapii rosuwastatyną należy zwrócić szczególną uwagę na interpretację wyników aktywności kinazy kreatynowej. Badania nie należy wykonywać po intensywnym wysiłku oraz w momencie występowania innych przyczyn zwiększenia aktywności kinazy. Jeśli aktywność kinazy kreatynowej była zwiększona przed rozpoczęciem terapii rosuwastayną należy pamiętać o  powtórzeniu badania po kilku dniach.

Działanie na wątrobę

U pacjentów nadużywających alkoholu bądź borykających się z chorobami wątroby zaleca się kontrolę poziomu aminotransferaz wątrobowych przed rozpoczęciem leczenia rosuwastatyną i po upływie około 3 miesięcy po jego wdrożeniu.

Kwas fusydowy

Rosuwastayny nie należy stosować jednocześnie z kwasem fusydowym ze względu na zwiększone ryzyko wystąpienia rabdomiolizy, a nawet zgonu pacjenta. W razie konieczności stosowania kwasu fusydowego należy przerwać terapię statynami i wdrożyć ją dopiero po upływie po 7 dni od zaprzestania stosowania kwasu fusydowego. Istnieją przypadki wymagające jednoczesnej terapii rosuwastayną i kwasem fusydowym jednak tylko i wyłącznie pod ścisłym nadzorem lekarza.

Rasa

U pacjentów pochodzących z Azji w porównaniu z rasą kaukaską zaobserwowano zwiększoną ekspozycję na rosuwastaynę.

Inhibitory proteazy

Jednoczesne stosowanie terapii rosuwastatyną i inhibitorów proteazy zwiększa ekspozycję na podawaną statynę.

Nietolerancja laktozy

Rosuwastatyna nie powinna być stosowania u pacjentów obarczonych dziedziczną nietolerancją galaktozy, niedoborem laktazy lub zespołem złego wchłaniania glukozy-galaktozy.

Śródmiąższowe zapalenie płuc

Niekiedy szczególnie podczas długotrwałego stosowania statyn u pacjentów pojawiało się śródmiąższowe zapalenie płuc z objawami duszności, nieproduktywnego kaszlu i gorączki. Jeśli u pacjenta podejrzewa się śródmiąższowe zapalenie płuc rosuwastatynę należy odstawić.

Cukrzyca

Na podstawie przeprowadzonych badań wnioskuje się, że statyny mogą zwiększać poziom cukru we krwi, natomiast u pacjentów w grupie ryzyka wystąpienia cukrzycy może pojawić się hiperglikemia. Korzyści wynikające ze stosowania leku w postaci redukcji powikłań sercowo-naczyniowych przewyższają ryzyko wzrostu poziomu cukru, dlatego nie powinno się przerywać leczenia.

Przed rozpoczęciem leczenia rosuwastatyną szczególną uwagę należy zwrócić na pacjentów z predyspozycjami do miopatii lub rabdomiolizy. Czynnikami ryzyka do wystąpienia powyższych schorzeń  mogą być: zaburzenia czynności nerek, niedoczynność tarczycy, nadużywanie alkoholu, wiek powyżej 70 lat, jednoczesne stosowanie leków z grupy fibratów, wystąpienie objawów uszkodzenia mięśni po zastosowaniu innego inhibitora HMG-CoA lub leków z grupy fibratów oraz genetycznie uwarunkowane choroby mięśni u pacjenta lub członków rodziny.

W trakcie leczenia

Zaleca się niezwłoczne poinformowanie lekarza, jeśli wystąpią u pacjenta niewyjaśnione bóle mięśni, osłabienie siły mięśniowej lub skurcze mięśni, szczególnie jeśli dodatkowo występuje złe samopoczucie lub gorączka. Konieczne jest wykonanie badania aktywności kinazy kreatynowej. Jeśli wynik badania jest znacząco zwiększony – należy przerwać leczenie. Po ustąpieniu objawów leczenie można rozpocząć ponownie, zaczynając od mniejszej dawki leku. Pacjenci leczeni dodatkowo innymi inhibitorami HMG-CoA, pochodnymi kwasu fibrynowego w tym gemfibrozylem, cyklosporyną, kwasem nikotynowym, lekami przeciwgrzybiczymi z grupy azoli, inhibitorami proteazy, lub antybiotykami makrolidowymi narażeni są na częstsze ryzyko miopatii.

Terapia rosuwastatyną jest przeciwwskazana u pacjentów leczonych jednocześnie cyklosporyną oraz lekami z grupy fibratów.

Na podstawie przeprowadzonych badań można wnioskować, że rosuwastatyna nie wpływa na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługę maszyn. Jedyną istotną sprawą na jaką należałoby zwrócić uwagę jest to że może ona wywoływać zawroty głowy, co w konsekwencji może mieć wpływ na funkcje motoryczne.

Stosowanie rosuwastatyny w ciąży jest przeciwwskazane. Pacjentki w wieku rozrodczym powinny stosować skutecznie środki antykoncepcyjne, jeśli jednak podczas terapii rosuwastatyną pacjentka zajdzie w ciążę leczenie należy przerwać natychmiastowo.

Z badań przeprowadzonych na samicach szczurów wynika, że rosuwastatyna jest wydzielana z mlekiem matki. Nie wykonano badań potwierdzających przenikanie leku do mleka u kobiet karmiących. 

Rosuwastatyny nie powinno się stosować w trakcie laktacji. 

Rosuwastatyna jest inhibiorem reduktazy HMG-Co-A – enzymu biorącego udział w syntezie cholesterolu. Lek działa głównie wątrobie. Spadek endogennej produkcji cholesterolu w wątrobie powoduje zwiększenie ilości receptorów dla cząsteczek LDL na organie. W efekcie zmniejsza się ilość cząstek LDL we krwi (ulegają wychwytowi i katabolizmowi w wątrobie). Lek zmniejsza również syntezę cząstek VLDL. 

Działanie lecznicze pojawia się w ciągu tygodnia od rozpoczęcia leczenia. Pełna odpowiedzieć na leczenie zazwyczaj jest widoczna po 4 tygodniach. 

Po podaniu doustnym maksymalne stężenie leku we krwi zostaje osiągnięte po 5 godzinach.

Ze względu na fakt, że głównym miejscem tworzenia cholesterolu i usuwania LDL jest wątroba, rosuwastatyna w znacznym stopniu jest wychwytywana przez wspomniany narząd. Rosuwastatyna wiąże się w około 90% z białkami osocza, głównie są to albuminy.

Rosuwastayna jest metabolizowana w niewielkim stopniu. Badania in vitro przy użyciu ludzkich hepatocytów wykazały, że lek ten ma niewielkie powinowactwo do enzymów cytochromu P450. Głównymi metabolitami rosuwastatyny są pochodne N-demetylowane i laktonowe. Te pierwsze są o połowę mniej aktywne od rosuwastatyny, natomiast pochodne laktonowe są nieaktywne klinicznie. Rosuwastatyna hamuje ponad 90% aktywności reduktazy HMG-CoA.

Rosuwastatyna w największym stopniu jest wydalana w postaci niezmienionej z kałem, pozostała część z moczem. Niezależnie od podanej dawki okres półtrwania leku w fazie eliminacji wynosi 19 godzin. W procesie eliminacji rosuwastatyny w wątrobie uczestniczy substancja OATP-C- transporter znajdujący się w błonie komórek wątroby.