Obfite miesiączki – co mogą oznaczać?

O nadmiernym krwawieniu miesiączkowym mogą świadczyć np. konieczność częstszej zmiany podpasek lub tamponów czy też obecność dużych skrzepów krwi. Co zrobić, gdy miesiączka jest bardzo obfita?

Około jedna trzecia kobiet boryka się z problemem nieprawidłowych krwawień miesiączkowych, częściej w okresie dojrzewania i piątej dekadzie życia. Aż połowa dotkniętych kobiet nie zwraca się o pomoc medyczną, mimo że obfite miesiączki interferują z pracą czy szkołą, skłaniają do rezygnacji z hobby czy spotkań, obniżając tym samym jakość życia. Z tego powodu niezbędne jest szerzenie wiedzy o tym, jak rozpoznać obfite, długie miesiączki, czym są powodowane i jak można je leczyć. 

Obfita miesiączka – co to znaczy?

Obfite lub długotrwale miesiączkowanie definiuje się jako nadmierna utrata krwi w trakcie okresu w stopniu, który wpływa negatywnie na jakość życia i jego aspekty: fizyczny, społeczny, emocjonalny i materialny. W normalnym cyklu kobieta traci 35–40 ml krwi (2–3 łyżki stołowe) w ciągu od 4 do 8 dni. Oznacza to zmianę tamponów lub podpasek 3–6 razy w ciągu doby. Jeśli utrata krwi wzrasta do 80 ml  (5–6 łyżek), jest to oznaka obfitej miesiączki (menorrhagia, krwotok miesiączkowy). 

Obfitą miesiączkę można podejrzewać w przypadku:

• konieczności zmiany tamponu bądź podpaski co 1–3 godziny lub zmiana w nocy,
• miesiączki trwającej przez ponad siedem dni,
• konieczności jednoczesnego używania podpasek i tamponów z powodu silnego krwawienia,
• wydalania skrzepów krwi większych niż 2–2,5 cm.

Czy nadmiernie krwawienie podczas okresu jest groźne?

Powtarzające się nadmierne krwawienie może prowadzić do niedokrwistości z niedoboru żelaza, która objawia się zmęczeniem, osłabieniem, bólem i zawrotami głowy. Długotrwała, nieleczona anemia powoduje przerost mięśnia sercowego i niewydolność serca, komplikacje w trakcie ciąży (przedwczesny poród, niska masa urodzeniowa dziecka), podatność na infekcje.

Przyczyny obfitych miesiączek

Nadmierne krwawienia dotyczą 3–20% kobiet w wieku rozrodczym. Do ich przyczyn należą:

• obecność nieprawidłowej tkanki w macicy,
• brak comiesięcznej owulacji (tzw. brak jajeczkowania),
• skazy krwotoczne,
• przyjmowanie leków rozrzedzających krew, przeciwdepresyjnych, preparatów zawierających tamoksyfen, przy stosowaniu HTZ.
• przedłużone krwawienie po zabiegach takich jak: konizacja szyjki macicy, usunięcie polipa, łyżeczkowanie czy poród cięciem cesarskim.

Obfite miesiączki u dziewcząt

W przypadku krwotoku miesiączkowego należy w pierwszej kolejności wykluczyć ciążę, uraz na tle seksualnym i infekcje (m.in. zapalenie narządów miednicy mniejszej, któremu charakterystycznie towarzyszy bolesność). Do częstych przyczyn wśród nastolatek należą zaburzenia czynnościowe takie jak brak jajeczkowania (anowulacja) z powodu niedojrzałości osi hormonalnej podwzgórzowo–przysadkowo–jajnikowej lub zespół policystycznych jajników.

Obfite miesiączki u kobiet przed menopauzą

W grupie kobiet po 40. roku życia przeważają zaburzenia strukturalne takie jak obecność polipów w macicy, mięśniaków, przerostu endometrium, a nawet nowotworów złośliwych. Brak jajeczkowania jest również powszechny w okresie przekwitania. Inne przyczyny to przyjmowanie leków przeciwzakrzepowych (acenokumarol, warfaryna). Hormonalne środki antykoncepcyjne lub leki przeciwpsychotyczne (takie jak trójcykliczne antydepresanty) zakłócają owulację i przez to mogą wpływać na długość i obfitość miesiączki. 

Nadmierne krwawienie podczas miesiączki – diagnostyka

W pierwszej kolejności przeprowadza się wywiad i badanie fizykalne, w tym ginekologiczne. W zależności od ich wyniku mogą zostać zlecone:  

• morfologia krwi,
• poziom żelaza i ferrytyny,
• badanie układu krzepnięcia krwi,
• poziom hormonów,
• USG domaciczne,
• histeroskopia z biopsją endometrium.

W trakcie diagnostyki nadmiernego krwawienia miesiączkowego wszystkie pacjentki powinny zostać poddane testowi ciążowemu. Należy również wykluczyć choroby przenoszone droga płciową (chlamydioza, rzeżączka i rzęsistkowica). Konieczne jest wykonanie morfologii krwi w kierunku wykrycia anemii (wraz z poziomem żelaza i ferrytyny). Ilość płytek krwi, czas protrombinowy (PT) i czas częściowej tromboplastyny po aktywacji (APTT) mogą posłużyć za screening skaz krwotocznych.

W obecności objawów sugerujących choroby tarczycy sprawdza się poziom TSH. Dodatkowo mierzy się prolaktynę, androgeny i estrogeny w podejrzeniu zaburzeń osi hormonalnej podwzgórze–przysadka–gonady. USG domaciczne pomaga wykryć polipy endometrium i mięśniaki macicy. Kobiety po 45. roku życia powinny zostać poddane biopsji endometrium. Kobiety poniżej tego wieku powinny przejść biopsje, jeśli były wcześniej leczone estrogenami lub jeśli objawy krwawienia nie ustępują.

Leczenie obfitych miesiączek – jakie leki?

Leczenie obfitych miesiączek zależy od ich pierwotnej przyczyny i preferencji pacjentki. 

Skutecznym rozwiązaniem dla kobiet, które nie planują zajść w ciążę, jest antykoncepcja hormonalna. Zazwyczaj zaleca się złożoną doustną antykoncepcję zawierająca estrogeny i progesteron. W przypadku nietolerancji estrogenu lub przeciwwskazań do jego użycia zaleca się tabletki zawierające sam progesteron lub pochodne. Plastry hormonalne, pierścień dopochwowy, zastrzyk antykoncepcyjny czy hormonalna wkładka domaciczna zawierająca lewonorgestrel zmniejszają krwawienie podczas menstruacji z podobna skutecznością. 

Jeśli pacjentka cierpi na anemię z niedoboru żelaza, wdraża się suplementację żelazem (na przykład siarczan żelaza w tabletkach lub kroplach). Podaje się je aż do wyrównania poziomu hemoglobiny i ferrytyny (białko odzwierciedlające zapasy żelaza). Przy leczeniu doustnym trwa to około 6 miesięcy. 

Najważniejsze jest jednak leczenie przyczynowe, które opiera się na antybiotykoterapii w infekcji, terapii hormonalnej przy anowulacji, leczeniu chorób tarczycy czy innych zaburzeń hormonalnych, chirurgicznym usunięciu polipów lub mięśniaków czy ablacji endometrium. Może wymagać podawania niedoborowych czynników krzepnięcia krwi przy skazach krwotocznych czy donosowej desmopresyny przy chorobie von Willebranda).