Nadżerka szyjki macicy – przyczyny, objawy i możliwe formy leczenia

Co to jest nadżerka? 

Jest ona wykrywana podczas badania ginekologicznego we wziernikach. Lekarz wprowadza do pochwy plastikowe lub metalowe wzierniki, aby uwidocznić część pochwową szyjki macicy – to okrągła struktura ze szparowatym bądź szpilkowatym otworem po środku, czyli ujściem zewnętrznym szyjki macicy. Nadżerki najczęściej lokalizują się właśnie wokół ujścia. 

Wyróżnia się nadżerkę rzekomą oraz prawdziwą. Nadżerka rzekoma szyjki macicy to zmiana prawidłowego nabłonka szyjki macicy, czyli wielowarstwowego nabłonka płaskiego, w jednowarstwowy gruczołowy, który fizjologicznie wyściela kanał szyjki macicy. Nadżerka rzekoma szyjki macicy przypomina niewielką, zaczerwienioną ranę o nierównej, brodawkowatej powierzchni – zjawisko to nazywa się ektopią. Natomiast nadżerka prawdziwa to ubytek nabłonka pokrywającego szyjkę macicy. 

Nadżerka szyjki macicy – przyczyny 

Nadżerka rzekoma (ektopia) najczęściej jest spowodowana zmianami hormonalnymi lub infekcyjnymi, może wystąpić u kobiet przyjmujących antykoncepcję, po urodzeniu dziecka lub po zabiegach ginekologicznych. Nadżerka prawdziwa spowodowana jest przewlekłymi stanami zapalnymi, zmianami przedrakowymi, urazami mechanicznymi lub niedoborem estrogenów. 

Jakie są objawy nadżerki szyjki macicy? 

W większości przypadków nadżerki są bezobjawowe, a o ich istnieniu kobieta dowiaduje się podczas rutynowego badania ginekologicznego. Objawami, które mogą sugerować istnienie schorzenia, są: plamienie po stosunku, niespecyficzne upławy, częste infekcje pochwowe, niekiedy ból w okolicy podbrzusza. 

Nadżerka szyjki macicy – rozpoznanie 

Nadżerkę szyjki macicy wstępnie rozpoznaje się na podstawie badania ginekologicznego. Jednak dopiero wykonanie badania cytologicznego i/lub kolposkopii pozwala na wykluczenie bardziej niebezpiecznych zmian mogących lokalizować się na szyjce macicy. Badanie cytologiczne wymaga odpowiedniego przygotowania – nie należy współżyć przez 2 dni, nie należy stosować dopochwowych środków antykoncepcyjnych (minimum 3-4 dni) oraz irygacji (również minimum 3-4 dni). 

Leczenie nadżerki szyjki macicy

Wybór metody leczenia nadżerki zależy od jej wielkości, powodowanych dolegliwości oraz – przede wszystkim – od wyniku badania cytologicznego. Zabieg usuwania nadżerki najlepiej wykonywać w pierwszej fazie cyklu, aby był czas na zagojenie się rany, zanim rozpocznie się miesiączka. 

Elektrokoagulacja nadżerki szyjki macicy 

Elektrokoagulacja jest nazywana potocznie wypalanką. Polega na wypaleniu chorych tkanek za pomocą łuku elektrycznego wytworzonego przez specjalne narzędzie koagulacyjne. Zabieg ten jest małoinwazyjny, nie wymaga znieczulenia i trwa około 5-10 minut. Wadą tej metody jest możliwość powstania blizny na szyjce macicy, która może skutkować problemami w donoszeniu ewentualnej późniejszej ciąży oraz porodem przedwczesnym. Jest zalecana kobietom, które nie mają już planów macierzyńskich.

Kriokoagulacja (zamrażanie) nadżerki szyjki macicy 

Krioterapia polega na wymrożeniu zmiany za pomocą ciekłego azotu, którego temperatura dochodzi do około -192°C. Zamrożona zmiana ulega martwicy, którą organizm samoistnie usuwa po około 1-2 tygodniach. Zaletą tej metody jest jej mała inwazyjność, bezbolesność oraz łatwa dostępność. Wadą jest to, że podczas badania nie uzyskuje się materiału tkankowego i w związku z tym nie można wykonać analizy histopatologicznej.

Fotokoagulacja nadżerki szyjki macicy 

Fotokoagulacja nadżerki polega na emitowaniu fal świetlnych na zmienioną szyjkę macicy. Powoduje to trwałe zmiany w nabłonku i usunięcie nadżerki. Po zabiegu zazwyczaj nie ma blizn. Metodę wykorzystuje się do leczenia niewielkich nadżerek. 

Nadżerka szyjki macicy – leczenie farmakologiczne 

Do leczenia farmakologicznego nadżerki stosuje się przede wszystkim leki mające na celu wyleczenie stanu zapalnego. Występują one w formie globulek dopochwowych. Jeżeli nadżerka jest niewielka, a wynik cytologii prawidłowy, często taka terapia jest wystarczająca.

W leczeniu farmakologicznym wykorzystuje się również środki chemiczne do bezpośredniego stosowania na zmiany szyjki macicy. Leczenie takie powszechnie nazywane jest koagulacją chemiczną. Po takim zabiegu zalecane jest stosowanie estradiolu dopochwowo (w formie kremu bądź globulek).