Czy post przerywany wpływa na kobiece hormony?
Sposób odżywiania wpływa na wiele aspektów związanych ze zdrowiem człowieka. Może wspomagać lub dodatkowo obciążać na przykład gospodarkę hormonalną organizmu. Na takie wahania narażone są głównie kobiety. Co udało się udowodnić w najnowszym badaniu, w którym przeanalizowano wpływ postu przerywanego na zmiany w stężeniach hormonów kobiet w okresie przed- i pomenopauzalnym?
Wraz ze wzrostem popularności przerywanego postu, który jest rekomendowany jako skuteczna metoda zrzucania zbędnych kilogramów, rośnie także skala wątpliwości, która dotyczy wpływu tego rodzaju odżywiania na gospodarkę hormonalną. Niektóre badania sugerują, że IF może zaburzać prace układu hormonalnego, w szczególności kobiet, wywołując między innymi problemy związane z płodnością. Niedawno opublikowane wyniki badań sugerują, że kobiety otyłe, które stosują post przerywany nie miały jednak tego problemu.
Jak wygląda post przerywany?
Post przerywany (IF, ang. intermittent fasting) to sposób odżywiania, w którym okresy normalnego jedzenia przeplatane są okresami postu lub ograniczonego spożycia kalorii. IF jest coraz bardziej popularną metodą kontroli wagi.
Trzy metody, którymi mogą się kierować osoby, które decydują się na odżywianie typu IF:
- dieta 5:2 – w której można jeść normalnie przez 5 dni w tygodniu, a przez dwa pozostałe dni spożywać bardzo niską ilość kalorii;
- post w co drugi dzień – normalne dni jedzenia są przeplatane dniami ograniczonego spożycia posiłków;
- ograniczone czasowo (TRE, ang. Time-Restricted Eating) — w oknie żywieniowym trwającym 4–12 godzin (najczęściej 8–10 godzin) można jeść normalnie, a poza tym okresem dopuszcza się jedynie spożycie wody i napojów typu „zero”.
Spośród tych trzech metod najbardziej popularna jest dieta ograniczona czasowo (TRE), która nie wiąże się z żadnym ograniczeniem kalorii. Dotychczas przeprowadzone badania wskazywały różne wnioski dotyczące wpływu tego rodzaju diety na zdrowie.
Jak wyglądało badanie?
Badanie, które ukazało się w czasopiśmie „Obesity”, polegało na wtórnej analizie statusu hormonalnego kobiet z otyłością, które stosowały 8-tygodniowy program TRE. Spośród 23 uczestniczek 12 było w okresie przedmenopauzalnym, a 11 w okresie pomenopauzalnym. Wszystkie miały wskaźnik masy ciała (BMI) między 30 a 49,9.
Uczestniczki stosowały 4-godzinny lub 6-godzinny post ograniczony czasowo. Pacjentki z 4-godzinnym TRE jadły to, na co miały ochotę między godziną 15:00 a 19:00. Przez pozostałe 20 godzin przyjmowały jedynie wodę lub napoje typu „zero” (bez kalorii). Osoby na 6-godzinnym TRE jadły swobodnie między godziną 13:00 a 19:00, tym samym okres postu wynosił 18 godzin. W badaniu wykorzystano niewielką grupę pacjentek – 23 kobiety, które były poddane eksperymentowi przez okres 8 tygodni. Ponadto okno żywieniowe trwało tylko 4–6 godzin, co jest nie do utrzymania dla większości ludzi w rzeczywistych warunkach. Aspekty te były oczywistym ogranicznikiem projektu.
Uczestniczkom pobrano krew na czczo na samym początku badania. Zabieg powtórzono po ośmiu tygodniach. Naukowcy poinstruowali badane, aby unikały ćwiczeń fizycznych, alkoholu i kawy przez 24 godziny przed badaniem krwi. Kolejnym krokiem było ustalenie stężenia testosteronu, androstendionu, SHBG (globulina wiążąca hormony płciowe), DHEA, estradiolu, estronu i progesteronu u uczestniczek w okresie pomenopauzalnym. Badanie poziomu estradiolu, estronu i progesteronu u kobiet przed menopauzą nie miało sensu, ponieważ poziom tych hormonów zmienia się w trakcie cyklu miesiączkowego.
Jak zmieniła się waga pacjentek?
Obie grupy pacjentek schudły podczas badania. Uczestniczki w okresie przedmenopauzalnym straciły średnio 3% masy ciała, a grupa po menopauzie straciła 4%. Zaobserwowano zmniejszenie masy ciała, tkanki tłuszczowej, poziomu insuliny i insulinooporności. Sugeruje to, że jedzenie ograniczone czasowo może być dobrą dietą pomagającą ludziom schudnąć i zapobiegać progresji stanu przedcukrzycowego do cukrzycy. Badacze nie łączą tego efektu ze zmianami w poziomie DHEA.
Spadek poziomu DHEA
DHEA i DHEA-SO4 to prekursory hormonów płciowych (steroidowych), które są produkowane głównie przez nadnercza. Ich niedobór lub nadmiar może objawiać się m.in. zbyt wczesnym dojrzewaniem płciowym, wystąpieniem hirsutyzmu u kobiet (nadmierne owłosienie), a także być przyczyną rozwoju zespołu policystycznych jajników (PCOS), który utrudnia kobiecie zajście w ciążę i urodzenie zdrowego dziecka.
Spośród wszystkich mierzonych hormonów tylko jeden – DHEA – był istotnie „dotknięty” zmianą nawyków żywieniowych. W obu grupach stężenie DHEA spadło po 8 tygodniach stosowania TRE. Chociaż powszechnie uważa się, że niski poziom DHEA może zmniejszać płodność, istnieje niewiele recenzowanych badań potwierdzających te twierdzenia. Wiele badań wykazało jednak, że otyłość jest powiązana z problemami z płodnością, więc sama utrata masy ciała może zwiększyć szanse na urodzenie dziecka.
Ponadto wysoki poziom DHEA wiąże się ze zwiększonym ryzykiem raka piersi, zwłaszcza guzów z dodatnim receptorem estrogenowym i progesteronowym, zarówno u osób przed menopauzą, jak i po menopauzie.