Test combo: grypa, RSV, COVID-19. Jak wykonać i interpretować wyniki?

Test potrójny, inaczej zwany testem combo, pozwala wykryć infekcję wywołaną jednym spośród trzech najbardziej popularnych jesienią i zimą wirusów, tj. wirusem grypy A lub B, RSV i wirusem SARS-CoV-2, powodującym COVID-19. Test można wykonać samodzielnie w warunkach domowych, a w artykule opisano zasady postępowania w czasie badania oraz sposób interpretacji uzyskanych wyników.

1. Jakie choroby wykrywa test combo?
2. Czym jest test combo?
3. Kiedy wykonać test combo – wskazania
4. Jak zrobić test combo? Instrukcja
5. Test combo – wyniki. Jak zinterpretować je poprawnie?
6. Test potrójny grypa, RSV, COVID-19 – najczęściej zadawane pytania
7. Test na grypę, COVID-19, RSV – podsumowanie

Jakie choroby wykrywa test combo?

Jesienią i zimą zwykle atakują nas wirusy i bakterie, które wywołują przeziębienie i charakterystyczne objawy – ból głowy i gardła, bóle kostno-stawowe i mięśniowe, wysoką temperaturę, kaszel, katar czy dreszcze. Zarówno ze względów epidemiologicznych, jak i terapeutycznych istotne jest szybkie rozróżnienie przyczyny i ustalenie podłoża infekcji.

Do najczęściej występujących obecnie wirusów należą wirusy grypy A i B, RSV oraz SARS-CoV-2. W przypadku grypy znacznie częściej występuje podtyp A wirusa. Szybkie rozpoznanie zakażenia wirusem grypy umożliwia wdrożenie celowanego leczenia skierowanego przeciwko wirusom grypy A lub B.

RSV, czyli wirus syncytialny układu oddechowego, to wirus częściej atakujący dzieci, niemowlęta, noworodki i osoby starsze, które również gorzej znoszą infekcję i u których częściej występują powikłania w postaci np. zapalenia płuc, oskrzeli, ucha środkowego czy opłucnej.

Wirus SARS-CoV-2 to wirus wywołujący zespół objawów chorobowych zaklasyfikowanych jako COVID-19. Obecnie przebieg infekcji wirusem SARS-CoV-2 zwykle przypomina inne infekcje grypopodobne, jednak u osób z grup podwyższonego ryzyka i osób z chorobami współistniejącymi nadal może wywoływać daleko idące negatywne powikłania, np. niewydolność oddechową, wstrząs septyczny czy niewydolność wielonarządową.

Czym jest test combo?

Diagnostyka różnicowa przyczyn przeziębienia i występowania objawów grypopodobnych u pacjenta jest istotna nie tylko w kontekście wdrożenia odpowiedniego leczenia, ale także z punktu widzenia epidemiologii.

Test combo to popularny wyrób medyczny do diagnostyki in vitro, przeznaczony do samokontroli i jakościowego oraz jednoczesnego wykrywania wirusów grypy A i/lub B, RSV i SARS-CoV-2 w materiale badanym. Test można kupić w większości aptek bez recepty, istnieje również możliwość nieodpłatnego wykonania testu w poradni POZ w trakcie wizyty u lekarza. Standardowo rekomenduje się wykonanie testu przed upływem 7 dni od wystąpienia objawów grypopodobnych u chorego. Badanie można wykonać u nastolatków powyżej 14. roku życia, dorosłych oraz u małych dzieci (powyżej 2. roku życia). Test działa na zasadzie immunochromatografii.

Próbkę testową, czyli wymaz z jamy nosowej pobrany za pomocą sterylnej wymazówki, nanosi się po wcześniejszej obróbce na pole testowe wskazane przez producenta wyrobu w instrukcji użytkownika. Po określonym czasie inkubacji należy odczytać wynik testu.

Na rynku dostępne są testy różnych producentów i każdy z nich może nieco różnić się od siebie pod względem sposobu wykonania, dlatego niezmierne ważne jest, by w każdym przypadku szczegółowo przeczytać instrukcję wykonania testu i dokładnie się do niej zastosować – nie należy robić testu „na pamięć”. Należy również pamiętać, że ujemny wynik testu może wynikać nie tylko z braku zakażenia wybranymi wirusami, ale również z nieumiejętnego lub zbyt wczesnego pobrania materiału do badania, niepoprawnego przeprowadzenia procedury testowej czy ze zbyt długiej lub zbyt krótkiej inkubacji próbki. Możliwe jest również uzyskanie wyników fałszywie dodatnich, dlatego każdy wynik reaktywny w teście combo należy potwierdzić inną metodą badawczą (najlepiej testem bazującym na metodach biologii molekularnej) oraz interpretować w kontekście wywiadu lekarskiego i stanu klinicznego pacjenta.

Kiedy wykonać test combo – wskazania

Wykonanie testu combo wskazane jest u pacjentów, u których występują jakiekolwiek objawy infekcji górnych dróg oddechowych:

• katar,
• kaszel,
• ból gardła,
• gorączka,
• bóle głowy, kości, mięśni czy stawów,
• osłabienie i/lub dreszcze.

Szczególnie istotne jest zwrócenie uwagi na pacjentów, którzy oprócz wymienionych objawów mieli kontakt z osobą zakażoną jednym z wirusów oraz na osoby z grup podwyższonego ryzyka wystąpienia poważnych powikłań poinfekcyjnych, tj. na osoby w wieku powyżej 65 lat i dzieci poniżej 5. roku życia, kobiety w ciąży, pacjentów z chorobami przewlekłymi układu krążenia, oddechowego, nerek, wątroby, chorych na nowotwory, pacjentów z cukrzycą i otyłością, pacjentów przyjmujących leki immunosupresyjne, po przeszczepieniu komórek i narządów, chorych na AIDS i nosicieli HIV oraz pensjonariuszy DPS.

Jak zrobić test combo? Instrukcja

Wykonanie testu combo w warunkach domowych nie jest skomplikowane, jednak zawsze przed rozpoczęciem procedury testowej należy dokładnie zapoznać się z instrukcją użytkownika. Należy pamiętać, że test i wszystkie jego składowe (kasetka testowa, wymazówka, bufor) są wyrobami jednorazowymi, opakowanie testu powinno być nieuszkodzone, a test powinien zostać użyty przed upływem terminu ważności podanym na opakowaniu.

W celu uniknięcia zanieczyszczenia próbki nie wolno dotykać wykonanej z waty końcówki wymazówki. W przypadku pobierania próbki od innej osoby należy używać jednorazowych rękawiczek i maseczki, aby zabezpieczyć się przed zakażeniem. Po odczytaniu wyników testu należy umyć ręce, a odpady pozostałe po wykonaniu badania należy zabezpieczyć w plastikowym woreczku i zutylizować wraz z odpadami gospodarczymi.

Do wykonania testu combo niezbędne jest pobranie próbki wymazu z jamy nosowej. Osoby w wieku powyżej 14. roku życia mogą dokonać pobrania samodzielnie, natomiast u dzieci pobranie powinna wykonać osoba dorosła.

1. Pobranie materiału wykonuje się za pomocą jednorazowej wymazówki dołączonej do zestawu testowego, zgodnie z instrukcją producenta. Zazwyczaj wymazówkę wkłada się do jednej dziurki nosa na głębokość około 2–4 cm i kilkakrotnie przekręca, po czym powtarza się tę czynność w drugiej dziurce nosa.
2. Wymazówkę umieszcza się w probówce z buforem reakcyjnym, kilkukrotnie przekręca i odciska, a następnie odłamuje się jej rączkę, tak aby wacik pozostał w buforze.
3. Tak przygotowany roztwór pozostawia się na czas wskazany przez producenta (zwykle parę minut), po czym kilka kropli – zgodnie z instrukcją – nanosi się na kasetkę testową.
4. Wynik badania odczytuje się po czasie wskazanym w instrukcji dla użytkownika, przeważnie po około 15 minutach. Należy pamiętać, by w czasie inkubacji nie dotykać i nie poruszać płytki testowej. Wyniki odczytane zbyt wcześnie lub po upływie czasu wskazanego przez producenta nie mają wartości diagnostycznej.

Test combo – wyniki. Jak zinterpretować je poprawnie?

Wyniki uzyskane w teście combo można interpretować po upływie czasu wskazanego przez producenta testu. Wzory reakcji możliwych do uzyskania w teście opisane są w instrukcji dla użytkownika. Opisom często towarzyszą również ryciny ułatwiające interpretację uzyskanych wyników. W każdym przypadku – nawet gdy wynik testu jest ujemny i w badanym materiale nie wykrywa się antygenów żadnego z wirusów – w polu wyników powinna pojawić się linia kontrolna (C), której obecność świadczy o poprawnym wykonaniu testu. Jeśli linia kontrolna się nie pojawi, wynik nie ma wartości diagnostycznej i badanie należy powtórzyć z wykorzystaniem nowego zestawu. Brak linii kontrolnej może oznaczać, że test był przeterminowany, niepoprawnie naniesiono materiał testowy lub naniesiono go w zbyt małej czy zbyt dużej ilości.

Wykonując test combo, należy mieć na uwadze, że ujemny wynik świadczy jedynie o niewykryciu infekcji jednym z wirusów, do których wykrywania przeznaczony jest test. Możliwe jest również uzyskanie wyników fałszywie ujemnych – np. na zbyt wczesnym etapie choroby, z uwagi na wadę wyrobu, niepoprawne pobranie materiału czy wykonanie badania niezgodnie z instrukcją.

Z kolei uzyskanie dodatniego wyniku wymaga konsultacji z lekarzem prowadzącym, który oprócz wyniku testu oceni również stan kliniczny pacjenta w celu wdrożenia odpowiedniego leczenia.

Test potrójny grypa, RSV, COVID-19 – najczęściej zadawane pytania

Czy test combo jest bez recepty?

Tak, test combo można kupić w aptece bez recepty. Cena jednego zestawu nie przekracza zwykle 20 złotych. Test combo można również wykonać w przychodni podczas wizyty u lekarza POZ.

Czy test combo jest wiarygodny?

Testy combo dopuszczone do obrotu na rynku europejskim charakteryzują się dużą wiarygodnością, dobrą swoistością i czułością. Pacjent może uzyskać wiarygodną informację na temat swojego stanu zdrowia, pod warunkiem że test zostanie wykonany zgodnie z zaleceniami producenta.

Co oznacza ujemny wynik testu combo?

Ujemny wynik testu combo oznacza, że u pacjenta nie wykrywa się w danym momencie i w danej próbce antygenów wirusów grypy A i/lub B, RSV i SARS-CoV-2. Należy jednak mieć na uwadze, że jeśli test został niewłaściwie wykonany lub zestaw testowy został użyty nieprawidłowo, był po terminie ważności lub był niewłaściwie przechowywany, możliwe jest uzyskanie wyników fałszywie ujemnych. Podobnie dzieje się w przypadku niewłaściwego pobrania materiału do badania lub też wykonania testu na zbyt wczesnym etapie infekcji, kiedy ilość wirusa w organizmie jest niewielka i nie zostanie wykryta podczas badania.

Czy można jednocześnie uzyskać pozytywny wynik testu na COVID, grypę i RSV?

Istnieją doniesienia o możliwości koinfekcji wirusami grypy, RSV i SARS-CoV-2 u niektórych pacjentów. Ponadto wirusy grypy i RSV mogą tworzyć wirusy hybrydowe. W takich sytuacjach możliwe jest uzyskanie wyniku dodatniego dla kilku wirusów jednocześnie.

Czy domowy test na grypę może dać fałszywie pozytywny wynik?

Producenci testów combo wskazują, że ryzyko znaczącej reaktywności krzyżowej z innymi bakteriami, wirusami, wybranymi lekami czy innymi popularnie stosowanymi substancjami jest znikome. Istnieje zatem niewielka możliwość, że w teście combo uzyska się wyniki fałszywie pozytywne – dużo bardziej prawdopodobne jest uzyskanie wyniku fałszywie ujemnego.

Test na grypę, COVID-19, RSV – podsumowanie

Test combo jest jednym ze sposobów ułatwiających szybkie rozpoznanie infekcji wirusami grypy, RSV i SARS-CoV-2. Należy mieć na uwadze, że aby uzyskać wiarygodne wyniki, test musi być wykonany zgodnie z zaleceniami producenta. Niezależnie od tego, czy wynik testu jest ujemny przy jednoczesnym występowaniu objawów infekcji wirusowej, czy też dodatni, należy zgłosić się do lekarza prowadzącego, który dobierze właściwy sposób leczenia i ewentualnie zleci dalsze badania diagnostyczne.