norowirus
Joanna Naczyńska

Norowirusy – charakterystyka, objawy zarażenia, leczenie

1/3 przypadków zakażeń norowirusami dotyczy dzieci poniżej 5. roku życia., jednak norowirusy bardzo łatwo przenoszą się również na osoby dorosłe i wywołują te same dolegliwości. Jakie są objawy zakażenia norowirusem? Co robić, by zapobiegać zarażeniu? Podpowiadamy.

Norowirusy są główną przyczyną ostrego nieżytu żołądka i jelit, który powoduje wymioty i biegunkę. Infekcje te określane są często jako „grypa żołądkowa” lub zatrucie pokarmowe. Biegunka i wymioty mogą szybko doprowadzić do odwodnienia, zwłaszcza u niemowlaków, małych dzieci i osób starszych, co może być bardzo niebezpieczne i doprowadzić nawet do śmierci. Zakażenia i ogniska choroby spotyka się zarówno w biednych krajach, jak i tych dobrze rozwiniętych.

Norowirusy – charakterystyka rodziny kalicywirusów

Norowirusy należą do rodziny kalicywirusów (Calciviridae). Rodzina ta obejmuje różne rodzaje bezotoczkowych, zbudowanyh z jednoniciowego RNA wirusów. Należą do niej: norowirusy (Norwalk-like) – powodują zachorowania osób w każdym wieku i sapowirusy, które wywołują biegunki u dzieci poniżej 5. roku życia. Do rodziny kalicywirusów należą również lagovirus i vesivirus, które są gatunkami niepatogennymi dla ludzi.

Norowirusy a rotawirusy

Rotawirusy powodują podobne do norowirusów infekcje przewodu pokarmowego, ale należą do innej rodziny (rotawirus – rodzina Reoviridae) i charakteryzują się inną budową (dwuniciowy RNA). Norowirusy powodują biegunki i wymioty u osób w różnym wieku, a rotawirusy najczęściej są powodem biegunki u niemowlaków i u małych dzieci. Rotawirus powoduje wodnistą biegunkę i wymioty, gorączkę i ból brzucha. Infekcja wywołana przez rotawirusy daje objawy podobne do zakażenia norowirusem, jednak okres wylęgania jest dłuższy. Dzieci podczas choroby tracą apetyt, nie chcą jeść ani pić, co bardzo szybko może doprowadzić do odwodnienia. Odwodnienie, gdy nie jest odpowiednio leczone, może doprowadzić do stanu zagrożenia życia. Z uwagi na dostępność szczepionki przeciw rotawirusom i jej coraz bardziej powszechnemu stosowaniu w ramach programu szczepień obecnie to norowirusy są główną przyczyną biegunek pochodzenia wirusowego.

Objawy zakażenia norowirusami? Jakie dolegliwości powodują?

Norowirusy powodują ostry nieżyt żołądka i jelit. Do głównych objawów należą nudności, wymioty, biegunka, osłabienie, kurczowy ból brzucha, rzadziej występuje gorączka, dreszcze lub bóle głowy. U części chorych występuje wyłącznie biegunka, u innych wymioty, niektórzy mogą mieć i biegunkę, i wymioty, a niektórych dotyka wyłącznie ból brzucha lub nudności bez wymiotów. Norowirusy nie są powiązane z wirusem grypy (influenza virus), ale dolegliwości, które powodują, często określane są jako zatrucie pokarmowe, „grypa jelitowa”, „jelitówka” lub „grypa żołądkowa”.

Norowirusy zwane są Norwalk-like, ponieważ po raz pierwszy w szkole w miejscowości Norwalk w USA zauważono ognisko zachorowań na ostre zapalenie żołądka i jelit. Wszystkie osoby, które wówczas zachorowały, miały te same objawy zakażenia norowirusem: biegunka, wymioty, nudności, gorączka. U wszystkich objawy ustąpiły w ciągu 2 dni.

Powiązane produkty

Jak dochodzi do zarażenia norowirusem?

Norowirusem można zarazić się bardzo łatwo: drogą kropelkową przez kontakt z osobą chorą, spożycie niedokładnie umytej żywności lub zanieczyszczonej na etapie przygotowania, a także poprzez dotykanie zanieczyszczonych powierzchni i przeniesienie wirusa brudnymi rękami do ust (droga fekalno-oralna). Źródłem zarażenia są również zanieczyszczone klamki, telefony, krany. Do zarażenia może także dojść na skutek picia zanieczyszczonej norowirusem wody lub przypadkowe spożycie wody z basenu.

Nasilenie zachorowań na skutek zarażenia norowirusem na świecie obserwuje się sezonowo, w okresie zimy i lata. Na półkuli północnej najwięcej przypadków grypy jelitowej wywołanej norowirusem stwierdza się w okresie miesięcy zimowych, przypadających na okres od listopada do kwietnia, a w krajach na półkuli południowej od maja do września.

Norowirusem najczęściej zarażają się dzieci oraz osoby dorosłe z obniżoną odpornością, jednak „grypa żołądkowa” może czasami dotknąć również osoby zdrowe, z prawidłową odpornością. Najczęściej ogniska szerzenia się zakażenia wywołanego norowirusem występują w miejscach opieki nad dziećmi, przedszkolach, żłobkach, a także w domach opieki, na statkach wycieczkowych, obozach czy koloniach. Zakażenie może jednocześnie dotyczyć nawet kilkuset osób.

Norowirusy rozprzestrzeniają się łatwo i szybko, wystarczy 100 wirionów, by doszło do zarażenia kolejnej osoby. Od zarażenia do wystąpienia pierwszych objawów mija 12–48 godzin. Okres największej zaraźliwości przypada na czas występowania objawów zakażenia norowirusem, ponieważ wirus obecny jest w kale i w wymiocinach osób chorych. Przebieg zachorowania jest najczęściej łagodny, jednak szybko może dojść do odwodnienia organizmu, zwłaszcza u dzieci i osób starszych.

Norowirusy – leczenie

Objawy zakażenia norowirusem utrzymują się 1–3 dni i zazwyczaj ustępują samoistnie. Nie należy stosować leków przeciwbiegunkowych. Leczenie infekcji norowirusem polega na zapewnieniu odpowiedniego nawodnienia organizmu. Należy zapobiegać odwodnieniu, zwłaszcza u małych dzieci, dla których odwodnienie jest bardzo niebezpieczne i może zagrażać życiu. Aby zapewnić skuteczne nawadnianie podczas biegunki, można podawać doustny płyn nawadniający, który zawiera m.in. glukozę i sód. Jeśli występują wymioty, płyny nawadniające podaje się chłodne, często, ale w bardzo małych objętościach, np. 5 ml najrzadziej co 5 min. Jeżeli wymioty utrzymują się, konieczne jest nawadnianie dożylne. Gdy objawy ustąpią, należy kontynuować nawadnianie i powrócić do żywienia, dieta powinna być lekkostrawna, można podawać kleik ryżowy lub zupy typu chudy rosół z białym rozdrobnionym mięsem.

Grypa żołądkowa lub „grypa jelitowa” może dotknąć także kobiety w ciąży. Należy wówczas dbać o odpowiednie nawodnienie doustne oraz zapewnić odpoczynek. Nie należy bagatelizować gorączki, jeśli towarzyszy wymiotom lub biegunce i jest trudna do zbicia. W ciąży, podczas „jelitówki” czy „grypy żołądkowej” często nawadnianie doustne okazuje się niewystarczające i konieczne jest leczenie odwodnienia podając za pomocą kroplówki podawanej w warunkach szpitalnych. W sytuacji, gdy objawy infekcji nie ustępują, koniecznie należy zgłosić się do lekarza lub wezwać lekarza do ciężarnej.

Diagnostyka norowirusów

Diagnostyka polega na badaniu próbki kału na obecność norowirusa. Próbka pobrana powinna zostać w ostrej fazie choroby, najlepiej do 72 godzin od wystąpienia pierwszych objawów, gdy konsystencja kału jest jeszcze półstała lub płynna. W ostrej fazie choroby można stwierdzić w kale największą ilość wirusów. Wirus może być wykrywany w badaniu kału również później, po ustąpieniu objawów choroby, aż do 10 dni po chorobie.

Spotyka się również u niektórych pacjentów pozytywny wynik badania kału na obecność norowirusa nawet kilka tygodni po wyzdrowieniu, jest to tzw. nosicielstwo. Osoba, która jest ozdrowieńcem, może wydalać norowirusy z kałem, co może przyczynić się do rozwoju epidemii. Badaniom w kierunku obecności noroworiusa można poddać również wodę.

Jak zapobiegać zarażeniu norowirusami?

Częste mycie rąk, zwłaszcza po skorzystaniu z toalety, utrzymywanie czystości w toaletach (deska sedesowa, klamki, krany), utrzymywanie w czystości wspólnych powierzchni w miejscach przebywania wielu osób to podstawowa profilaktyka. Gdy „grypa żołądkowa” dotyka domownika, konieczna jest także dezynfekcja rąk i powierzchni, mycie sztućców i naczyń w wysokiej temperaturze.

Bardzo ważna jest duża dbałość o zachowanie zasad higieny podczas opieki nad chorą osobą, gdyż norowirusy znajdują się w odchodach lub wymiocinach zarażonych osób. Należy natychmiast dokładnie oczyścić i zdezynfekować miejsce, gdy chory wymiotował lub doszło do zabrudzenia z powodu biegunki.

Chory powinien być w miarę możliwości odizolowany od innych osób, aby zmniejszyć ryzyko przeniesienia zakażenia. Gdy ognisko norowirusa występuje wśród osób przebywających ze sobą (obóz wakacyjny, kolonie), należy przestrzegać zasad higienicznego mycia rąk i zachęcać innych do tego samego. Bardzo ważna jest właściwa higiena w miejscach usług gastronomicznych, przy przetwarzaniu żywności i serwowaniu napojów, w tym również napojów zawierających kostki lodu. Osoby chore powinny pozostawać w domu do ustąpienia objawów i jeszcze przez dwa dni dłużej. W czasie objawów choroby oraz kilka dni po ich ustąpieniu unikać należy przygotowywania posiłków dla innych. Chorzy z objawami infekcji norowirusem nie mogą korzystać z publicznych basenów w czasie objawów, jak i przez jeden tydzień po ich ustąpieniu.

Szczepienie jest skuteczną formą profilaktyki przed chorobą, jednak prace nad szczepionką przeciw norowirusom dopiero trwają. Gdyby ją opracowano, mogłaby skutecznie chronić przed zakażeniem oraz jeszcze bardziej zmniejszyć zachorowalność i śmiertelność z powodu biegunki wśród dzieci i osób dorosłych na świecie.

  1. Llopman B. (Primary author), Global Burden of Norovirus and Prospects for Vaccine Development, CDC Foundation, 2015
  2. P. J. MARKS, A school outbreak of Norwalk-like virus: evidence for airborne transmission,  Epidemiol. Infect. (2003), 131, 727–73.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Alergia kontaktowa – przyczyny, objawy i leczenie

    Alergia kontaktowa jest rodzajem nadwrażliwości, która występuje w wyniku bezpośredniego kontaktu skóry z substancjami wywołującymi reakcję alergiczną. Zjawisko to może powodować szereg nieprzyjemnych objawów – od łagodnych po ciężkie – i jest powszechnie spotykane wśród ludzi w różnym wieku.

  • Czym jest pokrzywka? Przyczyny, rodzaje, objawy i leczenie

    Pokrzywka jest niegroźnym schorzeniem skóry wywołanym najczęściej reakcją alergiczną. Objawia się swędzącymi bąblami na skórze, które przypominają ślady po poparzeniu pokrzywą. Jakie są jej przyczyny i co zrobić, gdy się pojawi? Na czym polega leczenie pokrzywki?

  • Zespół Dravet – objawy, diagnostyka, leczenie

    Zespół Dravet to rzadkie genetyczne schorzenie neurologiczne, które manifestuje się już we wczesnym dzieciństwie i znacząco wpływa na funkcjonowanie pacjentów przez całe życie. Charakteryzuje się opornymi na leczenie napadami padaczkowymi, które mogą prowadzić do licznych komplikacji, w tym do opóźnienia rozwoju i deficytów poznawczych.

  • Czy Tajlandia jest bezpieczna? Zagrożenia zdrowotne i najczęstsze choroby

    Tajlandia to kraj o egzotycznym uroku, przyciągający turystów z całego świata. Przed podróżą warto zapoznać się z potencjalnymi zagrożeniami zdrowotnymi występującymi w Azji Południowo-Wschodniej, żeby odpowiednio się przygotować i potrafić na nie reagować. Na co powinniśmy się zaszczepić przed wizytą w Tajlandii? Jakie choroby nam zagrażają? Co zrobić, jeśli ugryzie nas małpa?

  • Ośmiokrotny wzrost zachorowań na odrę w Polsce. Co jest powodem powrotu tej groźnej choroby?

    Liczba przypadków odry zarejestrowanych w 2024 roku w Polsce w systemie nadzoru epidemiologicznego wzrosła w porównaniu z rokiem 2023 ponad ośmiokrotnie – poinformował redakcję DOZ.pl Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH – PIB. Odra wraca do Polski i staje się realnym zagrożeniem zdrowotnym, szczególnie dla dzieci i osób nieszczepionych. Choć przez lata choroba ta była praktycznie wyeliminowana, dziś – w wyniku malejącej liczby szczepień – znów pojawiają się nowe ogniska. Czym jest odra, jak się przed nią chronić i kto jest najbardziej narażony?

  • Ból nerek – objawy, leczenie i przyczyny. Jak złagodzić ból nerek?

    Ból nerek jest dolegliwością, która może być spowodowana różnymi czynnikami – od infekcji po choroby przewlekłe. Jeśli wystąpi, warto skonsultować się z lekarzem, aby zdiagnozować przyczynę i podjąć odpowiednie leczenie. Jakie badania wykonać, gdy bolą nerki? Co przyniesie ulgę w bólu?

  • Odleżyny – rodzaje i stopnie odleżyn oraz ich klasyfikacja

    Odleżyny to jedno z najpoważniejszych powikłań długotrwałego unieruchomienia, stanowiące istotne wyzwanie w opiece medycznej. Ich powstawanie związane jest z długotrwałym uciskiem na tkanki, które prowadzi do niedokrwienia i martwicy. Czym są odleżyny i jak powstają? Jakie plastry należy stosować w leczeniu odleżyn?

  • Uczulenie na komary. Jakie są objawy i przyczyny alergii na komary?

    Komary mają zdolność do przenoszenia niebezpiecznych chorób, takich jak malaria, wirus Zachodniego Nilu, wirus chikungunya czy wirus dengi. Stanowią więc zagrożenie zarówno dla ludzi, jak i zwierząt, jednak złą sławę zyskały głównie z powodu nieprzyjemnych ukąszeń. Kąsają wyłącznie samice komarów, wabione do skóry człowieka przez ciepło ciała, pot, zapachy oraz dwutlenek węgla. Podczas ukłucia samica wprowadza ślinę do krwiobiegu, aby zapobiec krzepnięciu krwi i umożliwić pobranie pokarmu. Kontakt trwający minimum sześć sekund może wywołać reakcję miejscową — zaczerwienienie, świąd i obrzęk.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl