Pneumokoki – czym są i jakie choroby wywołują? Jak chronić się przed pneumokokami?
Katarzyna Gmachowska

Pneumokoki – czym są i jakie choroby wywołują? Jak chronić się przed pneumokokami?

Streptococcus pneumonie (pneumokoki, dwoinki zaplenia płuc) to bakterie, które osiedlają się w nosie oraz gardle i powodują groźne choroby. Zakażenia pneumokokowe dotyczą głównie małych dzieci oraz seniorów. Wśród grup ryzyka wymienia się również osoby z zaburzeniami odporności oraz osoby cierpiące na choroby przewlekłe. W jaki sposób można zarazić się pneumokokami? Jak się przed nimi chronić? Podpowiadamy. 

Streptococcus pneumoniae, potocznie nazywane pneumokokami, są bakteriami odpowiedzialnymi za rozwój infekcji dróg oddechowych, zapalenia zatok, ucha środkowego, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenia płuc oraz sepsy. Niekiedy przebieg choroby jest śmiertelny, zwłaszcza u małych dzieci, osób w podeszłym wieku oraz cierpiących na zaburzenia odporności czy choroby przewlekłe. Skuteczną profilaktyką przeciwko rozwojowi zakażenia pneumokokowego o ciężkim przebiegu są szczepienia ochronne.  

Pneumokoki – czym są?  

Streptococcus pneumonie (inaczej pneumokoki) są bakteriami Gram-dodatnimi. Posiadają zdolność do wytwarzania polisacharydowej otoczki, która determinuje cechy zjadliwości bakterii oraz wywołuje objawy choroby. Wyróżnia się około 90 odmian pneumokoków, ale tylko kilkanaście z nich wywołuje ciężkie zakażenia u ludzi. Według piśmiennictwa nawet 60% dzieci w wieku przedszkolnym jest nosicielami pneumokoków, co oznacza, że w ich gardle lub nosie bytują bakterie dwoinki zapalenia płuc, jednakże nie dają objawów choroby.  

Do najczęstszych chorób wywoływanych przez Streptococcus pneumoniae zaliczamy: infekcje górnych dróg oddechowych, zapalenie gardła, oskrzeli, zatok oraz ucha środkowego. Zakażenia pneumokokowe zazwyczaj występują u dzieci poniżej 2. roku życia oraz u osób w podeszłym wieku.  

Do chorób pneumokokowych o ciężkim przebiegu zaliczamy inwazyjną chorobę pneumokokową (posocznicę, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych oraz zapalenie płuc). Inwazyjna choroba pneumokokowa często wymaga długotrwałego leczenia antybiotykami i jest stanem zagrażającym życiu.  

Pneumokoki a meningokoki – podobieństwa i różnice pomiędzy nimi  

Zarówno pneumokoki, jak i meningokoki są bakteriami, które wywołują ciężkie choroby, stanowiące zagrożenie dla życia człowieka. 

Pneumokoki są odpowiedzialne za infekcje dróg oddechowych, zapalenie zatok, ucha środkowego, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie płuc czy sepsę. Wśród zakażeń meningokokowych szczególnie groźna jest inwazyjna choroba meningokokowa. Obie bakterie przenoszą się drogą kropelką i mogą powodować bezobjawowe nosicielstwo. 

Pneumokoki – kto najbardziej jest narażony na zarażenie?  

Zakażenia Streptococcus pneumoniae występują we wszystkich grupach wiekowych, choć najczęściej dotyczą małych dzieci oraz osób po 65. roku życia. Do grup zwiększonego ryzyka ciężkiego przebiegu zakażenia pneumokokowego zaliczamy dzieci urodzone przedwcześnie, osoby z chorobami przewlekłymi takimi jak niedobory odporności, choroby układu krążenia, cukrzyca, choroby nerek i płuc oraz schorzenia neurologiczne.  

Zakażenia pneumokokowe należą do jednej z głównych przyczyn zachorowalności i śmiertelności dzieci na świecie. Według danych medycznych w Polsce każdego roku na inwazyjną chorobę pneumokokową zapada około 1000 osób.  

Polecane dla Ciebie

Pneumokoki – jak dochodzi do zarażenia? Nosicielstwo pneumokoków 

Do zakażenia dwoinką zapalenia płuc dochodzi drogą kropelkową poprzez kontakt z wydzieliną z dróg oddechowych osoby zakażonej. Objawy zarażenia pneumokokami najczęściej występują u dzieci uczęszczających do żłobka lub przedszkola. Zakażenia pneumokokami zazwyczaj pojawiają się w sezonie zimowym. Szacuje się, że nawet 60% osób może być bezobjawowymi nosicielami Streptococcus pneumoniae. Należy jednak pamiętać, iż nosiciele mogą stanowić źródło choroby dla innych osób.  

Pneumokoki – objawy zarażenia 

Objawy zakażenia pneumokokami są charakterystyczne dla miejsca infekcji oraz czynników ryzyka choroby. Do najczęstszych objawów zakażenia układu oddechowego przez Streptococcus pneumoniae zaliczamy kaszel, katar, gorączkę, osłabienie, dreszcze, ból gardła oraz brak apetytu.  

Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych najczęściej objawia się silnymi bólami głowy, gorączką, sztywnością karku, nudnościami, wymiotami oraz światłowstrętem. 

Zakażenie pneumokokokowe często poprzedza infekcja wirusowa dróg oddechowych, zazwyczaj grypa.  

Pneumokoki – jakie choroby wywołują?  

Do chorób wywoływanych przez Streptococcus pneumoniae zaliczamy: 

  • zakażenia dróg oddechowych (zapalenie gardła, oskrzeli, zatok, płuc), 
  • zapalenie ucha środkowego, 
  • zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, 
  • zapalenie stawów, 
  • sepsę. 

Pneumokoki – diagnostyka i leczenie

Do diagnostyki zakażenia pneumkokowego stosuje się metody laboratoryjne, wykorzystujące oznaczanie antygenu Streptococcus pneumoniae w płynie mózgowo-rdzeniowym, krwi, moczu lub wyhodowanie bakterii z pobranego materiału. Nosicielstwo pneumokoków można potwierdzić wymazem z nosa i gardła.  

U osób z potwierdzonym zakażeniem pneumokokami stosuje się antybiotykoterapię, w zależności od objawów oraz stanu klinicznego. W przypadku podejrzenia inwazyjnej choroby pneumokokowej ważne jest jak najszybsze dożylne podanie antybiotyku. Poprawę po zastosowanym leczeniu obserwuje się zazwyczaj po około trzech dobach od wdrożenia antybiotykoterapii. Należy pamiętać o podawaniu leków łagodzących objawy, w tym preparatów przeciwbólowych, przeciwgorączkowych oraz przeciwzapalnych.  

Powikłania po pneumokokach  

Do powikłań zakażenia Streptococcus pneumoniae zaliczamy: 

  • niedosłuch lub głuchotę, 
  • drgawki, padaczkę, 
  • ropniak opłucnej, 
  • porażenia nerwów czaszkowych i deficyty neurologiczne, 
  • niewydolność oddechowo-krążeniową, 
  • zaburzenia widzenia, ślepotę, 
  • zaburzenia mowy, zachowania, 
  • zaburzenia chodu i koordynacji ruchowej. 

Pneumokoki – jak się przed nimi chronić? Szczepionka na pneumokoki   

Najskuteczniejszym sposobem profilaktyki przed ciężkim przebiegiem zakażenia pneumokokowego jest szczepienie. Aktualnie w Polsce dostępne są dwa typy szczepionek przeciw pneumokokom. Szczepionki skoniugowane posiadają oczyszczone polisacharydy otoczkowe 10 lub 13 serotypów pneumokoków. Zalecane są dzieciom powyżej 6. tygodnia życia. W zależności od wieku osoby szczepionej podaje się od jednej do czterech dawek. Chronią one przed pneumokokowym zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych, sepsą, zapaleniem płuc oraz zapaleniem ucha środkowego. Szczepionki polisacharydowe zawierają polisacharydy otoczkowe 23 serotypów i są wskazane do stosowania u osób powyżej drugiego roku życia. Zalecane są osobom w wieku podeszłym, a także z upośledzoną odpornością, brakiem śledziony oraz chorobami przewlekłymi.  

  1. World Health Organization, Pneumococcal disease, "www.who.int" [online] https://www.who.int/biologicals/vaccines/pneumococcal/en/, [dostęp:] 2.11.2020. 
  2. KOROUN, Inwazyjna choroba pneumokokowa w Polsce w 2018 roku, "www.koroun.nil.gov.pl" [online] https://koroun.nil.gov.pl/wp-content/uploads/2019/07/Inwazyjna-choroba-pneumokokowa-IChP-w-Polsce-w-2018-roku-22.07.2019.pdf. [dostęp:] 2.11.2020. 
  3. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego, Choroby zakaźne i zatrucia w Polsce w 2018 roku, "www.pzh.gov.pl" [online]  http://wwwold.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/index_p.html#04 [dostęp:] 2.11.2020.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Jak powstaje nowotwór?

    Nowotwory są główną przyczyną zgonów na świecie. Szacuje się, że w Polsce choruje na nie ponad milion osób, a ok. 100 tys. umiera. Niestety, statystyki te z roku na rok są coraz mniej optymistyczne. Jak powstaje nowotwór? Czy da się zapobiec jego rozwojowi?

  • Gorączka plamista Gór Skalistych – przyczyny, objawy, leczenie

    Dla przeciętnego Polaka gorączka plamista Gór Skalistych brzmi niezwykle egzotycznie. Nie da się ukryć, że choroba w Polsce jest bardzo rzadko spotykana. Zagrożenie jest jednak realne, zwłaszcza dla osób, które podróżują do Stanów Zjednoczonych.

  • WZW C – przyczyny, objawy, czynniki ryzyka wirusowego zapalenia wątroby typu C

    Wirusowe zapalenie wątroby typu C (HCV) to choroba wywołana przez wirusa zapalenia wątroby typu C. Choroba ta jest często nazywana „cichym zabójcą”, ponieważ wczesne stadium infekcji często nie daje objawów, a osoba zakażona może przez wiele lat nie wiedzieć, że jest chora. Wirusowe zapalenie wątroby typu C może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak marskość wątroby, rak wątrobowokomórkowy i niewydolność wątroby, jeśli nie zostanie zdiagnozowane i leczone na czas. Objawy wirusowego zapalenia wątroby typu C mogą obejmować zmęczenie, utratę apetytu, nudności i wymioty, bóle brzucha, ciemny mocz, żółtaczkę, świąd skóry czy bóle stawów.

  • Perforacja jelita – przyczyny, objawy, leczenie

    Perforacja jelita to bardzo poważne schorzenie, które wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej. Nieleczone może doprowadzić do śmierci. Jak rozpoznać przedziurawione jelito i co jest jego przyczyną? Jak wygląda leczenie i czy może się objeść bez interwencji chirurga?

  • Chłoniak – objawy, leczenie, rokowania i rodzaje nowotworu układu chłonnego

    Chłoniakiem określa się nieprawidłowy rozrost tkanki limfatycznej. Jednoznaczne wyjaśnienie pochodzenia chłoniaków i przyczyn ich występowania nadal pozostaje wyzwaniem dla współczesnej medycyny. Podstawą leczenia wszystkich rodzajów chłoniaków jest chemioterapia.

  • By-passy, czyli pomostowanie aortalno-wieńcowe – na czym polega ten zabieg?

    Pojęcie by-passów, używane często w środowisku medycznym, nadal nie jest do końca jasne dla reszty społeczeństwa. Pomostowanie aortalno-wieńcowe umożliwia doprowadzenie krwi do serca, co jest szczególnie istotne w przypadku m.in. zablokowania tętnic wieńcowych przez blaszki miażdżycowe.

  • Jak odchudzić dziecko? Praktyczne porady dietetyka

    Statystyki w kwestii nadwagi i otyłości u dzieci i młodzieży pogarszają się z roku na rok. Coraz więcej dzieci w Polsce boryka się ze zbyt wysoką masą ciała. Jako rodzice chcemy jak najlepiej dla swoich pociech, dlatego zaczynamy wyszukiwać informacje dotyczące odchudzania dzieci. Jak poradzić sobie z nadwagą lub otyłością dziecka? Jakie kroki warto podjąć w tym kierunku? I ostatnie – czy dzieci powinno się odchudzać?

  • Jak wyleczyć nużeńca? Leki, suplementy, domowe sposoby na nużycę

    Nużeniec jest pasożytem należącym do roztoczy. Jest niewidoczny gołym okiem, ponieważ ma bardzo niewielkie rozmiary. Gatunki bytujące na człowieku to: nużeniec ludzki oraz nużeniec krótki. Liczba osób zarażonych wzrasta wraz z wiekiem. Nawet ponad 80% osób powyżej 70. roku życia może być zarażonych nużeńcem.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij