Szczepionka przeciw pneumokokom – charakterystyka, cena, skutki uboczne szczepionki

Od 1 stycznia 2017 roku szczepionka przeciw pneumokokom jest obowiązkowa i znajduje się w Programie Szczepień Ochronnych. Na zakażenie szczególnie narażone są małe dzieci poniżej 2 roku życia oraz seniorzy. Pneumokoki wywołując zapalenie płuc, a nawet sepsę stały się jeszcze bardziej groźne podczas pandemii COVID-19, w której wirus SARS-CoV-2 atakuje głównie układ oddechowy. Z tego powodu Ministerstwo Zdrowia rekomenduje ją również u osób dorosłych, znajdujących się w grupie ryzyka, w tym osób po 60 roku życia i przewlekle chorych.

Szczepionka przeciw pneumokokom – charakterystyka

Obecnie na rynku Polskim są dostępne dwa preparaty:
Prevenar-13 – to szczepionka skoniugowana (13-walentna), zawierająca w swoim składzie polisacharydy otoczkowe następujących typów Streptococcus pneumoniae, czyli dwoinki zapalenia płuc: 1, 3, 4, 5, 6A, 6B, 7F, 9V, 14, 18C, 19A, 19F, 23F skoniugowane (połączona) z białkiem nośnikowym. Postać farmaceutyczna w jakiej występuje szczepionka to  ampułkostrzykawka.
Synflorix – to także szczepionka skoniugowana (10-walentna), zawierająca w polisacharydy otoczkowe stereotypów: 1, 4, 5, 6B, 7F, 9V, 14, 18C, 19F, 23F.
Różnica między szczepionkami Prevenar-13 a Synflorix polega przede wszystkim na tym, że chronią one przed różnymi ilościami serotypów (odmian) bakterii Streptococcus pneumoniae. Ponadto Synflorix nie jest stosowany u osób dorosłych, tylko przeznaczony jest dla dzieci od 6 tygodnia życia do 5 lat. Postać farmaceutyczna w jakiej występuje to zawiesina do wstrzykiwania, także w ampułkostrzykawce. Zgodnie z danymi pochodzącymi z raportu KOROUN u dzieci poniżej 5 roku życia wśród serotypów odpowiedzialnych za inwazyjną chorobę pneumokokową dominują: 6B,14,19A,19F. Synflorix jest bezpłatną, refundowaną szczepionka zawierającą trzyz tych odmian, natomiast Prevenar-13 zapewnia ochronę przed wszystkimi czterema. Preparaty chronią m.in przed zapaleniem płuc i ostrym zapaleniem ucha środkowego, dzięki temu  zapewniając czynne uodpornienie, czyli powstania czynnej (trwałej) odpowiedź immunologicznej. Bezpieczeństwo i skuteczność tych dwóch preparatów potwierdzono wynikami wielu badaniach klinicznych. Ostateczna decyzja dotycząca wersji szczepionki, jaka zostanie podana pacjentowi, należy do lekarza.

Czym są pneumokoki i jakie choroby wywołują?

Pneumokoki (łac. Streptococcus pneumoniae) to bakterie należące do grupy paciorkowców. Bytują głównie w śluzówkach górnych dróg oddechowych, tj. nosa i gardła. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową (kaszel, kichanie). Dwoinki zapalenia płuc są odpowiedzialne za występowanie nieinwazyjnej choroby pneumokokowej (objawia się jako zapalenie ucha środkowego), zapalenie płuc i zatok obocznych nosa lub zapalenie gardła. Jeśli jednak bakteria przedostanie się do naszego krwioobiegu, a następnie z krwią do płynu mózgowo – rdzeniowego może wywołać inwazyjną chorobę pneumokokową, która występuje w formie bardzo groźnych objawów: zapaleniem opon mózgowo – rdzeniowych oraz zapaleniem płuc z bakteriemią. Najbardziej  inwazyjną, najcięższą postacią kliniczną zakażenia pneumokokami jest posocznica (sepsa). Dwoinki zapalenia płuc mogą także być przyczyną zapalenia wsierdzia i otrzewnej. W grupie zakażeń bakteryjnych to właśnie Streptococcus pneumoniae jest odpowiedzialny za najwyższy odsetek śmiertelności.

Szczepionka przeciwko pneumokokom – kiedy i jak się zaszczepić?

Zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych (PSO) szczepionka na pneumokoki jest obowiązkowa. Aby zapewnić optymalną ochronę przeciw pneumokokom, należy wykonać pełny cykl szczepień. Niemowlęta otrzymują 3 dawki: pierwsza dawka w 4 miesiącu życia, drugą w 6 miesiącu życia, trzecią między 13 – 15 miesiącem życia. Wcześniaki i dzieci z chorobami np. układu nerwowego otrzymują 4 dawki: w 2 miesiącu życia, w 4 miesiącu życia, w 5 – 6 miesiącu życia i ostatnią między 11 a 15 miesiącem życia. Szczepionkę podaje się w zastrzyku, domięśniowo u małych dzieci w mięsień naramienny natomiast u niemowląt w przednio – boczną powierzchnię uda. Istnieją także dzieci, stanowiące grupę ryzyka, u których stwierdzono: przewlekłe choroby serca, przewlekłą białaczkę, AIDS, małopłytkowść wrodzoną, chłoniaki czy zespół nerczycowy. Ta grupa dzieci musi zostać zaszczepiona w okresie między 2 miesiącem życia a ukończeniem 5-ciu lat.

W związku z istniejącą pandemią, w Polsce szczepionka jest zalecana także dla seniorów po 60 roku życia oraz osób z grup ryzyka z chorobami układu krążenia i płuc, cukrzycą, niewydolnością nerek oraz pacjentów z nowotworami. Uważa się, że wymienione wyżej choroby sprzyjają zachorowaniom na zapalenie płuc. U tych osób pełny cykl szczepienia składa się z 1 dawki szczepionki 13-walentnej (Prevenar-13).

Szczepionka przeciw pneumokokom – cena i refundacja NFZ

Refundowana, czyli bezpłatna dla dzieci jest szczepionka 10-walentna, czyli Synflorix. Jeżeli decydujemy się zaszczepić dziecko lub szczepiona ma zostać osoba dorosła preparatem nierefundowanym, pełnopłatnym, 13-walentnym, wówczas cena szczepionki Prevenar-13 to koszt około 230 – 290zł za jedną dawkę. Cena ta jednak może się różnic w zależności od apteki, którą wybierzemy. Ponadto szczepionka, którą kupujemy sami, jest wydawana jedynie po okazaniu recepty lekarskiej. Istnieje także sytuacja, w której szczepionka Prevenar-13 jest refundowana i ma to miejsce wyłącznie wtedy, kiedy rodzi się wcześniak, dokładnie przed 27 tygodniem ciąży. Po zakupie w aptece szczepionki przeciwko zakażeniu pneumokokami, należy przechowywać ją w lodówce, natomiast w czasie transportu wskazane jest, aby umieścić preparat w torbie termoizolacyjnej.

Szczepionka przeciwko pneumokokom – powikłania

Do najczęściej występujących po szczepieniu objawów zarówno wśród dorosłych, jak i u dzieci zaliczamy niegroźne i zazwyczaj niewielkie reakcje w miejscu wstrzyknięcia, takie jak rumień, obrzęk i ból. W celu złagodzenia tych objawów możemy zastosować okłady, np. z Altacetu. Dodatkowo po szczepieniu na pneumokoki może wystąpić drażliwość, zmniejszenie apetytu, senność. Tak, jak po innych szczepionka również po szczepionce przeciwko pneumokokom może pojawić się gorączka i ból głowy. Możemy wtedy zastosować leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, np. paracetamol. Natomiast w przypadku pozostałych objawów, takich jak wysypka, wymioty czy biegunka dozwolone jest podanie preparatu przeciwbiegunkowego.

Szczepionka przeciwko pneumokokom – przeciwwskazania

Przeciwwskazaniem do zastosowania szczepionki Prevenar-13 czy Synflorix jest choroba przebiegająca z gorączką, nadwrażliwość na substancję czynną, substancje pomocnicze lub na toksoid błoniczy oraz białko nośnikowe, wchodzące w skład preparatu. Przeciwwskazaniami względnymi do podania tych preparatów dzieciom i niemowlętom są zaburzenia krzepnięcia krwi i trombocytopenia.