Dziewczynka w trakcie szczepienia
Maciej Toczek

Skąd wziął się mit – szczepionki wywołują autyzm?

Mit o szczepionce MMR, a więc przeciwko odrze, śwince i różyczce, która miała być odpowiedzialna za występowanie u dzieci autyzmu, jest uznawany za jedno z największych oszustw w historii medycyny. Jak jednak doszło do tego, że wątpliwej jakości praca naukowa, której wartość merytoryczna od początku budziła zastrzeżenia ekspertów, wywołała masowy strach przed szczepieniami?

 

 

  1. Szczepionka – jak działa i czym jest?
  2. Po czym rozpoznać autyzm?
  3. Czy szczepienie dzieci może spowodować rozwój autyzmu dziecięcego?
  4. Skąd wziął się mit dotyczący szczepionek i autyzmu?

Czym jest szczepionka i jak działa?

Szczepienia ochronne bez wątpienia stanowią jedno z największych odkryć w historii medycyny. To dzięki nim choroby, takie jak polio (choroba Heinego-Medina), ospa prawdziwa czy też świnka (nagminne zapalnie przyusznic), znane są aktualnie bardziej z książek historycznych niż przypadków dotykających najbliższych nam osób. Zgodnie z definicją szczepionka jest preparatem biologicznym zawierającym fragmenty patogenów, martwe drobnoustroje lub też żywe drobnoustroje pozbawione zjadliwości. Wprowadzenie tego typu materiału do ciała człowieka jest równoznaczne z wprowadzeniem do niego antygenu, a więc specyficznego białka, które niejako identyfikuje dany patogen. W momencie „napotkania” obcego antygenu przez nasz układ odpornościowy rozpoczyna się skomplikowany proces komórkowy, prowadzący ostatecznie do wytworzenia przez limfocyty typu B swoistych przeciwciał. W przypadku napotkania w przyszłości patogenu, przeciwko któremu zastosowana została szczepionka, organizm będzie już w pewnym sensie „znał” drobnoustrój, a reakcja skierowana na jego unieszkodliwienie będzie znacznie szybsza i dzięki temu zapobiegnie wystąpieniu ciężkiej infekcji czy długoterminowych powikłań.

W podobny sposób przebiega naturalne nabycie odporności po przechorowaniu danej choroby. Różnica między tymi sytuacjami jest jednak zasadnicza, gdyż w trakcie choroby pacjent narażony jest na jej ciężki przebieg i powikłania w przyszłości. Z tego względu zastosowanie szczepionek pozwoliło uchronić ludzkość przed wieloma negatywnymi skutkami chorób zakaźnych, powstrzymując tym samym epidemie oraz pandemie, które w przeszłości regularnie nawiedzały i dziesiątkowały ludzkość.

Czym jest spektrum autyzmu?

Autyzm to choroba obejmująca szereg zaburzeń rozwojowych ośrodkowego układu nerwowego człowieka. Najwcześniejszym objawem sugerującym obecność choroby są zaburzenia związane z mową dziecka. To właśnie ten symptom zauważany jest przez rodziców jako pierwszy. Dzieci ze spektrum autyzmu znacznie później niż rówieśnicy zaczynają mówić pierwsze słowa, a także tworzyć bardziej skomplikowane zdania. Co więcej, dzieci tworzą często swój własny język podczas zabawy, a zasłyszane z otoczenia wyrazy czy zdania przywołują w nieadekwatnych sytuacjach. W tym przypadku mowa nie ma na celu porozumiewania się z otoczeniem. Dzieci mają również ogromny problem z odczytywaniem emocji czy intencji innych osób, a wszelkiego rodzaju polecenia odbierają bardzo dosłownie, wręcz „komputerowo”, nie rozumiejąc zamysłu przenośni czy hiperboli. Dzieci ze spektrum autyzmu cechuje również sztywność zachowania, objawiająca się jako bardzo trudne dostosowanie się do zmieniającej się rzeczywistości, a także otoczenia. Warto podkreślić również, że diagnostyka autyzmu wymaga czasu z uwagi na inne choroby zaliczane do spektrum cechujące się podobnym obrazem klinicznym, jak ma to miejsce przykładowo w przypadku zespołu Aspergera.

Powiązane produkty

Czy szczepienie dzieci może spowodować rozwój autyzmu dziecięcego?

Choć dokładne przyczyny i patomechanizm powstawania autyzmu nie został wyjaśniony, naukowcy upatrują ich w genetyce oraz wpływie środowiska. Oznacza to nic innego jak to, że dziecko rodzi się z problemem, nie nabywa go w trakcie życia, a szczepienie nie stanowi jego przyczyny.

Problem stanowi jedynie wiek niemowlęcy, gdyż wszystkie wymienione wcześniej objawy kojarzone z autyzmem stają się możliwe do zauważenia na późniejszym etapie życia. Dlaczego zatem potencjalnie duża część dzieci zaczyna być podejrzewana o autyzm po szczepieniu szczepionką MMR? Warto zwrócić w tym miejscu uwagę na okres życia dziecka, w którym wykonywane jest to szczepienie. Według kalendarza na rok 2023 immunizacja przeciwko odrze, śwince i różyczce przypada na 13–15 miesiąc życia dziecka. Jest to moment, po którym chwilę później dziecko zaczyna mówić pierwsze słowa, a rozwój społeczny znacząco przyspiesza. Są to sfery bezpośrednio związane z objawami autyzmu i stają się bardzo zauważalne. Powiązanie czasowe może zatem przywodzić na myśl błędne przekonanie, że powodem, dla którego dziecko zachorowało na tę jednostkę, jest właśnie szczepionka MMR.

Skąd wziął się mit dotyczący szczepionek i autyzmu?

Całe zamieszanie wokół szczepionki MMR wywołała praca naukowa niesławnego lekarza Andrew Wakefielda oraz 12 innych lekarzy, która została opublikowana w światowej sławy czasopiśmie „The Lancet” w 1998 roku. Artykuł ten dowodził, ze istnieje powiązanie między szczepieniem MMR a występowaniem u dzieci autyzmu. Dość szybko dowiedziono jednak, że w pracy tej popełniono szereg błędów, wśród których wymienia się fałszowanie dokumentacji medycznej i relacji rodziców oraz błędne dobranie niereprezentatywnej grupy badawczej dzieci. Udowodniono również, że sam Wakefield jako naukowiec nie mógł popełnić nieświadomie tylu rażących błędów. Co więcej, dowiedziono także, że w okresie pojawienia się publikacji Wakefield prowadził proces z producentem szczepionki przeciwko odrze, śwince i różyczce. Doprowadziło to do długiego procesu sądowego, który zakończył się jednoznacznym obaleniem teorii lekarza, wycofaniem się ze swoich stanowisk 10 z 12 współtwórców publikacji oraz usunięciem artykułu z czasopisma. Niestety, skutki tej pracy odczuwalne są do dziś, a strach przed szczepieniami, które są jednym z największych odkryć medycyny, w dalszym ciągu jest bardzo żywy i w wielu rejonach świata powoduje niedostateczne wyszczepienie dzieci, a co za tym idzie – potencjalne ryzyko powrotu groźnych chorób znanych większości z nas jedynie z kart historii medycyny.

  1. I. Sawionek, Autyzm, Medycyna Praktyczna, [online] https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/choroby-neurologiczne/138736,autyzm [dostęp:] 03.07.2023.
  2. F. Godlee, J. Smith, H. Marcovitch, Artykuł Wakefielda wiążący szczepionkę MMR z autyzmem był oszustwem, Medycyna Praktyczna, [online] https://www.mp.pl/pacjent/szczepienia/sytuacje-szczegolne/59132,artykul-wakefielda-wiazacy-szczepionke-mmr-zautyzmem-byl-oszustwem [dostęp:] 03.07.2023.
  3. B. Deer, How the case against the MMR vaccine was fixed, Medycyna Praktyczna, [online] https://www.mp.pl/pediatria/artykuly-wytyczne/artykuly-przegladowe/58021,jak-spreparowano-dowody-przeciwko-szczepionce-mmr [dostęp:] 03.07.2023.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Jak poprawnie suplementować witaminę D?

    Witamina D3 odgrywa kluczową rolę w funkcjonowaniu organizmu, a jej prawidłowy poziom jest niezbędny dla zachowania zdrowia. Witamina D3 jest przede wszystkim znana z regulowania poziomu wapnia i fosforu, co warunkuje zachowanie zdrowych kości oraz zapobiega osteoporozie i krzywicy. Jest kluczowa dla prawidłowego funkcjonowania układu immunologicznego, krążenia i zachowania zdrowia psychicznego. Może być również pomocna w terapiach chorób skórnych. Pomimo że witamina D może być wytwarzana naturalnie w organizmie ludzkim poprzez syntezę skórną, często okazuje się to niewystarczające – wówczas należy rozpocząć jej suplementację.

  • Arginina – działanie, właściwości i efekty stosowania

    Arginina to aminokwas endogenny, którego najważniejszą rolą jest udział w syntezie tlenku azotu. Ma właściwości rozszerzające naczynia krwionośne i usprawniające przepływ krwi. Z tego względu korzystnie wpływa na funkcjonowanie serca i układu krążenia. Chętnie sięgają po nią również sportowcy oraz pacjenci z zaburzeniami erekcji. W jakich pokarmach znajduje się arginina? Kto powinien rozważyć jej suplementację i z jakimi potencjalnymi skutkami ubocznymi wiąże się przyjmowanie argininy?

  • Synbiotyki – kiedy je stosować? Czym się różnią od probiotyków i prebiotyków?

    Wielu ekspertów wskazuje, że stosowanie probiotyku i prebiotyku w postaci jednego produktu, czyli synbiotyku, przynosi większe korzyści niż stosowanie samego probiotyku. Synbiotyki regenerują florę jelitową oraz wzmacniają odporność, a także przynoszą dodatkowe korzyści dla organizmu, ponieważ wspomagają leczenie licznych chorób. Kiedy należy stosować synbiotyki? Jak dobrać odpowiednią dawkę?

  • Uprawnienia farmaceuty – recepty na szczepienia, dostęp do Internetowego Konta Pacjenta

    Od 14 lutego 2025 roku farmaceuci w Polsce mogą wystawiać recepty na refundowane szczepionki. Szczepienie musi odbyć się w aptece, w której została wystawiona recepta. Pacjent może również udostępnić farmaceucie lub aptece swoje IKP. Wprowadzone zmiany zapewnią szybszy i lepszy dostęp do refundowanych szczepień.

  • Do 250 zł miesięcznie na leki. Kto może otrzymać pomoc?

    Gminy i miasta w Polsce prowadzą tzw. programy osłonowe, dzięki którym można otrzymać do 250 zł miesięcznie na zakup leków. Mogą z nich korzystać wybrane grupy pacjentów. Kto może przystąpić do pomocy lekowej w 2025 roku?

  • Dlaczego magnez jest tak ważny dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania Twojego dziecka?

    Jak doskonale wszyscy wiemy, prawidłowy rozwój i funkcjonowanie organizmu dziecka zależy od wielu czynników. Kluczowe jest tutaj dostarczanie wraz z dietą, odpowiednich składników odżywczych, witamin i składników mineralnych. Na szczególną uwagę zasługuje magnez, którego rola i znaczenie dla organizmu dziecka jest zasadnicze i kluczowe. Dlaczego?  

  • Jak magnez może wspierać aktywne dzieci?

    Okres dzieciństwa i szkoły to czas wielu wyzwań dla aktywnego dziecka. Dziecku potrzeba wówczas energii, spokoju, skupienia oraz wsparcia, aby chętnie i aktywnie podejmowało różne wyzwania i dawało radę im sprostać. Aby pomóc dziecku w tym wszystkim, warto dostarczać mu odpowiednie składniki odżywcze, witaminy i minerały. I jednym z takich składników jest magnez, kluczowy pierwiastek dla rozwoju i funkcjonowania organizmu dziecka. A w czym dokładnie magnez pomaga i jak wspiera aktywne dzieci? 

  • Zaszczep się w aptece. Lista chorób zakaźnych, przeciw którym zaszczepi farmaceuta

    Od 2025 roku farmaceuci w aptekach mogą wykonywać szczepienia ochronne dla osób dorosłych (powyżej 18. roku życia) przeciwko wybranym chorobom. Program szczepień w aptekach obejmuje zarówno szczepienia bezpłatne dla określonych grup, jak i odpłatne w całości lub częściowo dla pozostałych pacjentów.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl