Estradiol (E2) – normy. Kiedy badać, jak zwiększyć poziom hormonu? Interpretacja wyników

Badanie poziomu estradiolu (E2) często wykonuje się u kobiet, które mają problemy z zajściem w ciążę lub z jej utrzymaniem, a także uskarżają się na nieregularny cykl miesiączkowy. U mężczyzn zaburzenia stężenia estradiolu we krwi objawiają się w postaci rozregulowanego popędu płciowego, ogólnych problemów związanych z płodnością lub w przypadku ginekomastii i nowotworu jądra. Na pobranie krwi należy zgłosić się na czczo, informując lekarza interpretującego wyniki badania krwi o tym, że jest się w ciąży oraz o zażywaniu wszelkich leków (np. antykoncepcji hormonalnej) i suplementów diety (np. biotyna). Jakie są pozostałe przyczyny i objawy obniżonego, a także za wysokiego poziomu estradiolu w organizmie, ile kosztuje badanie E2 wykonywane prywatnie i oznaczenie których współczynników hormonalnych należy wykonać wraz z analizą stężenia E2? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdują się w niniejszym artykule.

Estradiol (E2) to hormon z grupy estrogenów, czyli hormonów steroidowych, odpowiedzialnych za prawidłowe funkcjonowanie układu rozrodczego i narządów płciowych oraz rozwój drugorzędowych cech płciowych (sromu, pochwy, łechtaczki, macicy i jajowodów) u kobiet. W połączeniu z progesteronem estradiol wspomaga regulację cyklu miesiączkowego, zaangażowany jest w rozwój gruczołów płciowych i macicy oraz utrzymanie prawidłowo rozwijającej się ciąży. U mężczyzn odpowiada za wzrost organizmu i metabolizm kostny. Pomiar stężenia estradiolu wykorzystywany jest m.in. w diagnostyce niepłodności i objawów związanych z menopauzą.

Estradiol – czym to jest, jak działa?

Estradiol (E2) u kobiet produkowany jest głównie przez jajniki, ale jego niewielkie ilości wytwarzane są również w korze nadnerczy czy tkance tłuszczowej. Podczas ciąży synteza estradiolu zachodzi również w łożysku, a stężenie hormonu wzrasta regularnie tak, by około 40. tygodnia osiągnąć maksymalny poziom. W czasie cyklu miesięcznego wydzielanie estradiolu charakteryzuje się wystąpieniem dwóch pików – pierwszego podczas fazy folikularnej (pęcherzykowej) oraz drugiego – w czasie tworzenia się ciałka żółtego podczas fazy lutealnej. W ostatnich dniach cyklu miesiączkowego poziom estradiolu ulega gwałtownemu obniżeniu.

Główna rola estradiolu u kobiet wiąże się ze wspomaganiem rozwoju cech płciowych (rozwój narządów płciowych i gruczołów piersiowych), regulacją cyklu miesiączkowego i przygotowaniem błony śluzowej macicy do zagnieżdżenia się zarodka, utrzymywaniem ciąży, regulacją gospodarki lipidowej, białkowej i wapniowej oraz zwiększaniem mineralizacji tkanki kostnej. Estradiol wywiera także pozytywny wpływ na ściany naczyń krwionośnych i krzepliwość krwi oraz na samopoczucie.

U kobiet wskazania do badania estradiolu stanowią m.in. trudności z zajściem lub utrzymaniem ciąży, nieprawidłowe miesiączki, opóźnione dojrzewanie płciowe, podejrzenie przerostu nadnerczy lub nowotworu jajnika produkującego estrogeny. Badanie estradiolu standardowo wykonuje się też przy monitorowaniu owulacji, zarówno u pacjentek leczonych hormonalnie, jak i poddawanych procedurom wspomaganego rozrodu. U mężczyzn estradiol produkowany jest przez jądra i korę nadnerczy i odpowiada za regulację popędu płciowego i dojrzewanie plemników. W tej grupie pacjentów badanie estradiolu wykonuje się w diagnostyce zaburzeń płodności, przy ginekomastii oraz podejrzeniu przerostu nadnerczy czy nowotworu jądra.

Estradiol – przyczyny i objawy niskiego poziomu hormonu

U kobiet niebędących w ciąży poziom estrogenów wzrasta w fazie folikularnej cyklu miesiączkowego aż do momentu owulacji, po czym w fazie lutealnej obniża się, gdy nie dojdzie do zapłodnienia uwolnionej komórki jajowej. Po menopauzie czynność wydzielnicza jajników ustaje, co przekłada się na niedobór estrogenów i bardzo niskie stężenie estradiolu, uzyskiwane w wynikach badań laboratoryjnych.

Obniżony poziom estradiolu obserwuje się u pacjentek ze zdiagnozowanym zespołem Turnera, niedoczynnością przysadki mózgowej i jajników, u osób chorujących na anoreksję i zespół policystycznych jajników (PCOS) oraz u zawodniczek sportowych, uprawiających dyscypliny wytrzymałościowe. U pacjentek ciężarnych obniżenie poziomu estradiolu może świadczyć o zagrożeniu poronieniem.

Estradiol – jak się przygotować do badania?

Standardowe badanie poziomu estradiolu przeprowadza się z krwi żylnej, pobranej ze zgięcia łokciowego. Przed pobraniem krwi wskazane jest pozostawanie na czczo (czyli bez jedzenia, picia, żucia gumy i palenia papierosów) przez 8 do 12 godzin. Ponadto pacjentka powinna również poinformować lekarza o tym, czy nie jest w ciąży lub w którym dniu cyklu miesiączkowego wykonuje badanie oraz o tym, czy nie przyjmuje leków hormonalnych (w tym antykoncepcyjnych), klomifenu, diazepamu lub preparatów zawierających witaminę B7 (biotynę), które mogą wpływać na zafałszowanie wyników badania laboratoryjnego.

Estradiol – normy interpretacja wyników

Normy estradiolu dla kobiet niebędących w ciąży:

• w fazie pęcherzykowej wynosi około 84 do 970 pg/mL,
• w czasie owulacji od około 13 do 330 pg/mL,
• w fazie lutealnej od 73 do 200 pg/mL.

Normy estradiolu przewidziane dla pacjentek w ciąży charakteryzują się dużo większą różnorodnością:

• w pierwszym trymestrze poziom estradiolu waha się pomiędzy 188 do 2497 pg/mL,
• w drugim trymestrze poziom estradiolu wynosi około 1278 do 7192 pg/mL,
• w trzecim trymestrze poziom estradiolu wzrasta do 6137–13460 pg/mL.

Poziom estradiolu u mężczyzn mieści się zwykle w granicach od 11,2 do 50,4 pg/mL, a u pacjentek po menopauzie stężenie E2 utrzymuje się przez cały czas na poziomie około 20–30 pg/mL.

W przypadku monitorowania owulacji, oprócz wykonywania testów owulacyjnych, które są dostępne np. w aptekach również pod nazwą testy płodności, wskazane jest oznaczenie poziomu estradiolu z kilku próbek, pobranych od pacjentki o tej samej godzinie (najlepiej rano) w różnych dniach cyklu, tak by móc ustalić zarówno podstawowy poziomu hormonu, jak i dni, w których dochodzi do wzrostów jego stężenia. Niski poziom podstawowy bez zauważalnych pików albo stale rosnące stężenie estradiolu stanowiły będą marker cykli bezowulacyjnych.

Wysoki estradiol u mężczyzn? O czym może świadczyć taki wynik badania?

U mężczyzn bardzo wysoki poziom estradiolu skutkuje powiększeniem gruczołów piersiowych (ginekomastią) i opóźnieniem dojrzewania płciowego, może być także powiązany z występowaniem nowotworów jąder lub nadnerczy.

Które parametry hormonalne należy wykonać wraz z oznaczeniem poziomu E2?

Badanie estradiolu wykonywane jest najczęściej łącznie z oznaczeniem pozostałych hormonów płciowych, a przede wszystkim progesteronu (co pozwala na dokładne określenie momentu owulacji), hormonu luteinizującego (LH), hormonu folikulotropowego (FSH) i prolaktyny (PRL).

Estradiol – cena/refundacja, skierowanie

Gdy skierowanie na badanie poziomu estradiolu otrzymamy od odpowiedniego specjalisty, np. lekarza ginekologa lub endokrynologa, koszt badania pokryje Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ). Jeżeli zdecydujemy się na wykonanie badania estradiolu za odpłatnością, badanie będzie kosztowało około 40–50 złotych. Należy jednak pamiętać, by otrzymany wynik skonsultować z lekarzem prowadzącym, który przy interpretacji weźmie pod uwagę nie tylko pojedyncze oznaczenie poziomu hormonu, ale też wywiad kliniczny, wskazania do badania i aktualny stan zdrowia pacjentki.