Czym jest ferrytyna i jak podnieść jej poziom?

Ferrytyna jest białkiem, którego zadaniem jest magazynowanie w wątrobie żelaza. Można śmiało stwierdzić, że jest to swoisty magazyn, z którego organizm czerpie zapasy żelaza, kiedy jego ilość dostarczana na bieżąco jest niewystarczająca i zaczyna nagle się obniżać. Poziom ferrytyny w krwi jest uzależniony od płci, a zakres normy jest dość szeroki. Dla kobiet prawidłowe wartości ferrytyny wynoszą 10-200 mikrogramów/litr, zaś dla mężczyzn – 15-400 mikrogramów/litr. Oznaczenie poziomu ferrytyny jest doskonałym wskaźnikiem, pozwalającym u pacjenta rozpoznać niedokrwistość z niedoboru żelaza – w takiej sytuacji poziom ferrytyny ulega obniżeniu.

1. W jaki sposób oznacza się poziom ferrytyny w krwi?
2. Kiedy wykonać badanie poziomu ferrytyny?
3. Zbyt niski poziom ferrytyny, niedokrwistość – co robić?
4. Jaki preparat na podniesienie poziomu żelaza wybrać?
5. Niski poziom ferrytyny – co jeść, żeby go podnieść?

W jaki sposób oznacza się poziom ferrytyny w krwi?

Aby oznaczyć poziom ferrytyny, pacjent musi zgłosić się do punktu pobrań mieszczącego się w jego poradni podstawowej opieki zdrowotnej. Wtedy pielęgniarka w gabinecie zabiegowym po prostu pobierze próbkę krwi, która zostanie przekazana do laboratorium celem oznaczenia stężenia ferrytyny. Na badanie nie trzeba zgłaszać się na czczo. Pielęgniarka pobierająca krew założy na rękę stazę, dzięki której łatwiej jej będzie wykonać badanie, odkazi skórę i wkłuje się do żyły. Do oznaczenia poziomu ferrytyny wystarczy niewielka ilość krwi żylnej. Na wynik badania czeka się – w zależności od laboratorium – od kilku godzin do jednego dnia.

Kiedy wykonać badanie poziomu ferrytyny?

Przede wszystkim w sytuacji, kiedy u pacjenta istnieje podejrzenie niedokrwistości z niedoboru żelaza – stwierdza się bladość skóry oraz błon śluzowych i czerwieni wargowej, na co lekarz zwraca uwagę w czasie wizyty w gabinecie.

Typowymi objawami niedokrwistości z niedoboru żelaza są ponadto:

• wypadanie i osłabienie włosów
• kruchość i wzmożona łamliwość paznokci.

Pacjent zwykle też szybciej się męczy, może odczuwać kołatania serca, zaś w czasie osłuchiwania przez lekarza uwagę zwraca przyspieszona czynność serca (czyli tachykardia), czasami też w przebiegu niedokrwistości pojawia się charakterystyczny szmer nad sercem. Często też obecna jest nadmierna senność oraz osłabienie koncentracji i uwagi, a w konsekwencji problemy z nauką, co jest szczególnie zauważalne przy niedokrwistości z niedoboru żelaza u dzieci.

Zbyt niski poziom ferrytyny, niedokrwistość – co robić?

W takiej sytuacji koniecznie należy zacząć stosować preparaty, które spowodują, że badania laboratoryjne wrócą do normy, a pacjent znowu poczuje się dobrze.

Na rynku nie ma preparatów, które bezpośrednio podnoszą poziom ferrytyny – wszystkie te produkty podnoszą poziom żelaza. Jeśli jego ilość będzie już wystarczająco duża, wtedy dopiero zacznie odbudowywać się magazyn żelaza w tkankach i poziom ferrytyny wzrośnie.

Jaki preparat na podniesienie poziomu żelaza wybrać?

Dostępne są zarówno środki, które można kupić bez recepty, jak i leki na receptę – o tym, który produkt będzie dla danego pacjenta właściwy, musi zdecydować lekarz na podstawie objawów klinicznych i wyników badań laboratoryjnych – wszystko uzależnione jest od stopnia niedoborów żelaza i wyników morfologii krwi.

W sytuacji, kiedy niedobory są znaczne, pacjent na pewno będzie musiał przyjmować leki dostępne na receptę. Wśród takich preparatów można spotkać leki, które w swym składzie zawierają kompleks wodorotlenku żelaza trójwartościowego, np. w postaci syropu i tabletek do żucia oraz leki, w skład których wchodzi żelazo w postaci bursztynianu żelaza – np. w postaci fiolek do picia. Ten drugi lek może być bezpiecznie przyjmowany nawet przez osoby cierpiące z powodu przewlekłych chorób przewodu pokarmowego. Poza tym wśród leków dostępnych na receptę można znaleźć preparaty zawierające siarczan żelaza dwuwartościowego, również w połączeniu kwasem askorbinowym, który ułatwia wchłanianie żelaza oraz z kwasem foliowym.

Pacjenci, u których niedobór żelaza i ferrytyny jest mniejszy, mogą zażywać preparaty żelaza dostępne bez recepty – może być to „czyste” żelazo lub żelazo w połączeniu z kwasem askorbinowym czy kwasem foliowym.

Niski poziom ferrytyny – co jeść, żeby go podnieść?

Pacjenci ze stwierdzonym niedoborem żelaza i ferrytyny powinni tez zadbać o właściwą dietę. Przede wszystkim należy spożywać duże ilości czerwonego mięsa (głównie wołowiny, ale też cielęciny, baraniny), niektórych rodzajów drobiu (kaczka, gęś) oraz podrobów (wątróbka, kaszanka, salceson).

Duża ilość żelaza mieści się też w żółtku jaja kurzego oraz w niektórych rybach – przede wszystkim w sardynkach, śledziach i makrelach.

Wysoką zawartość żelaza mają ponadto niektóre warzywa:

• burak,
• botwinka,
• bób,
• szczaw,
• szpinak,
• pietruszka,
• fasola,
• groch,
• zielony groszek

oraz owoce:

• czarna i czerwona porzeczka,
• maliny.

Warto wiedzieć, że dużą ilość żelaza znajdziemy też w ciemnym pieczywie.