Mleczko pszczele – właściwości, wpływ na zdrowie, wartości odżywcze

Mleczko pszczele od dawna było stosowane w medycynie ludowej. Obecne badania naukowe potwierdzają jego wyjątkowe właściwości i korzystny wpływ na zdrowie – produkt podnosi odporność organizmu na różne infekcje oraz zwiększa sprawność fizyczną i intelektualną. Na jakie schorzenia może pomóc mleczko pszczele? Jakie są jego właściwości?

1. Czym jest i jak powstaje mleczko pszczele?
2. Skład mleczka pszczelego – wartości odżywcze
3. Mleczko pszczele – właściwości prozdrowotne i lecznicze
4. Jak spożywać mleczko pszczele? Dawkowanie
5. Przeciwwskazania do stosowania mleczka pszczelego
6. Zastosowanie mleczka pszczelego w kosmetyce

Czym jest i jak powstaje mleczko pszczele?

Mleczko pszczele to wydzielina produkowana przez gruczoły gardzielowe pszczół robotnic, które znajdują się w przedniej części ich głów. Ten cenny produkt jest podawany larwom trutowym i pszczelim w pierwszych 3–4 dniach ich życia, a także matce pszczelej przez cały okres rozwoju larwalnego oraz podczas składania jaj. Mleczko pszczele ma płynną konsystencję przypominającą śmietanę i może mieć różne odcienie, w tym niebieskobiały, jasnokremowy, jasnożółty oraz brudnoszary. Jego smak jest charakterystycznie cierpki i kwaskowaty, a zapach wyraźny i intensywny.

Skład mleczka pszczelego – wartości odżywcze

Za wyjątkowe właściwości mleczka pszczelego odpowiada zróżnicowany skład chemiczny, który uzależniony jest od wielu czynników. Zidentyfikowano różne składniki mleczka w zależności od tego, dla jakich larw jest produkowane – larw pszczół, trutni czy matek pszczelich. Mleczko pszczele pozyskuje się z mateczników, a na jego ilość oraz wartości odżywcze i zdrowotne wpływa wiek larwy matki, przy czym najintensywniejsza produkcja mleczka występuje w przypadku 3-dniowych larw.

Jaki skład ma mleczko? Około 30% do 43% mleczka pszczelego stanowi sucha masa, która składa się z białka (17–45%), węglowodanów (18–52%), tłuszczów (3,5–19%) oraz innych związków organicznych. Mleczko pszczele zawiera bardzo wartościowe białko, w skład którego wchodzą albuminy, globuliny oraz aż 29 aminokwasów, w tym wszystkie niezbędne aminokwasy, których organizm nie jest w stanie sam wyprodukować. W mleczku pszczelim znajdziemy również białkowe substancje biologicznie aktywne, w tym enzymy i hormony.

Mleczko pszczele zawiera także znaczne ilości neuroprzekaźnika acetylocholiny oraz niewielkie ilości hormonów płciowych, takich jak estradiol, progesteron i testosteron. Węglowodany zawarte w mleczku pszczelim to głównie cukry proste, takie jak glukoza i fruktoza, które stanowią 90% wszystkich węglowodanów. Natomiast w mleczku pszczelim nie występuje skrobia.

Mleczko pszczele – właściwości prozdrowotne i lecznicze

Liczne badania na zwierzętach pokazują, że mleczko pszczele ma wiele korzystnych właściwości leczniczych. Jest to produkt pełen składników odżywczych, łatwo przyswajanych przez organizm – może być więc spożywany w celach profilaktycznych.

Mleczko pszczele wzmacnia układ odpornościowy, może również ograniczać produkcję przeciwciał atakujących własne komórki w przypadku chorób autoimmunologicznych. Kuracja mleczkiem ma także pozytywny wpływ na układ krążenia, ponieważ reguluje ciśnienie krwi – w wyniku działania acetylocholiny może je obniżać, ale jednocześnie stymuluje wydzielanie adrenaliny, co może prowadzić do wzrostu ciśnienia. Ponadto mleczko obniża poziom cholesterolu całkowitego, dzięki czemu przeciwdziała rozwojowi miażdżycy, oraz redukuje poziom cukru we krwi. Produkt wspomaga regenerację tkanek, przyspiesza gojenie ran czy oparzeń. Mleczko wpływa również korzystnie na serce – jego stosowanie jest wskazane zwłaszcza po zawale serca, ponieważ pobudza szybszą regenerację mięśnia sercowego. Co więcej, mleczko wspiera odbudowę kolagenu, co korzystnie wpływa na gojenie złamań kości, które mogą zrastać się nawet trzy razy szybciej i nie odwapniać po wyleczeniu.

Mleczko pszczele ma również właściwości antybakteryjne. Udowodniono, że świeże mleczko pszczele przygotowane w roztworze wodnym wykazuje właściwości hamujące namnażanie się bakterii – a w odpowiednich, wyższych stężeniach (100 mg/ml) skutecznie zwalcza różnorodne bakterie, w tym gronkowce i pałeczki jelitowe. Oprócz tego mleczko hamuje rozwój grzybów, a także zwiększa odporność organizmu na choroby wirusowe wywołane m.in. wirusem grypy, świnki czy opryszczki.

Badania wykazały, że mleczko pszczele ma właściwości wspierające pracę mózgu, co tłumaczone jest obecnością kwasu γ-aminomasłowego, który ułatwia przewodzenie impulsów nerwowych. Dzięki innemu składnikowi – kwasowi 10-hydroksy-2-decenowemu – mleczko chroni organizm przed szkodliwym promieniowaniem jonizującym. Naukowcy wykazali również, że regularne stosowanie mleczka pszczelego może przedłużyć życie zwierząt z nowotworami, zwłaszcza w przypadkach takich jak białaczka i rak Ehrlicha. Ponadto mleczko pszczele wykazuje działanie przeciwcukrzycowe oraz może zapobiegać dnie moczanowej i chronić wątrobę przed działaniem toksyn.

Jak spożywać mleczko pszczele? Dawkowanie

Czyste mleczko pszczele najczęściej przyjmuje się podjęzykowo, jednak jego intensywny, kwaśny smak może być nieprzyjemny dla wielu osób. Aby poprawić jego walory smakowe, można spożywać mleczko pszczele w postaci dodatku do miodu, co przyniesie jeszcze lepsze korzyści zdrowotne. Takie połączenie nie tylko smakuje lepiej, ale także łączy korzystne właściwości obu produktów pszczelich. Mleczko pszczele w miodzie zazwyczaj ma zawartość od 0,4% do 6%, co odpowiada 40–600 mg substancji w jednej łyżeczce. Najlepszą przyswajalność przypisuje się mieszance o 2% zawartości mleczka pszczelego. Połączenie mleczka z miodem pozwala zachować jego właściwości i przydatność do spożycia przez około rok.

Składniki aktywne w mleczku pszczelim mogą utrzymywać swoją skuteczność nawet przez 2–3 lata. Jeszcze dłuższą trwałość ma mleczko liofilizowane – po procesie suszenia z 1 g świeżego produktu otrzymuje się około 350 mg proszku, który można przechowywać przez wiele lat w temperaturze pokojowej.

Zapobiegawczo oraz przy łagodnych dolegliwościach rekomendowana dzienna dawka wynosi od 35 do 100 mg. W przypadku poważniejszych chorób konieczne mogą być większe dawki mleczka, których wielkość powinna zostać skonsultowana z lekarzem. W różnych rejonach świata zalecane dawki mogą być inne – np. we Francji rekomenduje się spożycie od 250 do 500 mg mleczka pszczelego na dobę, podczas gdy w Japonii stosuje się nawet do 1000 mg. Najlepiej spożywać mleczko rano, a przy większych dawkach wskazane jest przyjmowanie mleczka w 2–3 porcjach podzielonych (rano, południe, wieczór), przyjmowanych 30 minut przed spożyciem posiłku.

Zalecana dawka mieszanki mleczka z miodem to zazwyczaj jedna łyżeczka 2–3 razy dziennie (rano, południe, wieczór). Kuracja powinna trwać od 6 do 8 tygodni. Najlepsze rezultaty można uzyskać, stosując ją 2–3 razy w roku.

Przeciwwskazania do stosowania mleczka pszczelego

U niektórych osób mleczko pszczele może wywoływać reakcje alergiczne. Przy jego doustnym przyjmowaniu mogą pojawić się dolegliwości, takie jak bóle brzucha, nudności, wymioty czy biegunka – w takim przypadku konieczne jest natychmiastowe przerwanie suplementacji mleczka pszczelego. Niekiedy w początkowym okresie kuracji mogą pojawić się zawroty głowy lub senność, jednak zazwyczaj symptomy te zanikają samoistnie po kilku dniach. Mleczko pszczele nie jest wskazane dla osób z chorobą Addisona, a także przy ostrych infekcjach zakaźnych, alergiach i nowotworach. Szczególną ostrożność należy zachować również u pacjentów z astmą oskrzelową.

Zastosowanie mleczka pszczelego w kosmetyce

Produkty pszczele, jak miód, mleczko pszczele czy propolis, od dawna znajdują zastosowanie w pielęgnacji skóry, oferując szeroki wachlarz właściwości regenerujących i odżywczych. Mleczko pszczele, bogate w cenne składniki odżywcze, takie jak witaminy i minerały oraz aminokwasy, to ceniony składnik kosmetyków – wspomaga odbudowę skóry, poprawia jej elastyczność i spowalnia procesy starzenia. Dodatkowo pomaga utrzymać optymalne nawilżenie skóry, co przekłada się na jej zdrowy i promienny wygląd.

Kosmetyki zawierające w składzie mleczko pszczele w stężeniu do 1% charakteryzują się działaniem nawilżającym i mogą łagodzić dolegliwości związane z alergicznym kontaktowym zapaleniem skóry, zwłaszcza w postaci uporczywego swędzenia. Za aktywność antyoksydacyjną substancji czynnych w mleczku pszczelim odpowiadają składniki, takie jak kwas 10-hydroksydekanowy, flawonoidy oraz związki fenolowe. Kwas 10-hydroksydekanowy wspomaga procesy regeneracyjne naskórka, wpływa na utrzymanie właściwego poziomu nawilżenia, zwiększa odporność komórek na stres oksydacyjny, a także ogranicza proces ich obumierania. Ponadto stymuluje produkcję kolagenu i pobudza syntezę transformującego czynnika wzrostu β1 w fibroblastach, co korzystnie wpływa na kondycję skóry.

Badania wskazują, że mleczko pszczele może regulować ekspresję genów cytochromu P450 oraz hamować enzymy odpowiedzialne za utlenianie lipidów, co wzmacnia jego działanie przeciwutleniające. Ponadto chroni skórę przed fotostarzeniem spowodowanym promieniowaniem UV, a także ogranicza nadmierną produkcję melaniny, co zapobiega powstawaniu przebarwień i przedwczesnemu starzeniu się skóry.

Ze względu na te cenne właściwości mleczko pszczele jest stosowane w kosmetykach oraz profesjonalnych zabiegach pielęgnacyjnych. Można je znaleźć w kremach do twarzy i ciała, serach, ampułkach, maseczkach oraz balsamach do ust, w których wykazuje działanie nawilżające, odżywcze i regenerujące. Jest również składnikiem szamponów, odżywek do włosów, żeli pod prysznic oraz kosmetyków do dłoni i paznokci, dzięki czemu wspomaga ich odbudowę i ochronę. W gabinetach kosmetycznych mleczko pszczele stosuje się w zabiegach odżywczych na twarz, terapiach przeciwstarzeniowych oraz kuracjach trychologicznych wzmacniających skórę głowy i cebulki włosów.