Mleczko pszczele
Przemysław Rokicki

Mleczko pszczele

Znawców przyrody nurtowała myśl. Jak to się dzieje, że z takiego samego zapłodnionego jajeczka po 21 dniach powstaje pszczoła robotnica (samica nie zdolna do zapłodnienia i znoszenia jajeczek), a z innego już po 16 dniach powstaje większa, w pełni rozwinięta samica, zdolna do zapłodnienia i składania jaj.

Odpowiedzią na te zagadki jest mleczko pszczele (Royal Jelly) pokarm królowej matki. Młode pszczoły robotnice wytwarzają w swoich gruczołach gardzielowych galaretowatą substancję o barwie kremowej i cierpkim smaku. Jest to mleczko pszczele, które służy do karmienia larw pszczół robotnic i trutni przez 3 pierwsze dni ich życia. Królowa pszczół jest nim natomiast karmiona przez całe życie. Mleczko pszczele powoduje, że z tych samych jaj mogą powstać pszczoły - robotnice i matki, że matka pszczela żyje 4 - 6 lat, a robotnica 30 - 35 dni.

W medycynie ludowej produkt ten znany był od bardzo dawna. Obecnie badania naukowe umożliwiają przyznanie racji ludowym uzdrowicielom, co do jego niezwykłych właściwości. Mleczko pszczele dostarcza organizmowi niezbędne związki, brakujące w codziennym pożywieniu. Podnosi odporność na różne infekcje, zwiększa sprawność fizyczną i intelektualną. Wykazuje działanie wzmacniające, usuwa zmęczenie, zwiększa efektywność pracy i powoduje przypływ sił życiowych. Wykazuje pozytywne działanie w przypadku miażdżycy naczyń krwionośnych, w stanach zapalnych żył, osteoporozie, zaburzeniach krążenia wieńcowego i przy podwyższonym ciśnieniu tętniczym krwi.

Co zawiera mleczko pszczele?

Skład chemiczny mleczka pszczelego podawanego matkom pszczelim jest bardzo bogaty. Zawiera m.in. hormony płciowe, co w znaczny sposób wpływa na szybkość rozwoju larw, wielkość, płodność i długość ich życia. Zazwyczaj od jednej rodziny pozyskuje się w sezonie trwającym od maja do końca lipca ok. 100 g mleczka pszczelego. Mleczko pszczele przypomina mleko ssaków, ma postać gęstej papki o zabarwieniu od jasnokremowego do jasnożółtego. Odznacza się cierpkim, kwaskowatym smakiem i swoistym ostrym zapachem, jest cięższe od wody, ma kwaśny odczyn (pH w granicach 3,4 - 4,3). Dobrze rozpuszcza się w alkoholu etylowym, acetonie i eterze.

Mleczko pszczele przeciętnie zawiera ok. 65% wody, 12% białka, 12% cukrów, 6% lipidów, 5% kwasów organicznych, hormony, sole mineralne i wiele witamin. Zawartość witamin jest znacznie większa niż w miodzie, czy pyłku kwiatowym. Białko mleczka pszczelego składa się głównie z albumin i globulin. Zawiera od 18 do 25 aminokwasów, przy czym ok. 10% aminokwasów występuje w stanie wolnym, dobrze przyswajalnym przez człowieka. Pod względem wartości odżywczej, ustępuje tylko białku jaja kurzego, przewyższając znacznie wartość odżywczą białka mięsa wołowego, a także mleka krowiego. W mleczku pszczelim obecne są liczne enzymy, w tym proteazy, amylaza i inwertaza. Warto odnotować wysoką zawartość (2 - 12 μg/g) neurohormonu - acetylocholiny oraz niewielkich ilości hormonów płciowych (estradiolu, progesteronu i testosteronu).

W mleczku stwierdzono ponad dwadzieścia makro- i mikroelementów, m.in. miedź, magnez, potas, fosfor, żelazo, cynk, siarkę, mangan, nikiel, kobalt, krzem, chlor, bizmut, arsen. Mleczko jest skarbnicą witamin. W dużych ilościach występuje w nim kwas pantotenowy, kwas nikotynowy, witamina PP oraz inozytol, w mniejszych obecne są witaminy B1, B2, B6, C, biotyna, kwas foliowy i witamina B12. Natomiast witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A, D, E) występują w ilościach śladowych. Poza tym posiada właściwości bakteriostatyczne i bakteriobójcze. Świeże mleczko działa bakteriostatycznie nawet w rozcieńczeniu 1:1000. W skład mleczka pszczelego wchodzą substancje lipidowe, wśród których wyróżniamy kwasy tłuszczowe nasycone i nienasycone, w tym NNKT, fosfolipidy, sterole i woski. Najbardziej charakterystyczną grupą są kwasy karboksylowe nienasycone, których głównym przedstawicielem jest kwas 10-hydroksy-2-decenowy. Jego zawartość wśród kwasów tłuszczowych może dochodzić do 66%. Mleczko pszczele zawiera poza tym około 5% kwasów organicznych, które warunkują jego kwaśny smak. Swoistymi dla tego produktu są kwasy pirogronowy i mlekowy. Z cukrów redukujących w mleczku pszczelim występują przede wszystkim glukoza i fruktoza, a w mniejszej ilości cukry złożone takie jak sacharoza, maltoza i gencjobioza. 

Pozyskiwanie i przechowywanie mleczka pszczelego

Mleczko pozyskuje się z mateczników w okresie od połowy maja do końca lipca. Pszczelarze stosują różne metody mobilizujące pszczoły do wychowu młodych matek pszczelich, aby zwiększyć produkcję mleczka pszczelego w ulu. Larwy 2-3- dniowe są tak obficie karmione, że aż „pływają” w mleczku. Pszczoły karmią tak kilkanaście, kilkadziesiąt larw. Z pięciu takich mateczników odbiera się około jednego grama mleczka. Mleczko pszczele jest produktem nietrwałym, przechowywane w temperaturze otoczenia szybko żółknie i wysycha, a jego aktywność biologiczna obniża się na skutek rozkładu wielu składników. Pszczoły zużywają mleczko na bieżąco, a więc go nie konserwują tak jak pierzgi.

Świeże mleczko jest wrażliwe na światło i wysokie temperatury. Zamknięte w szczelnych pojemnikach, w temperaturze pokojowej zachowuje swoje właściwości przez kilka dni. Przechowywane w lodówce w temp. 0-5 °C może być przechowywane przez okres roku. Mleczko można konserwować alkoholem. Najczęściej stosuje się 10% roztwór mleczka w 40% alkoholu etylowym. Stworzenie takiej mikstury umożliwia przechowywanie w szczelnym naczyniu, w ciemnym miejscu gotowego produktu przez okres jednego roku. Alternatywą jest mleczko pszczele konserwowane miodem. Mieszaninę tworzy się poprzez dodanie do płynnego miodu mleczka w ilości od 0,5% do 5%, bardzo długo i dokładnie mieszając. Miód z dodatkiem 2% mleczka pszczelego uznano jako najbardziej efektywną mieszankę. Można przechowywać ją w ciemnym miejscu przez rok, a w lodówce nawet dłużej. Dobre efekty daje adsorpcja na sproszkowanej laktozie. Jednak najlepszym sposobem utrwalania jest liofilizacja dająca możliwość przechowywania w temperaturze od 0 - 15°C nawet przez 5 lat.

Powiązane produkty

Działanie mleczka

Jedną  z najważniejszych właściwości biologicznych mleczka pszczelego jest wzmaganie procesów przemiany materii i odnowy tkanek. Produkt ten zwiększa  przemianę białkową, podwyższało liczbę erytrocytów i poziom hemoglobiny. Przypuszcza się, że w dużym stopniu przyczyniają się do tego jony żelaza i cynku wchodzące w jego skład. W czasie przeprowadzonych badań, obserwowano szybki przyrost masy ciała u badanych osobników, zwiększoną żywotność, przyspieszone dojrzewanie płciowe, wzmożenie aktywności rozrodczej oraz przedłużenie życia o około 30% w porównaniu z grupami kontrolnymi. Badania na zwierzętach dowodzą, że mleczko pszczele jest produktem o wysokiej wartości odżywczej i jest dobrze przyswajane przez organizm. Walory te zawdzięcza obecności takich związków jak aminokwasy, cukry, witaminy, biopierwiastki oraz enzymy i wolne kwasy tłuszczowe.

Przeprowadzone badania wykazały, że mleczko pszczele przyspieszało odbudowę tkanek miękkich, skracając czas gojenia ran i oparzeń. Wpływało także na odnowę komórek odpowiedzialnych za gojenie się tkanki kostnej oraz zapobiegało odwapnieniu kości po ciężkich złamaniach. Pod jego wpływem złamania kości u królików doświadczalnych zrastały się prawie 3-krotnie szybciej niż u zwierząt kontrolnych.

Mleczko pszczele wykazuje także właściwości przeciwbakteryjne. Świeży produkt działa bakteriostatycznie hamując rozwój bakterii w stężeniu 20 mg/ml, a w stężeniu 100 mg/ml wykazuje działanie bakteriobójcze. Działa ono zarówno na gronkowce złociste, dwoinki zapalenia płuc, laseczki wąglika i prątki gruźlicy, jak również na pałeczki jelitowe.

Stwierdzono, że hamuje rozwój drożdżaków i pleśni patogennych dla człowieka. Poza tym, znane jest jego działanie na wirusy grypy, świnki i opryszczki pospolitej, a także na pierwotniaki. Za działanie przeciwdrobnoustrojowe odpowiedzialny jest głównie kwas 10-hydroksy-2-decenowemu, a także royalizyna.

Mleczko pszczele korzystnie wpływa na serce i układ krążenia. Doświadczenia na zwierzętach dowodzą, że przyspiesza odbudowę tkanki serca objętej martwicą po eksperymentalnym zawale. Poza tym przeciwdziała sztucznie wywołanej arytmii mięśnia sercowego.

Jego wpływ na naczynia krwionośne jest dwojaki. Z jednej strony wyraźnie obniża ciśnienie tętnicze krwi, co związane jest z występowaniem w nim acetylocholiny, a z drugiej podwyższa je na skutek wzmagania wydzielania adrenaliny. Na tej podstawie można przyjąć, że ma ono działanie normalizujące ciśnienie. Ponadto u zwierząt doświadczalnych wykazuje zdecydowane działanie przeciwmiażdżycowe.

Często podkreśla się znaczny wpływ mleczka pszczelego na układ krwiotwórczy. Zwłaszcza małe dawki tego produktu, do 10 mg dziennie, zwiększają  objętość krwinek czerwonych i poziom zawartej w nich hemoglobiny, a także żelaza w surowicy krwi.

Badania na zwierzętach wskazują, że mleczko pszczele podawane drogą  pozajelitową pobudza układ odpornościowy, podwyższając tym samym odporność organizmu na zakażenia. Niezależnie od tego stwierdzono, że w schorzeniach powstałych na tle autoimmunoagresji, czyli samozniszczenia narządów i tkanek, obniża wytwarzanie przeciwciał skierowanych przeciwko własnym komórkom. Na tej podstawie można przyjąć, że ma działanie regulujące obronność organizmu.

Mleczko pszczele wykazuje właściwości ochraniające przed szkodliwym promieniowaniem jonizującym, co przypisuje się obecności w nim głównie kwasu 10-hydroksy-2-decenowego.

Badania farmakologiczne wskazują, że wywiera korzystny wpływ na ośrodkowy układ nerwowy. Wzmaga działanie kory mózgowej. Za działanie to odpowiedzialny jest między innymi kwas γ-aminomasłowy, który odgrywa ważną rolę w przewodzeniu impulsów nerwowych. W efekcie mleczko wywołuje pobudzenie oraz stan odnowy fizycznej i psychicznej.

Do innych właściwości mleczka pszczelego należy zaliczyć działanie przeciwcukrzycowe, zapobiegające powstawaniu dny moczanowej i ochraniające tkankę wątrobową przed zatruciem substancjami toksycznymi.

Zastosowanie w lecznictwie

Mleczko pszczele znalazło szerokie zastosowanie w dermatologii. Zalecane jest do leczenia trudno gojących się ran, w tym odleżyn i oparzeń, w łojotoku i egzemach łojotokowych, liszajach rąk i nóg. Zalecane jest także do leczenia łysienia łojotokowego i plackowatego. Dobre efekty lecznicze uzyskuje się po zastosowaniu mleczka w stanach zapalnych błony śluzowej jamy ustnej, gardła, języka i dziąseł oraz przy opryszczce.

Dzięki stymulacji centralnego układu nerwowego, mleczko pszczele wywiera korzystny wpływ na stan fizyczny i psychiczny człowieka. Stosowane u ludzi - wykazuje działanie wzmacniające, usuwa zmęczenie, podwyższa efektywność pracy i powoduje przypływ sił życiowych. Polepsza samopoczucie, koncentrację uwagi oraz przywraca równowagę psychiczną. Z tego względu, należy stosować je w stanach wyczerpania, osłabienia i napięcia mięśni, w wyczerpaniu nerwowym i bezsenności, a także w celu przyspieszenia procesów myślowych jak również w stanach zapalnych nerwu słuchowego.

Podwyższa odporność organizmu na zakażenia. Wykazuje działanie immunoregulujące. Powoduje wyraźny wzrost odporności organizmu na zakażenia poprzez pobudzania wytwarzania makrofagów i γ-globulin. Ze względu na właściwości immunologiczne, stosuje się je w schorzeniach powstałych na skutek autoimmunoagresji, takich jak zapalenie kłębków nerkowych, astma oskrzelowa atopowa (alergenna) i choroba reumatyczna.

Biorąc pod uwagę właściwości odżywcze, mleczko pszczele podaje się zarówno przy niedożywieniu, szczególnie u niemowląt i małych dzieci, jak również w zaburzeniach odżywiania i trawienia u dzieci starszych. Już w krótkim czasie powoduje ono wzrost łaknienia mleka, przyrost masy ciała i unormowanie czynności trawiennych. Stwierdzono także, że mleczko pszczele w trakcie wzmożonej przemiany materii lub w stanach niedożywienia u osób dorosłych, prowadzi do szybkiej odnowy białek ustrojowych, przyrostu masy ciała oraz uzupełnienia podstawowych substancji odżywczych. Z tego względu stosowane jest ono w okresie rekonwalescencji, po ciężkich i wyniszczających chorobach oraz zabiegach chirurgicznych.

U dzieci, mleczko pszczele jest wykorzystywane do leczenia anemii powstałej na skutek niedoboru żelaza. Powoduje wzrost liczby erytrocytów oraz zawartości hemoglobiny.

Mleczko pszczele ma zastosowanie w leczeniu schorzeń sercowo - naczyniowych takich jak: dusznica bolesna, nerwice, stany pozawałowe, nadciśnienie tętnicze, zatory mózgowe, miażdżyca (rozszerza naczynia, obniża ciśnienie krwi, obniża poziom cholesterolu, zwiększa elastyczność naczyń krwionośnych). Korzystne rezultaty osiąga się w leczeniu stanów zapalnych żył i krwotoków pochodzenia naczyniowego.

Mleczko pszczele przyjmowane drogą doustną wykazuje korzystne działanie w chorobie niedokrwiennej serca, miażdżycy tętnic wieńcowych oraz w okresie rehabilitacji po zawale mięśnia sercowego. Dla przykładu podawanie 100 mg mleczka pszczelego dziennie już po miesiącu eliminowało ból u ponad 70% chorych z niedokrwienną chorobą serca. Poza tym odnotowywano obniżenie poziomu lipidów i cholesterolu w surowicy krwi.

Dobre wyniki otrzymano, stosując mleczko pszczele u chorych z nadciśnieniem tętniczym i arytmią serca. Jest ono także z powodzeniem stosowane w stanach skurczowych tętnic kręgowych i zatorach mózgowych.

Mleczko pszczele ma też zastosowanie w zapobieganiu i leczeniu schorzeń przewodu pokarmowego i narządów wewnętrznych. Szczególnie podatne na działanie tego produktu są wrzody dwunastnicy. Ma ono zastosowanie u chorych z objawami zapalenia jelit grubych i w leczeniu różnych stanów zapalnych woreczka żółciowego, trzustki i wątroby. Chroni tkankę wątrobową przed różnego rodzaju substancjami toksycznymi. Stosuje się w leczeniu skutków alkoholizmu, zapobiega powstawaniu marskości wątroby. Skutecznie obniża poziom glukozy we krwi.

Stosowane jest również w leczeniu niewydolności nerek i nadnerczy. Działa moczopędnie, co jest pomocne w leczeniu otyłości. Jest przydatne do leczenia niewydolności jajników oraz w takich chorobach zakaźnych, jak: bruceloza i grypa. Mleczko pszczele okazało się pomocne także w leczeniu niektórych schorzeń dróg oddechowych. Mleczko sprzyja odnawianiu błony śluzowej oskrzeli oraz powodowuje lepsze przenikanie leków do dolnych dróg oddechowych. Poza tym jest bardzo pomocne w zapobieganiu chorobom przeziębieniowym.

Mleczko pszczele z powodzeniem stosowane jest w schorzeniach reumatycznych, między innymi w chorobie reumatycznej, reumatoidalnym zapaleniu stawów kręgosłupa, chorobie zwyrodnieniowej stawów, a także nerwobólach, migrenach i bólach pourazowych.

Zastosowanie w kosmetyce

Mleczko pszczele znalazło również szerokie zastosowanie w kosmetyce. Ze względu na właściwości odnowy skóry, jest ono ważnym składnikiem kremów, balsamów i płynów pielęgnacyjno-odżywczych, przeznaczonych zarówno do cery suchej, normalnej, jak i tłustej. Kremy i balsamy z mleczkiem pszczelim pobudzają metabolizm komórkowy oraz normalizują wydzielanie gruczołów łojowych. Mleczko wywiera na skórę korzystne działanie tonizujące, a także poprawia jej nawilżenie i elastyczność. Jego zawartość w preparatach kosmetycznych waha się od 0,5 do10%.

Dawkowanie mleczka

Mleczko pszczele można kupić w aptekach, sklepach zielarskich i ze zdrową  żywnością. Występuje w formie tabletek do ssania, kapsułek, syropu. Preparaty z zawartością mleczka pszczelego podaje się doustnie, podjęzykowo (ten sposób jest uznawany za najskuteczniejszy). Zalecane dawki wynoszą od 50 mg do 300 mg dla dorosłego człowieka, dzieci połowa dawki. Stosować rano, -1 godziny przed śniadaniem lub 2-3 godziny po kolacji.

Czyste mleczko najlepiej zażywać podjęzykowo (trzymać pod językiem kilka minut), przepłukując wcześniej usta. Kuracja powinna trwać 3-4 tygodnie do dwóch miesięcy, powinna być powtórzona raz lub dwa w ciągu roku. Zaleca się przeprowadzanie dwóch kuracji w ciągu roku profilaktycznie, wspomagając mleczko pyłkiem kwiatowym. Mieszanka miodu z mleczkiem (2 gramy mleczka na 200 gram miodu). Stosować dwa razy dziennie po łyżeczce mieszanki. Czas: godzinę przed jedzeniem i 2-3 godziny po kolacji. Mleczko konserwowane alkoholem stosować dwa razy dziennie po 15-20 kropli na łyżkę ciepłej wody, na godzinę przed jedzeniem i 2-3 godziny po kolacji. 

Azjatycka mieszanka poprawiająca potencję

Skład:

Miód                         1000,0

Mleczko pszczele        15,0

Pyłek kwiatowy           30,0

Imbir                          250,0

Kurkuma                    100,0

Kolendra                        5,0

 
Do ciepłego miodu należy dodawać stopniowo wszystkie składniki, dokładnie mieszając. Całość zamknąć w szczelnym naczyniu. Gotowy produkt należy przechowywać w lodówce. Stosować doustnie trzy razy dziennie po łyżce mieszanki.

Publikacja przygotowana na podstawie:
Kałużny E.: Pszczela apteczka. Apiherba, Leszno 1992,
Kędzia B., Hołderna-Kędzia E.: Leczenie produktami pszczelimi, Warszawa 1994,
Kędzia B., Hołderna-Kędzia E.: Naturalne leki z ula, Warszawa 1991
Paciorek A.: Mleczko pszczele, Żyjmy dłużej, 11/1999
Siuda M., Wilde J., Bratkowski J.: Pozyskiwanie mleczka pszczelego metodą intensyfikacji produkcji pasiecznej, Biul. Nauk., Nr 18, 2002
Kędzia B., Hoderna-Kędzia E.: Skład oraz właściwości biologiczne i lecznicze mleczka pszczelego, Pasieka, Nr 4/2006

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Środki roślinne stosowane w przeziębieniu

    Jesienią i zimą jesteśmy szczególnie narażeni na różnego rodzaju infekcje, czemu sprzyjają zmieniające się – nieraz dość gwałtownie – warunki pogodowe. Jeśli przemarzniemy, a na dodatek spędzamy większość czasu w ogrzewanych i klimatyzowanych pomieszczeniach, to o przeziębienie nie trudno.

  • Rośliny lecznicze stosowane w łagodnym przeroście gruczołu krokowego

    Łagodny przerost prostaty jest najczęstszą chorobą gruczołu krokowego i jedną z najczęstszych chorób mężczyzn po 40. roku życia.

  • Pyłek pszczeli - dla zdrowia i urody

    Pyłek pszczeli nazywany często pyłkiem kwiatowym kryje w sobie prawdziwe bogactwo dobroczynnych właściwości. Ze względu na zawartość substancji odżywczych znalazł zastosowanie jako substancja lecznicza. W ostatnim czasie pyłek pszczeli stał się przedmiotem zainteresowania nie tylko medycyny naturalnej, lecz także... kosmetologii.

  • Oparzenia słoneczne – pierwsza pomoc

    Oparzenie słoneczne to nasilony rumień skóry, połączony z uczuciem pieczenia, a nierzadko i pęcherzami, pojawiający się po ekspozycji na promieniowanie słoneczne. Skóra, zamiast zostać opalona, staje się czerwona i wrażliwa na dotyk. Sezon urlopowy w pełni, ale beztroskie plażowanie może skończyć się dla skóry boleśnie już po pierwszym dniu urlopu. Jak zapobiegać oparzeniom słonecznym oraz jak radzić sobie, gdy wystąpią?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl