Sezon na ukąszenia
Tomasz Mrozowski

Sezon na ukąszenia

Bliski kontakt z fauną i florą w sezonie letnim wiąże się z ryzykiem ukąszeń przez owady i kleszcze. Powszechnie dostępne preparaty owadobójcze czy odstraszające owady (tzw. repelenty) są pierwszym, najbardziej dostępnym i zwykle wystarczającym środkiem do walki z nimi. W nielicznych przypadkach, odczyny po ukąszeniach u niektórych osób, wymagają interwencji lekarskiej.

Ukąszenia komarów

Ukąszenia komarów w naszej szerokości geograficznej nie niosą ryzyka poważnych chorób. Są zazwyczaj mnogie i powodują dotkliwy świąd.

U dzieci częściej niż u dorosłych dochodzi pod wpływem drapania do wtórnych infekcji bakteryjnych, przedłużających i utrudniających gojenie się zmian. Stosowanie ogólnie dostępnych leków przeciwświądowych i przeciwalergicznych, a także działających miejscowo znieczulająco i chłodząco jest w większości przypadków wystarczającą metodą postępowania.

W leczeniu świądu skóry można stosować leki przeciwhistaminowe I i II generacji

I generacja

Bardzo istotnym elementem, który eliminuje stosowanie leków przeciwhistaminowych I generacji, jest ich stosunkowo mała selektywność, czyli możliwość występowania wielu działań niepożądanych, np. suchość jamy ustnej.

Jeśli raz zastosuje się lek, może to nie być objaw bardzo dokuczliwy, ale przy długim przyjmowaniu preparatu ma już spore znaczenie. Najważniejszym jednak działaniem niepożądanym leków przeciwhistaminowych I generacji jest wywoływanie senności, szczególnie u osób podatnych, a podatni są niemal wszyscy pacjenci. To niekorzystne działanie, ponieważ sprawność psychoruchowa człowieka jest niezwykle ważna w codziennym funkcjonowaniu. Niekorzystne oddziaływanie polega również na tym, że leki te mają stosunkowo krótki okres półtrwania, czyli trzeba je często stosować.

II generacja

Leki przeciwhistaminowe II generacji są bardziej selektywne niż I generacji, charakteryzują się dużo mniejszą penetracją do ośrodkowego układu nerwowego, można je stosować raz na dobę, co znacznie ułatwia prowadzenie terapii.

Należy zaznaczyć, że stosowanie leków przeciwhistaminowych na chorobowo zmienioną skórę przez dłuższy okres może spowodować, że organizm uczuli się na sam lek przeciwhistaminowy. Dlatego zasadą jest stosowanie miejscowych leków przeciwhistaminowych na małej powierzchni ciała, nieprzekraczającej 10 proc. i przez krótki czas, gdy wiemy, że dany czynnik szybko ustąpi, np. na skórę w miejscu ukąszenia komara.

W nasilonych odczynach po ukąszeniach komarów, przejawiających się dużym obrzękiem, zaczerwienieniem, świądem, a nawet bólem pomocne może być krótkotrwałe stosowanie leków zawierających glikokortykosteroidy.

Przy wyjątkowo nasilonych odczynach z dotkliwym świądem i cechami wtórnej infekcji bakteryjnej, co zdarza się rzadko, może być konieczne leczenie ogólne lekami przeciwalergicznymi (antyhistaminowymi) i antybiotykami. Najlepszą metodą profilaktyki jest unikanie ukąszeń poprzez ochronę skóry odzieżą i stosowanie środków odstraszających komary (repelentów).

Powiązane produkty

Błonkoskrzydłe

Większe ryzyko poważnych reakcji wiąże się z ukąszeniami owadów żądlących: pszczół, trzmieli, os, os żółtych i szerszeni. O ile pszczoły są owadami przyjaznymi, niewykazującymi poza ulem agresji, o tyle osy i szerszenie mogą żądlić, nawet wielokrotnie, nieprowokowane.

Jad

Jad owadów jest mieszaniną silnych enzymów i peptydów. Alergenem głównym jadu pszczoły jest fosfolipaza A2, pozostałe to hialuronidaza, fosfataza kwaśna, mellityna oraz proteaza. Jad osy zawiera antygen 5, fosfolipazę A1 oraz hialuronidazę.

Zawartość jadu u poszczególnych owadów jest różna. O ile w czasie żądlenia pszczoła uwalnia 50-140 mcg jadu, trzmiel od 10 do 31 mcg, osa około 3,1 mcg jadu, to w worku jadowym szerszenia znajduje się 260 mcg jadu.

Unikaj szerszenii

Chociaż skład jadu szerszenia jest podobny do jadu osy, to użądlenie szerszenia jest bardzo niebezpieczne ze względu na samą ilość jadu, co może warunkować ciężkość reakcji po użądleniu. Z tego powodu użądlenie nawet jednego szerszenia może być groźne. W przypadku użądleń mnogich, niezależnie od reakcji anafilaktycznej, może dojść do rozwoju reakcji toksycznej.

Kuczmany

Amatorami krwi ludzkiej są też kuczmany, przypominające komary małe stworzonka, które kąsają nawet przez ubranie.

Napadają na ludzi głównie wczesnym rankiem i o zmierzchu, a ropne ślady po ich ukłuciach mogą utrzymać się do kilku dni. Kuczmany atakują w specyficzny dla siebie sposób: pełzając lub podlatując z ziemi i roślin.

Ukłucia niektórych gatunków kuczmanów mogą być niebezpieczne, ponieważ te owady mają zdolność zakażania wirusami paraliżującymi układ nerwowy. Owady te są bardzo wrażliwe na środki owadobójcze i powinniśmy je zwalczać w ten sam sposób co komary.

Kiedy konieczna jest specjalistyczna pomoc?

Użądlenia owadów błonkoskrzydłych wywołują reakcje miejscowe i ogólne. Najczęściej w miejscu użądlenia powstaje rumień i obrzęk, któremu towarzyszą ból, pieczenie i uczucie rozpierania, utrzymujące się do 48 godzin.

Obrzęk

Trwający wiele dni nasilony obrzęk (średnica odczynu powyżej 10 cm) świadczy o uczuleniu na jad błonkówek lub o zakażeniu. Rzadziej do objawów tych dołączają uogólnione reakcje będące zawsze symptomem alergii. W łagodnych postaciach objawiają się pokrzywką, tzn. wystąpieniem swędzących zmian obrzękowych – bąbli (jak po poparzeniu pokrzywą).

Obrzęk może dotyczyć śluzówek warg, języka, krtani i powodować trudności w oddychaniu, którym towarzyszy niepokój, lęk i poczucie choroby. W skrajnych przypadkach mogą wystąpić zawroty głowy, ucisk w klatce piersiowej, nudności, duszność, zamroczenie i utrata przytomności, świadczące o postępującej niewydolności krążeniowo-oddechowej, kończącej się, w wypadku nieudzielania szybkiej pomocy lekarskiej, zgonem.

Reasumując, po użądleniu przez błonkówkę może wystąpić prawidłowa reakcja miejscowa, nadmierna reakcja miejscowa, ogólnoustrojowa reakcja anafilaktyczna oraz rzadziej – ogólnoustrojowa reakcja toksyczna i reakcje nietypowe.

Użądlenie w błonę śluzową gardła

Niebezpieczne jest użądlenie w błonę śluzową gardła, co może nastąpić, jeśli owad zostanie połknięty. Obrzęk takiej okolicy może doprowadzić do zatkania światła krtani i uniemożliwienia oddychania.

Gdy nastąpi takie użądlenie, należy szybko podać do ssania lód albo coś zimnego do picia, żeby opóźnić, ograniczyć lub wręcz zapobiec groźnemu obrzękowi okolicy gardła i nasady języka.

Wstrząs anafilaktyczny

Najgroźniejszym typem reakcji na użądlenie jest wstrząs anafilaktyczny. U osób szczególnie wrażliwych może on wystąpić nawet po użądleniu przez pojedynczego owada, szczególnie w obrębie głowy lub szyi.

Objawy ogólnoustrojowej reakcji anafilaktycznej dotyczą skóry, układu pokarmowego, układu oddechowego oraz układu krążenia.

Szczególnie groźne są reakcje ze strony układu oddechowego, takie jak duszność, obrzęk krtani oraz układu krążenia – spadek ciśnienia tętniczego krwi powodujący zapaść z utratą przytomności.

Postępowanie po użądleniach

Postępowanie przy wszystkich użądleniach jest takie samo: w przypadku pszczoły, która jako jedyna pozostawia żądło, należy je jak najszybciej usunąć, tak by nie wycisnąć zawartości woreczka jadowego do skóry.

Następnie – to już w przypadku wszystkich owadów – w miejsce użądlenia należy przyłożyć zimny okład, np. z lodu. Polecany jest także mocny miejscowy ucisk, zmniejszający wchłanianie jadu. Efekt zmniejszający rumień, obrzęk i świąd wywierają preparaty glikokortykosteroidów.

Przedłużanie się reakcji miejscowej i pojawienie się objawów ogólnych: świądu, pokrzywki czy obrzęku śluzówek wymaga leczenia farmakologicznego. Bezwzględnym wskazaniem do szybkiej interwencji lekarskiej są objawy ogólne, pojawiające się w czasie pierwszej godziny po ukąszeniu.

Około 50 proc. osób, u których wystąpiły poważne objawy ogólne po użądleniu, narażonych jest na ryzyko wystąpienia ponownej reakcji po kolejnym użądleniu. Osoby te powinny zabezpieczyć się w zestaw przeciwwstrząsowy. Składa się on z: adrenaliny w ampułkostrzykawce, glikokortykosteroidu doustnego oraz leku antyhistaminowego.

Bardzo ważne jest, aby pacjent miał odliczone tabletki, ponieważ po użądleniu nie ma na to czasu. Każdy pacjent powinien zostać przeszkolony przez personel medyczny, jak prawidłowo używać ampułkostrzykawki. Dotyczy to miejsca podania, charakterystycznego kliku świadczącego o podaniu leku oraz pozostawienia wkłutej igły przez 10 sekund.

Bardzo ważne jest także, aby chorzy wiedzieli, że zestaw przeciwwstrząsowy zabezpiecza tylko na krótki czas. Pomimo subiektywnej poprawy samopoczucia, pacjent powinien jak najszybciej skontaktować się z lekarzem.

Kontakt z fachową służbą medyczną w celu uzyskania pierwszej pomocy nie oznacza jednak koniecznie jazdy do szpitala – może to być każdy punkt medyczny, który posiada zestaw przeciwwstrząsowy, a więc nawet gabinet stomatologa.

Trzeba jednak wiedzieć, że w przypadku anafilaksji po ukąszeniu błonkówek odnotowuje się reakcje dwufazowe. Po ok. 6-8 godz. od wyprowadzenia ze wstrząsu, pomimo braku kontaktu z alergenem, następuje samoistny nawrót objawów.

Wówczas, jeżeli pacjent nie znajduje się pod opieką specjalisty, może to zakończyć się fatalnie.

Dlatego pacjenci, którzy przebyli reakcję anafilaktyczną po użądleniu owada, powinni być poddani 48-godzinnej obserwacji. Pomocne w zmniejszeniu ryzyka użądlenia przez owady żądlące jest unikanie chodzenia bez obuwia, odpowiednia odzież, rezygnacja z zapachowych przyciągających owady kosmetyków, usuwanie przez przeszkolone ekipy gniazd owadów w domach lub ich sąsiedztwie, uważne spożywanie „na świeżym powietrzu” potraw.

Produkty odstraszające – repelenty

Aptekarze mogą współcześnie zaproponować pacjentom szeroki wybór repelentów– środków odstraszających owady w wygodnych formach płynów, żeli, plastrów, aerozoli, chusteczek nasączonych repelentem.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Natura w walce ze stresem

    Jedną z najsłynniejszych roślin adaptogennych jest żeń-szeń, o którym pisaliśmy w poprzednim numerze. Rośliny te wykazują właściwości naprawcze w organizmie i stąd ich nazwa – adaptogenne. Niekiedy nazywa się je roślinami przeciwstresowymi, gdyż przeciwdziałają wszelkim niekorzystnym czynnikom mogącym szkodzić organizmowi, określanym jako czynniki stresowe lub stresory.

  • Zioła w nadciśnieniu

    Nadciśnienie tętnicze może pojawić się w każdym wieku, choć najczęściej atakuje ludzi starszych. Długo przebiega bezobjawowo, a zauważalne dolegliwości występują nieraz dopiero w okresie uszkodzenia serca lub nerek. Nadciśnienie należy leczyć jak najwcześniej, a terapię można wspierać ziołami.

  • Grzybice stóp i paznokci

    Podpowiadamy jak rozpoznać, wyleczyć i chronić stopy przed grzybicą. Poznaj skuteczne rady dotyczące profilaktyki i leczenia grzybicy stóp i paznokci. Jak dbać o higienę latem?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij