Udar jako jeden z pierwszych objawów COVID-19
Justyna Piekara

Udar jako jeden z pierwszych objawów COVID-19

Naukowcy i lekarze nieustannie próbują zrozumieć długoterminowe skutki COVID-19. Okazuje się, że koronawirus, oprócz oczywistych i łatwo dostrzegalnych objawów, takich jak kaszel, duszności czy gorączka, prawdopodobnie może przyczynić do udaru i powstania innych deficytów neurologicznych.

Udar mózgu może być związany z koronawirusem

Pracownicy służby zdrowia są świadkami nieproporcjonalnie większej liczby udarów mózgu wśród pacjentów z COVID-19 w porównaniu z pacjentami niezainfekowanymi SARS-CoV-2. Czy zatem istnieje związek między COVID-19 a ryzykiem udaru?

Choć trend jest zauważalny, to jeszcze za wcześnie, by można było mówić o pewności. Na ten moment praktyka kliniczna nie zmieni się przez te ustalenia. Biorąc pod uwagę niedawny przebieg pandemii, większość wykonanych do tej pory eksperymentów obejmowała stosunkowo małe serie przypadków – prace te mogą stanowić wstęp do dalszych badań.

Objawy neurologiczne związane z COVID-19

Zarówno mniej szkodliwe ludzkie koronawirusy (HCoV-OC43, HCoV-229E, H-CoV-HKU1, H-CoV -NL63), jak i te szczepy, które wywołały epidemie w latach ubiegłych (SARS-CoV, MERS-CoV), wiązały się ze sporadycznymi chorobami układu nerwowego. Wszystko wskazuje na to, że podobna zależność będzie dotyczyć COVID-19. 

W ogólnym rozrachunku odsetek infekcji SARS-CoV-2 prowadzący do chorób neurologicznych prawdopodobnie pozostanie niewielki, ale biorąc pod uwagę, że obecnie borykamy się z ogólnoświatową pandemią, możemy mieć do czynienia ze stosunkowo dużą liczbą takich przypadków.

W badaniu opublikowanym w „JAMA Neurology” przeanalizowano 214 przypadków pacjentów hospitalizowanych z powodu potwierdzonej infekcji COVID-19 w Wuhan w Chinach, pierwotnym epicentrum pandemii. U blisko 40% badanych oprócz problemów z oddychaniem ujawniły się problemy neurologiczne.

Według szacunków naukowców z Wielkiej Brytanii – M. A. Ellul’a i jego zespołu, częstości występowania przewidują łącznie 1805–9671 pacjentów z powikłaniami ze strony ośrodkowego układu nerwowego (OUN) i 2407–7737 z powikłaniami dotyczącymi obwodowego układu nerwowego (PNS). Wszystko wskazuje na to, że liczby te będą rosły wraz z kontynuacją pandemii.

Polecane dla Ciebie

Czy udar może być następstwem COVID-19?

Najprościej rzecz ujmując, udar ma miejsce, gdy krew nie może swobodnie przepływać do mózgu, a wraz z nią przestaje być doprowadzany tlen i substancje odżywcze. W rezultacie komórki nerwowe zostają uszkodzone i obumierają. Udar może być zapoczątkowany powstaniem zakrzepu krwi, zwężeniem lub pęknięciem naczynia krwionośnego w mózgu, jest to złożona dolegliwość, która może mieć różne przyczyny i objawiać się na wiele sposobów.

Prawdopodobnie powstałe w czasie infekcji COVID-19 stan zapalny oraz nadkrzepliwość skutkują tworzeniem się zakrzepów w naczyniach krwionośnych i w konsekwencji mogą doprowadzić do udaru. Naukowcy z Western University i Lawson Health Research Institute badali związek między COVID-19 a udarem. Wyniki swojej pracy opublikowali internetowym wydaniu „Neurology”. Zespół badawczy donosi, że u osób bezobjawowo przechodzących COVID-19 może dochodzić do udaru mózgu.

Na podstawie przeanalizowanych danych z całego świata, Kanadyjczycy wysnuli wniosek, że 2 na 100 hospitalizowanych pacjentów doznaje udaru mózgu. Co więcej, osoby przed 50. rokiem życia nie wykazywały objawów typowych dla COVID-19 w momencie, gdy doszło do udaru.

Badania w sprawie istnienia potencjalnego związku COVID-19 z częstością występowania udaru prowadzą również doktorzy nauk medycznych – Florian P. Thomas, Kierownik Katedry Neurologii w Neuroscience Institute w Hackensack University Medical Center i Thomas Steineke, dyrektor i kierownik neurochirurgii z Neuroscience Institute w JFK Medical Center. W wybranych przypadkach zdecydowali się prowadzić obserwacje swoich pacjentów na bieżąco. Wcześniej wspomniane prace badawcze powstały na podstawie danych retrospektywnych.

Światowa Organizacji Udaru Mózgu wykazała, że ryzyko udaru niedokrwiennego podczas COVID-19 wynosi około 5%. Udary krwotoczne związane z COVID-19 są znacznie rzadsze.

Udar niedokrwienny a COVID-19

Naukowcy przeanalizowali dane 844 pacjentów ze szpitali University of Pennsylvania, Penn Presbyterian Medical Center i Pennsylvania Hospital z objawami COVID-19. Wyniki obserwacji opublikowano w „Stroke”, możemy przeczytać, że korelacja udarów niedokrwiennych z COVID-19 jest niska. Zwykle były one związane z zaistniałymi wcześniej czynnikami ryzyka niż samym koronawirusem.

Udar krwotoczny a COVID-19

Chociaż patogeneza udarów krwotocznych w przebiegu COVID-19 nie została w pełni wyjaśniona, prawdopodobne jest, że powinowactwo SARS-CoV-2 do receptorów ACE-2, w śródbłonkowych i tętniczych komórkach mięśni gładkich w mózgu, pozwala wirusowi uszkadzać tętnice wewnątrz czaszkowe, powodując pękanie ścian naczyń. Towarzyszce temu masowe uwalnianie cytokin może dodatkowo uszkodzić i powodować rozpad bariery krew-mózg i wywołać zespół krwotocznej tylnej odwracalnej encefalopatii (PRES).

  1. K. Pyrć, Ludzkie koronawirusy, „Postępy Nauk Medycznych” 2015, nr 4b, s. 48-54.
  2. M. A. Ellul, L. Benjain, B. Singh, Neurological associations of COVID-19, „Lancet Neurology” 2020, nr 9 (19), s. 767-783, [online] https://doi.org/10.1016/S1474-4422(20)30221-0, [dostęp:] 16.10.2020.
  3. J. D. Spence, G. R. de Freitas, L. C. Pettigrew, Mechanism of stroke in COVID-19, „Cerebrovasculad Diseases” 2020, nr 49 (4), [online] https://doi.org/10.1159/000509581, [dostęp:] 16.10.2020.
  4. L. Mao, H. Jin, M. Wang, Neurologic Manifestations of Hospitalized Patients With Coronavirus Disease 2019 in Wuhan, China, „JAMA Neurology” 2020, nr 77(6), s.683-690, [online] doi:10.1001/jamaneurol.2020.1127, [dostęp:] 16.10.2020.
  5. S. Friedman, M. B. Bullrich, A. Jimenez–Ruiz, Stroke Risk, phenotypes, and death in COVID-19: systematic review and newly reported cases, „n.neurology.org” [online] https://n.neurology.org/content/early/2020/09/15/WNL.0000000000010851, [dostep:] 16.10.2020.
  6. K. Woehnker, Can COVID-19 Cause a Stroke?, "www.hackensackmeridianhealth.org" [online], https://www.hackensackmeridianhealth.org/HealthU/2020/05/20/can-covid-19-cause-a-stroke, [dostep] 16.10. 2020.
  7. A. Rothstein, O. Oldridge, H. Shwennsen, Acute Cerebrovascular Events in Hospitalized COVID-19 Patients, "Stroke" 2020, nr 59 (19), [online] https://www.ahajournals.org/doi/10.1161/STROKEAHA.120.030995, [dostep:] 16.10.2020.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij