Pulsoksymetr – jaki wybrać, jak odczytać wynik, ile kosztuje urządzenie?

Pulsoksymetr to mały i prosty w obsłudze sprzęt do mierzenia saturacji. Jeszcze kilka miesięcy temu był wykorzystywany głównie w szpitalach, poradniach pulmonologicznych lub gabinetach lekarzy pierwszego kontaktu. Jednak od kilku miesięcy cieszy się ogromnym zainteresowaniem i można śmiało powiedzieć, że właśnie trawa jego przysłowiowe 5 minut. Co to jest pulsoksymetr, na jakiej zasadzie działa i jak interpretować wyniki pomiaru? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

Pulsoksymetr jest prostym w obsłudze sprzętem medycznym, który zyskał swoją popularność w czasie pandemii COVID-19. Umożliwia on zarówno pomiar saturacji, jak i tętna. Najbardziej popularne są pulsoksymetry napalcowe, które umożliwiają analizę tych parametrów samodzielnie w warunkach domowych.

Co to jest pulsoksymetr?

Pulsoksymetr to małe, nieinwazyjne i elektroniczne urządzenie, służące do pomiaru saturacji (SpO2), czyli nasycenia krwi (dokładnie hemoglobiny) tlenem. Badanie następuje przez skórę, jest bezbolesne i proste w wykonaniu. Analiza saturacji krwi polega na włożeniu palca (najczęściej wskazującego) do środka pulsoksymetru, gdzie zaciska go „bezpieczny klips”, dokonując pomiaru.

Pulsoksymetr – zasada działania

Zasada działania pulsoksymetru polega na wykorzystaniu zjawiska pulsoksymetrii, czyli emitowania światła czerwonego i podczerwonego o różnej długości fali. Hemoglobina ma zdolność do pochłaniania różnej długości tych fal, co jest uzależnione od tego, czy transportuje tlen – oksyhemoglobina, czy jest tego tlenu pozbawiona – hemoglobina odtlenowana/zredukowana. Działając w oparciu o te mechanizmy, pulsoksymetr oblicza stopień jej wysycenia tlenem, a wynik podawany jest w procentach. Drugim parametrem, który możemy zmierzyć dzięki pulsoksymetrowi jest tętno, ponieważ urządzenie to wykorzystuje pulsacyjny sygnał wytwarzany przez krew tętniczą w palcu.

Pulsoksymetr – rodzaje

Obecnie na rynku dostępne są następujące rodzaje pulsoksymetru:

Pulsoksymetr napalcowy – jak wskazuje nazwa, zakładany jest na palec osoby badanej. Przeznaczono go dla pacjentów niewymagających pobytu w szpitalu. Służy do samodzielnego wykonania pomiaru w warunkach domowych, a także w pracy czy w podróży.
Pulsoksymetr stacjonarny – używany jest przez pracowników medycznych w szpitalach i placówkach medycznych. Oprócz opcji ciągłego monitorowania saturacji SpO2 i tętna posiada system alarmowy, który pozwala na wczesne wykrycie u pacjenta problemów z oddychaniem, dzięki czemu personel medyczny może szybko interweniować.
Pulsoksymetr nadgarstkowy – umożliwia szybki pomiar saturacji i tętna na nadgarstku. Może on występować w postaci tzw. opaski SMART.
Pulsoksymetr dla noworodków i niemowląt – zaprojektowany specjalnie dla najmłodszych pacjentów, może być wykorzystywany już od 1 tygodnia życia. Pomiar saturacji krwi i analiza pulsu odbywa się przez założenie pulsoksymetru na udo, stopę, ramię lub nadgarstek. Profesjonalne pulsoksymetry dla wcześniaków są wyposażone także w dodatkowy moduł, służący do pomiaru temperatury ciała. Urządzenia dla najmłodszych charakteryzują się większą dokładnością i stabilnością pomiaru przy ruchach dziecka. Pulsoksymetry dla starszych dzieci występują jako urządzenie zakładane na palec.

Kto i kiedy powinien kupić pulsoksymetr?

Zakup tego urządzenia poleca się zwłaszcza osobom:

• zakażonym wirusem SARS-CoV-2;
• z chorobami układu oddechowego, szczególnie tym z POChP (przewlekłą obturacyjną chorobą płuc) czy chorym na astmę oskrzelową;
• z ciężkimi zaburzeniami oddychania, korzystających z koncentratora tlenu;
• z chorobami układu krążenia (choroba wieńcowa, niewydolność serca);
• chorującym na cukrzycę;
• chorującym na mukowiscydozę;
• uprawiającym zawodowo sporty wysokościowe np. alpinistom, skoczkom spadochronowym.

Pulsoksymetr – jak interpretować wyniki pomiaru?

Prawidłowy wynik saturacji mieści się w granicy 95 – 98%. U osób palących papierosy wynik ten może być niższy – od 92 do 95%. Pacjenci przechodzący tlenoterapię osiągają saturację SpO2 na poziomie 98 – 100%. U noworodków prawidłowy wynik to 91 – 96%. Saturacja poniżej normy to wynik pomiaru poniżej 90%. Taki stan może świadczyć o niewydolności oddechowej i wymaga pilnego skontaktowania się z lekarzem.

Czy pulsoksymetr jest skuteczny w diagnozowaniu COVID-19?

W ostatnich miesiącach pulsoksymetr jest jednym z najbardziej pożądanych sprzętów medycznych na rynku. Chociaż jest niezbędny do monitorowania saturacji podczas przebiegu wielu chorób, tak dopiero podczas epidemii COVID-19 zyskał wyjątkową popularność. Obecnie pulsoksymetr jest polecany dla osób z pozytywnym wynikiem testu na obecność SARS-CoV-2, u których choroba przebiega bezobjawowo lub skąpoobjawowo. Osoby takie nie wymagają hospitalizacji, niemniej w warunkach domowych powinny samodzielnie kontrolować swój stan zdrowia, przede wszystkim poprzez obserwację parametru, jakim jest saturacji krwi. Dla zakażenia wirusem SARS-CoV-2 bardzo charakterystyczne jest niedotlenienie tkanek i narządów, czyli hipoksja. Najbardziej charakterystyczne objawy tego stanu to: sinica centralna, czyli sino-niebieskie zabarwienie błon śluzowych ust, języka oraz skóry, którym może towarzyszyć pojawienie się senności i zmęczenia. Warto podkreślić, że u większości zarażonych może dojść do rozwinięcia tzw. cichej hipoksji, której powyższe widoczne objawy niedotlenienia nie towarzyszą, a mimo tego organizm chorego fizjologicznie znajduje się w stanie hipoksji. Z tego powodu bardzo istotne jest kontrolowanie saturacji w warunkach domowych, właśnie za pomocą pulsoksymetru.

Ile kosztuje pulsoksymetr? Czy może być refundowany przez NFZ?

Obecnie pulsoksymetr jest refundowany przez NFZ, jeśli pacjent jest objęty Programem Domowej Opieki Medycznej, czyli systemem monitoringu pacjentów zakażonych COVID-19. Do tego programu pacjent nie zgłasza się sam, jest do niego kwalifikowany przez lekarza POZ. Z kolei cena pulsoksymetru zależy od kilku czynników, jak na przykład typu urządzenia, które wybierzemy lub miejsca, w którym dokonamy zakupu. Najpopularniejsze są pulsoksymetry napalcowe, a ich cena zaczyna się od około 50 złotych. Decydując się na zakup pulsoksymetru, należy zwrócić uwagę na jego funkcję, nazwę producenta i rodzaj zasilania (bateryjne lub z opcją zasilania). Warto wybrać produkt atestowany, charakteryzujący się dużą dokładnością pomiaru. Cena pulsoksymetru napalcowego waha się od 65 zł do nawet 350 zł na jedną sztukę. Urządzenie to można kupić w aptekach, sklepach medycznych czy serwisach aukcyjnych.