D-dimery – wskazania, normy, podwyższone. Poziom d-dimerów a zakrzepica
Barbara Sitek

D-dimery – wskazania, normy, podwyższone. Poziom d-dimerów a zakrzepica

Badanie d-dimerów we krwi jest jednym z głównych parametrów wykorzystywanych w diagnostyce chorób zakrzepowych, takich jak zakrzepica żył głębokich dolnych czy zatorowość płucna. Skrzepy krwi znajdujące się w naczyniach krwionośnych mogą zamknąć światło tych przewodów, doprowadzając do bardzo poważnych komplikacji zdrowotnych. Wyróżnia się cztery podstawowe metody oznaczenia stężenia d-dimerów we krwi (metoda lateksowa, immunoenzymatyczna, aglutynacji pełnej krwi i wykorzystująca przeciwciała znakowane technetem). Kiedy wykonać badanie, ile kosztuje oznaczenie stężenia d-dimerów, jak się do niego przygotować? Odpowiadamy w niniejszym artykule.

D-dimery będące produktami enzymatycznego rozpadu fibryny, pojawiają się w organizmie w momencie, w  którym dochodzi do lizy (rozpuszczenia, rozpadu) utworzonego wcześniej zakrzepu. Ich obecność czy podwyższony poziom we krwi może być zatem wykorzystywany jako wskaźnik, którego charakteryzuje wysoka przydatność kliniczna i diagnostyczna we wszystkich procesach chorobowych, jakie towarzyszą stanom  nadkrzepliwości  (np. zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego). Niskie d-dimery pozwalają z kolei na wykluczenie u pacjenta schorzeń, takich jak żylna choroba zakrzepowo-zatorowa, zakrzepica żył głębokich lub zatorowość płucna.

Czym są d-dimery?

D-dimery są to cząsteczki peptydowe (białkowe), powstające jako uboczny produkt procesu fibrynolizy, podczas którego dochodzi do rozpuszczenia istniejącego zakrzepu i przywrócenia płynności krwi, dzięki czemu naczynie, w którym został on utworzony, znów staje się drożne. W momencie uszkodzenia naczynia krwionośnego, w miejscu, w którym do niego doszło, gromadzą się płytki krwi, tworzące tzw. pierwotny czop hemostatyczny. Aby skutecznie zahamować wypływ krwi, czop ten musi być wzmocniony poprzez sieć włóknika, który jest wytwarzany dzięki kaskadowym reakcjom zachodzącym z udziałem specjalnych białek obecnych w osoczu, nazywanych czynnikami krzepnięcia. Jeżeli cały proces przebiegnie prawidłowo i krwawienie będzie w pełni zahamowane, to powstający zakrzep zostanie po pewnym czasie rozpuszczony, a równowaga pomiędzy układami krzepnięcia i fibrynolizy będzie zachowana. W sytuacjach, kiedy układ krzepnięcia jest zaktywowany nadmiernie, zaczyna dochodzić do wytwarzania zakrzepów również w miejscach, gdzie nie doszło do przerwania ciągłości naczynia, co prowadzi do jego zwężenia i blokady przepływu krwi, mogącego skutkować niedokrwieniem tkanek. W takich przypadkach układ fibrynolizy również ulega większej aktywacji, koncentrując się na rozpuszczaniu istniejących skrzepów, a ilość powstających w organizmie d-dimerów zdecydowanie wzrasta. 

D-dimery są produktami rozpadu wyłącznie stabilnej, usieciowanej fibryny i u osób zdrowych występują jedynie w śladowych ilościach. Biorąc pod uwagę, że czas ich połowicznego rozpadu wynosi ok. 8–9 godzin, to stwierdzenie ich podwyższonego poziomu w osoczu krwi świadczy o toczącym się aktywnie w organizmie procesie fibrynolizy i czyni je jej specyficznymi i czułymi markerami.

Kiedy oznacza się d-dimery?

Badanie to warto wykonać u pacjentów, u których podejrzewane jest występowanie problemów zakrzepowo-zatorowych, a także w przypadku, gdy w morfologii krwi obserwowany jest wzrost ilości płytek. Zakrzepica żył głębokich jest chorobą rozwijającą się na podłożu zaburzeń w przepływie krwi w kończynach dolnych i tam manifestuje większość swoich objawów. U części osób może ona również rozwinąć się w zatorowość płucną, gdy powstający zakrzep odrywa się od ściany naczynia i wraz z prądem krwi przemieszcza się w stronę płuc, co może doprowadzić do bardzo niebezpiecznego stanu zawężenia lub zatkania tętnicy płucnej, zagrażającemu życiu pacjenta. 

Objawy towarzyszące takim dolegliwościom, na które warto zwrócić uwagę, to przede wszystkim:

  • bóle i obrzęki kończyn dolnych (zazwyczaj),
  • zmiany zabarwienia, zaczerwienie lub wzrost ciepłoty kończyn,
  • ból w klatce piersiowej z towarzyszącym uczuciem duszności,
  • osłabienie,
  • zadyszka,
  • zaburzenia widzenia, mówienia i równowagi,
  • kaszel, któremu może towarzyszyć odkrztuszanie krwi oraz gorączka.

Polecane dla Ciebie

Jak się przygotować do badania d-dimerów? Ile kosztuje badanie? Czy jest refundowane przez NFZ?

Oznaczenie stężenia d-dimerów najczęściej wykonywane jest w krwi żylnej, pobieranej do probówki z antykoagulantem, którym w tym wypadku jest zazwyczaj cytrynian. Stawienie się pacjenta w punkcie pobrań na czczo, czyli bez spożycia posiłków minimum 8 godzin przed badaniem nie ma większego wpływu na wyniki tego badania, dlatego też można je wykonywać o dowolnej porze dnia bez specjalnego przygotowania ze strony osoby badanej. Cena badania wykonywanego prywatnie to koszt około 40 zł, a wynik  dostępny jest najczęściej kolejnego dnia. Na oznaczenie stężenia d-dimerów może takie skierować nas lekarz specjalista – kardiolog lub hematolog (lekarz rodzinny nie ma takich uprawień), wówczas jest ono refundowane przez NFZ.

D-dimery – normy dla kobiet i mężczyzn

Badanie poziomu d-dimerów we krwi jest oparte na wykorzystaniu przeciwciał monoklonalnych i może być wykonywane za pomocą kilku różnych metod, dlatego też wyniki uzyskiwane w różnych laboratoriach mogą różnić się między sobą i nie należy ich porównywać. Pacjenci, którzy są w trakcie terapii przeciwzakrzepowej i stosują oznaczanie d-dimerów do monitorowania jej skuteczności powinni powtarzać oznaczenia za pomocą jednej metody, najlepiej w tym samym laboratorium. Prawidłowe stężenie d-dimerów wynosi zazwyczaj poniżej 500 µg/l, jednak u osób powyżej 70 r.ż. może być ono nieco wyższe i nie jest to oznaką choroby. Poziom d-dimerów poniżej 500 µg/l pozwala na wykluczenie u pacjenta zatorowości płucnej, zakrzepicy żył głębokich oraz żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej, ograniczając konieczność wykonywania dodatkowych inwazyjnych, obrazowych metod diagnostycznych oraz nieuzasadnionego leczenia przeciwzakrzepowego.

Co oznaczają podwyższone d-dimery? Na co należy zwrócić uwagę?

Do wzrostu stężenia d-dimerów dochodzi przede wszystkim podczas przebiegu incydentów zakrzepowo-zatorowych, które najczęściej są skutkiem zatorowości płucnej, zakrzepicy żył głębokich, żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej lub zespołu rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (DIC), do którego może dojść w wyniku sepsy, powikłań położniczych, masywnego uszkodzenia tkanek, hemolitycznych reakcji poprzetoczeniowych czy radioterapii nowotworów. Poziom d-dimerów powyżej zakresu normy może również towarzyszyć innym stanom lub schorzeniom, w których przebiegu zachodzą procesy wykrzepiania i fibrynolizy, takim jak infekcje, ciąża, nadczynność tarczycy, przebyty zabieg chirurgiczny, stany zapalne, nowotwory, udar mózgu i zawał serca czy też urazy.

Wysoki poziom d-dimerów a COVID-19

Jedno z chińskich analiz wykazało, że podwyższony poziom d-dimerów we krwi jest związany z pogarszającym się stanem zdrowia pacjentów chorych na COVID-19. D-dimery są produktem rozpadu zakrzepów, a ich podwyższony poziom wskazuje na występowanie zakrzepicy żylnej. Wyniki badań autopsji pacjentów, którzy zmarli z powodu COVID-19, wskazują na obecność rozsianych mikrozakrzepów (rozsiane wykrzepianie wewnątrznaczyniowe) w małych naczyniach płucnych. Stwierdza się także towarzyszącą temu zjawisku nekrozę tkanek.

Chociaż podwyższone stężenie d-dimerów nie jest wystarczającym dowodem potwierdzającym diagnozę chorób zakrzepowych (ze względu na swoją ograniczoną specyficzność), to warto zwrócić uwagę na fakt, że we krwi osób zdrowych nie stwierdza się obecności ani fibryny, ani produktów jej rozpadu. Z tego powodu każdy wynik powyżej zakresu normy wymaga pilnej konsultacji lekarskiej, a wysoki poziom d-dimerów wskazuje na duże ryzyko występowania choroby zakrzepowo-zatorowe. W połączeniu z diagnostyką obrazową wciąż pozostaje jednym z najważniejszych jej markerów.

Jak obniżyć wysoki poziom d-dimerów?

Co prawda sama obecność d-dimerów we krwi nie stanowi tak naprawdę żadnego zagrożenia dla życia i zdrowia pacjenta, to zawsze warto dążyć do ustalenia przyczyny, która doprowadziła do wzrostu ich stężenia i wyleczenia choroby podstawowej. Na obniżenie poziomu d-dimerów największy wpływ mają leki przeciwzakrzepowe, takie jak heparyna czy antagoniści witaminy K, które należy stosować ściśle według wskazań lekarza. Dodatkowo warto zwrócić uwagę na leczenie uciskowe (stosowanie odpowiednio dobranych bandaży, pończoch i rajstop uciskowych), zwiększenie aktywności fizycznej, a zwłaszcza unikanie unieruchomienia po zabiegach, utrzymywanie prawidłowej masy ciała oraz odpowiednie nawadnianie organizmu.

  1. R. Caquet, 250 badań laboratoryjnych, Warszawa, 2007, s. 118- 119.
  2. Diagnostyka laboratoryjna w hemostazie, pod red. M. Jastrzębskiej, Warszawa 2009, s. 126-127, 154- 155.
  3. K. Rośniak- Bąk i in., Przydatność kliniczna i diagnostyczna oznaczeń D–dimeru w różnych stanach chorobowych, Folia Medica Lodziensia", nr 43 (1) 2016.
  4. K. Chojnowski, Dimer D — diagnostyczny i rokowniczy marker żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej, Hematologia", nr 2 (1) 2010.
  5. M. Frołow, Metody profilaktyki zakrzepicy żylnej, „mp.pl” [online] https://www.mp.pl/pacjent/zakrzepica/wszystkoozakrzepicy/profilaktyka/54408,metody-profilaktyki-zakrzepicy-zylnej, [dostęp:] 06. 10. 2020 r.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Przesiewowe badanie słuchu

    Badania przesiewowe wykonywane są rutynowo w celu określenia prawdopodobieństwa wystąpienia choroby lub wczesnego jej wykrycia. Już w pierwszych dniach życia dziecka wykonuje się przesiewowe badanie słuchu. Na czym ono polega? Ile trwa?

  • Rezonans magnetyczny kręgosłupa – przebieg badania, wskazania, cena

    Rezonans magnetyczny kręgosłupa to badanie pozwalające na ocenę elementów kostnych tego obszaru, jego tkanek miękkich oraz rdzenia kręgowego. Dzięki niemu możliwe jest wykrycie wszelkich zmian zapalnych, zwyrodnieniowych i nowotworowych. Najczęściej bada się pacjentów, którzy zgłaszają się do neurologa z bólami pleców i drętwieniem kończyn – zarówno rąk, jak i nóg. Częstym wskazaniem do badania jest także uraz kręgosłupa. Ile kosztuje MRI, jak długo trwa badanie i czy kobiety w ciąży mogą przystąpić do rezonansu magnetycznego kręgosłupa? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

  • Czy mutacja genu MTHFR może być przyczyną poronień nawykowych i zakrzepicy?

    Genotyp genu MTHFR pośrednio wpływa na metabolizm i przyswajanie kwasu foliowego w organizmie człowieka. Mutacja w genie MTHFR jest łączona z występowaniem u pacjenta tendencji do nadkrzepliwości i zakrzepicy, nowotworów bądź zwiększonego ryzyka chorób układu krążenia. Doniesienia te jednak bywają sprzeczne i nie znajdują przełożenia na rekomendacje specjalistów w sprawie wdrożenia profilaktycznej diagnostyki mutacji w genie MTHFR. Kwestia niedoborów kwasu foliowego jest szczególnie istotna w planowaniu ciąży, diagnostyce niepowodzeń położniczych i trudności z utrzymaniem ciąży, a także przy ustalaniu przyczyn urodzenia dziecka z wadą cewy nerwowej.

  • Badanie genetyczne BRCA1 i BRCA2 – na czym polega i jak interpretować wyniki?

    Ryzyko wystąpienia nowotworu piersi i jajników u osoby posiadającej mutację genu BRCA wzrasta odpowiednio do około 60% w przypadku raka piersi i do około 40% w przypadku raka jajnika. Badania mutacji BRCA zaleca się kobietom, u których bliskich krewnych wystąpiły co najmniej dwa przypadki zachorowań na złośliwy nowotwór piersi i/lub jajnika, zwłaszcza gdy choroba pojawiła się u krewnego przed 50. rokiem życia.

  • Co to jest antybiogram i jak wygląda to badanie?

    W 1928 roku Alexander Fleming odkrył pierwszy szeroko stosowany antybiotyk – penicylinę. Ten przełomowy moment w historii medycyny doprowadził nie tylko do zmniejszenia liczby zgonów z powodu zakażeń, lecz również zapoczątkował erę antybiotykoterapii. Szerokie zastosowanie leków przeciwdrobnoustrojowych doprowadziło jednak do sytuacji, w której bakterie potrafią wymykać się leczeniu. Dlatego w podjęciu decyzji o wyborze jak najskuteczniejszego leku z pomocą przychodzi antybiogram.

  • Badanie in vivo – co to jest?

    Badania in vitro i in vivo stanowią nieodłączny element rozwoju medycyny i nauk pokrewnych. Warto wiedzieć, czym się różnią, aby zrozumieć ich znaczenie dla procesu odkrywania nowych leków czy terapii.

  • Kolposkopia – jak wygląda badanie? Wskazanie, przebieg, interpretacja wyników

    Kolposkopia to łatwe i nieinwazyjne badanie, wykonywane przez lekarza ginekologa, które pozwala na ocenę szyjki macicy, pochwy oraz sromu pod kątem zmian przednowotworowych i nowotworowych, pobranie celowanego materiału oraz ułatwienie decyzji co do dalszego postępowania. Badanie to może być wykonywane zarówno na NFZ, jak i prywatnie. Jak wygląda kolposkopia? Czy kolposkopia boli?

  • Echokardiografia – jak wygląda to badanie, ile trwa?

    Rozwój ultrasonografii pozwolił na nieinwazyjne obrazowanie wielu przestrzeni ludzkiego ciała. Klasyczny aparat USG pozwala nie tylko na obrazowanie jamy brzusznej, ale również serca. Badanie to określa się mianem echokardiografii lub potocznie – echo serca.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij