Ciąża mnoga – przyczyny, przebieg, rozwiązanie

O ciąży mnogiej mówi się, kiedy następuje jednoczesny rozwój dwóch lub większej liczby płodów. Zazwyczaj w przypadku ciąży mnogiej mamy do czynienia z ciąża bliźniaczą, zdecydowanie rzadziej zdarzają się ciąże, w wyniku których rozwija się więcej płodów.

Etiologia ciąży bliźniaczej

Wyróżnia się dwa rodzaje bliźniąt – bliźnięta jednojajowe i dwujajowe.

Bliźniętami jednojajowymi (inaczej jednozygotycznymi) określa się dwa płody rozwijające się z jednej wspólnej komórki jajowej zapłodnionej jednym plemnikiem. Dochodzi do tego w wyniku podziału zapłodnionej komórki na dwie niezależne embrionalne struktury.

Podział ten dokonuje się bardzo wcześnie po zapłodnieniu. Powstające w ten sposób płody mają oddzielne kosmówki i owodnie (rodzaje błon płodowych). Ponadto, jeśli zagnieżdżenie zarodków nastąpi w odległych od siebie obszarach macicy, może też dojść do wykształcenia się dwóch oddzielnych łożysk.

Jeśli takie rozdzielenie nastąpi później, około 7 dni po zapłodnieniu, to dokonuje się zdwojenie tarczy zarodkowej i rozwijają się bliźnięta mające wspólną kosmówkę. Podział dokonuje się zwykle przed powstaniem zawiązka owodni i każdy płód ma oddzielny worek owodniowy.

Jednak w przypadku dojścia do podziału w czasie kształtowania się owodni, to będzie ona stanowiła jeden worek dla obu płodów.

Drugim rodzajem ciąży bliźniaczej jest ciąża bliźniacza dwujajowa, inaczej nazywana dwuzygotyczną. Jest następstwem zapłodnienia dwóch komórek jajowych dwoma plemnikami. Bliźnięta dwujajowe mogą być genetycznie podobne w tym samym stopniu, co rodzeństwo pochodzące z dwóch oddzielnych komórek jajowych i dwóch plemników, które dojrzały w gonadach rodziców w różnym czasie.

Jak często zdarzają się ciąże mnogie?

Ciąże wielopłodowe nie są częste. Rodzinne występowanie bliźniąt dotyczy zwykle bliźniąt dwuzygotycznych. Z uwagi na częste występowanie bliźniąt u kobiet, u których indukowano owulację, przypuszcza się, że podwójna owulacja może występować u kobiet jako wykładnik zdolności wytwarzania większych ilość gonadotropin przysadkowych.

Rozpoznanie ciąży wielopłodowej

Ciążę mnogą rozpoznaje się na podstawie badania położniczego oraz badania ultrasonograficznego. Wczesne rozpoznanie stanowi jedno z kryteriów standardu opieki zdrowotnej.

W badaniu umożliwiającym rozpoznanie ciąży wielopłodowej należy uwzględnić kilka istotnych elementów. Przede wszystkim: wywiad wskazujący na rodzinne występowanie bliźniąt, stosowanie leków pobudzających owulację lub zajście w ciążę w krótkim czasie po zaprzestaniu stosowania doustnych hormonalnych leków antykoncepcyjnych. Wszystkie te elementy wywiadu sugerują lekarzowi już w czasie pierwszej wizyty w gabinecie ginekologicznym, że być może będzie miał on do czynienia z ciążą bliźniaczą. Ponadto ciążę bliźniaczą sugerują też rozmiary macicy większe niż odpowiadałyby one wiekowi ciążowemu. Oczywiście należy pamiętać, że we wczesnej ciąży różnice te są naprawdę znikome – więcej można zauważyć dopiero w późniejszym okresie ciąży. Poza tym przed wykonaniem badania USG za ciążą bliźniaczą przemawia również sytuacja, w której lekarz palpacyjnie wyczuwa części płodu nienależące do jednego płodu – dobrze wyczuwalne mogą być zwłaszcza dwie główki. Dodatkowo za ciążą bliźniaczą przemawia również to, że lekarz – sprawdzając tętnu płodu – słyszy dwa różne tętna o różnej częstotliwości, z których jedno nie jest tożsame z tętnem kobiety ciężarnej. Po wykonaniu USG lekarz nie ma już żadnych wątpliwości, czy u pacjentki rozwija się ciąża bliźniacza i dzięki temu badaniu można upewnić pacjentkę, że nosi w sobie więcej niż jedno dziecko.

Możliwe powikłania ciąży bliźniaczej

W przypadku ciąży bliźniaczej kobieta jest narażona na większą liczbę powikłań niż w przypadku ciąży pojedynczej.

Znacznie częściej dochodzi też do niewydolności cieśniowo-szyjkowej czy do wielowodzia. Dodatkowo w przebiegu ciąży bliźniaczej kobieta czuje się zwykle gorzej niż w przypadku ciąży pojedynczej: bardziej odczuwa nudności, występują wymioty o większym nasileniu, ciężarna więcej przybiera na wadze (co z kolei może pociągać za sobą konsekwencje w postaci duszności, mocniej nasilonych obrzęków kończyn dolnych, żylaków). Dlatego kobieta w ciąży bliźniaczej musi dbać o siebie dwa razy bardziej niż w przebiegu ciąży pojedynczej. Powinna też skrupulatnie przestrzegać wszystkich zaleceń swojego ginekologa prowadzącego i bardzo uważnie obserwować swój organizm.

Jak wygląda poród w przebiegu ciąży bliźniaczej?

W przypadku ciąży mnogiej prawie zawsze planowane jest cięcie cesarskie – nikt już raczej nie decyduje się na to, aby w takiej sytuacji kobieta rodziła naturalnie; może być to bowiem zbyt niebezpieczne zarówno dla zdrowia dzieci, jak i samej ciężarnej. Dlatego umawia się ciecie cesarskie, do którego lekarz może spokojnie się przygotować oraz bezpiecznie przyjąć na świat nowe maluszki. Bardzo często jednak cięcie odbywa się kilka lub kilkanaście dni przed jego planowanym terminem – w przypadku ciąży bliźniaczej dochodzi bowiem zwykle do porodu przedwczesnego. Dlatego zarówno ciężarna, jak i jej lekarz prowadzący muszą być przygotowani na przeprowadzenie cięcia i powitanie dzieci na świecie wcześniej niż było to planowane.