Dieta cukrzycowa – co jeść przy cukrzycy, a czego unikać?
Mateusz Durbas

Dieta cukrzycowa – co jeść przy cukrzycy, a czego unikać?

Cukrzyca jest grupą chorób metabolicznych, w przebiegu których występuje hiperglikemia wynikająca z zaburzeń wydzielania i/lub działania insuliny. Przewlekła hiperglikemia zakłóca prawidłowe funkcjonowanie różnych narządów organizmu, co może prowadzić do ich uszkodzenia, a nawet ciężkiej niewydolności. Dieta cukrzycowa odgrywa ważną rolę w profilaktyce i leczeniu przewlekłych powikłań cukrzycy.

  1. Czym jest dieta cukrzycowa?
  2. Zasady diety cukrzycowej zgodne z zaleceniami PTD
  3. Co wolno jeść przy cukrzycy – produkty zalecane
  4. Czego nie wolno jeść osobie chorej na cukrzycę?
  5. Przykładowy jadłospis dla cukrzyka – jak planować posiłki?
  6. Dieta w cukrzycy a zapobieganie powikłaniom
  7. Typowe błędy w diecie cukrzycowej – najczęstsze pytania pacjentów

Czym jest dieta cukrzycowa?

Dieta cukrzycowa to po prostu odżywianie się zgodnie z zasadami zdrowego żywienia. Podstawą diety cukrzycowej są świeże różnokolorowe warzywa, pełnoziarniste produkty zbożowe, nasiona roślin strączkowych, surowe owoce, niesolone i niesłodzone orzechy, nasiona, pestki dyni, kakao, a także mleko i przetwory mleczne o obniżonej zawartości tłuszczu (zwłaszcza fermentowane), chude i tłuste ryby, drób, jaja, oliwa z oliwek z pierwszego tłoczenia, olej rzepakowy oraz zioła i przyprawy. Dieta cukrzycowa jest bogata w białko, węglowodany o niskim indeksie glikemicznym, jedno- i wielonienasycone kwasy tłuszczowe, witaminy, składniki mineralne, błonnik pokarmowy oraz antyoksydanty.

Zasady diety cukrzycowej zgodne z zaleceniami PTD

Według aktualnych zaleceń klinicznych dotyczących postępowania w przypadku cukrzycy, które zostały opublikowane w 2025 roku przez Polskie Towarzystwo Diabetologiczne, pacjenci z cukrzycą powinni przestrzegać ogólnych zasad prawidłowego żywienia skierowanych do osób zdrowych. Eksperci PTD w leczeniu cukrzycy zalecają dietę śródziemnomorską, dietę DASH, diety fleksitariańską lub dobrze zbilansowaną dietę roślinną. Dieta w cukrzycy powinna obfitować w warzywa nieskrobiowe i żywność minimalnie przetworzoną o niskim indeksie glikemicznym (IG <55).

Udział węglowodanów w diecie cukrzycowej powinien wynosić około 45% całkowitej ilości energii, jeśli węglowodany pochodzą z produktów o niskim indeksie glikemicznym i dużej zawartości błonnika pokarmowego. Dieta cukrzycowa może czasowo zawierać mniejszą ilość energii pochodzącej z węglowodanów (tj. 25–44%), jednak jest ona głównie zalecana pacjentom o małej aktywności fizycznej, u których występuje ograniczona sprawność fizyczna z powodu np. zaawansowanego wieku i chorób współistniejących. Natomiast dzienne spożycie węglowodanów w diecie cukrzycowej u osób o bardzo dużej aktywności fizycznej może wynosić od 45% do nawet 60% energii w diecie. Podstawowe źródło węglowodanów w diecie cukrzycowej powinny stanowić gruboziarniste produkty zbożowe, zwłaszcza o niskim indeksie glikemicznym (IG <55).

Powiązane produkty

Co wolno jeść przy cukrzycy – produkty zalecane

Posiłki w diecie cukrzycowej należy komponować zgodnie z zasadami talerza zdrowego żywienia. Mniej więcej połowę talerza podczas głównych posiłków powinny zajmować różnokolorowe warzywa i owoce (najlepiej surowe). Drugą połowę talerza powinny stanowić pełnoziarniste produkty zbożowe oraz produkty będące źródłem białka, do których zaliczamy nasiona roślin strączkowych, drób, ryby, jaja oraz mleko i jego przetwory o obniżonej zawartości tłuszczu. Uzupełnieniem diety cukrzycowej powinna być umiarkowana ilość zdrowych tłuszczów roślinnych, np. oliwy z oliwek, oleju rzepakowego, awokado, orzechów, nasion lub pestek.

Produkty o niskim indeksie glikemicznym

Podstawowe źródło węglowodanów w diecie cukrzycowej powinny stanowić świeże warzywa i owoce, nasiona roślin strączkowych oraz gruboziarniste produkty zbożowe, zwłaszcza o niskim indeksie glikemicznym (IG <55). Oto produkty, które można jeść w przypadku cukrzycy:

  • świeże i mrożone warzywa (różnokolorowe);
  • świeże i mrożone owoce (różnokolorowe);
  • pełnoziarniste produkty zbożowe (m.in. kasza gryczana, kasza bulgur, kasza jęczmienna, ryż brązowy, ryż dziki, ryż czerwony, płatki owsiane górskie, płatki orkiszowe, płatki żytnie, makaron pszenny pełnoziarnisty, makaron orkiszowy, makaron żytni, pieczywo żytnie na zakwasie, chleb graham);
  • nasiona roślin strączkowych i ich przetwory (m.in. bób, soczewica, ciecierzyca, soja, groch, fasola, tofu, tempeh, hummus, makaron z soczewicy, makaron z ciecierzycy, makaron z zielonego groszku);
  • substancje słodzące pochodzenia naturalnego (stewia, ksylitol, erytrytol).
Co może jeść cukrzyk? Produkty o niskim IG są wskazane w diecie cukrzycowej.
Co może jeść cukrzyk? Produkty z niskim IG są wskazane w diecie cukrzycowej

Zdrowe źródła białka i tłuszczu w diecie osób z cukrzycą

Udział energii pochodzącej z białka w diecie cukrzycowej u większości pacjentów powinien wynosić 15–20%, czyli zazwyczaj 1,0–1,5 g/kg masy ciała. Natomiast udział tłuszczu w diecie cukrzycowej powinien wahać się od 25% do 40% wartości energetycznej diety. Oto lista produktów stanowiących zdrowe źródła białka i tłuszczu:

  • mleko i produkty mleczne o obniżonej zawartości tłuszczu (m.in. mleko do 2% tłuszczu, ser twarogowy chudy, serek wiejski lekki, maślanka, kefir i jogurt naturalny do 3% tłuszczu, ser mozzarella light);
  • chude mięso bez skóry i jego przetwory (np. kurczak, indyk, cielęcina, królik);
  • chude lub tłuste ryby morskie i słodkowodne (m.in. dorsz, mintaj, sola, sandacz, miruna, łosoś, pstrąg, halibut);
  • jaja (gotowane w wodzie, jajecznica i omlet smażone bez tłuszczu lub na niewielkiej ilości oliwy z oliwek);
  • orzechy, nasiona i pestki (m.in. orzechy włoskie, orzechy laskowe, migdały, siemię lniane, nasiona chia, nasiona słonecznika, pestki dyni);
  • kakao i jego przetwory (kruszone ziarna kakaowe, gorzka czekolada o zawartości minimum 70% masy kakaowej).

Czego nie wolno jeść osobie chorej na cukrzycę?

Przy cukrzycy należy unikać wysokokalorycznej i wysokoprzetworzonej żywności, która jest bogata w rafinowane cukry i nasycone kwasy tłuszczowe. W diecie cukrzycowej należy zatem wyraźnie ograniczać spożycie rafinowanych produktów zbożowych (np. białego ryżu, przetworów z białej mąki pszennej), słodkich napojów, słodyczy, pieczywa cukierniczego, ciast i tortów, a także słonych przekąsek oraz żywności typu fast food.

Produkty zakazane w diecie osoby z cukrzycą

Dieta cukrzycowa powinna maksymalnie ograniczać żywność zawierającą łatwo przyswajalne węglowodany (w tym cukier zawarty w słodkich napojach, płatkach śniadaniowych i słodyczach) oraz rafinowane zboża (zwłaszcza produkty z białej mąki). Oto przykładowe produkty zakazane przy cukrzycy:

  • słodzone płatki śniadaniowe;
  • kremowe ciasta i torty;
  • dżemy, powidła i konfitury o wysokiej zawartości cukru;
  • kisiele, budynie i galaretki owocowe o dużej zawartości cukru;
  • słodycze, cukier i miód;
  • ryż biały;
  • przetwory z białej mąki (np. chleb pszenny jasny, biały makaron, naleśniki, pierogi);
  • lody i sorbety owocowe o wysokiej zawartości cukrów prostych;
  • słone przekąski (m.in. chipsy, frytki, tosty, paluszki, krakersy, nachosy);
  • wyroby ciastkarskie;
  • słodkie napoje gazowane i niegazowane;
  • słodzone mleko i przetwory mleczne;
  • dania typu fast food (np. hamburgery, hot-dogi, zapiekanki, nuggetsy, pizza, kebab, paluszki rybne);
  • zupy typu instant oraz sosy i desery w proszku;
  • napoje alkoholowe (zwłaszcza słodkie);
  • tłuste gatunki mięsa i jego przetwory (karkówka, żeberka, boczek, kiełbasa, salceson, pasztet, parówki, kabanosy, salami);
  • śmietana i śmietanka kremowa;
  • oleje tropikalne (olej kokosowy, olej palmowy).

ZDROWE OLEJE

ZDROWE MAKARONY

SUPLEMENTY DLA DIABETYKÓW

Owoce w diecie cukrzyka

W diecie dla cukrzyka należy unikać spożywania owoców kandyzowanych, owoców w syropie oraz owoców suszonych, które są dodatkowo słodzone cukrem. Dieta przy cukrzycy może natomiast zawierać umiarkowane ilości niesłodzonych suszonych owoców, choć powinna bazować głównie na surowych owocach o niskim indeksie i ładunku glikemicznym.

Produkty zakazane przy cukrzycy to np. owoce kandyzowane.
Produkty zakazane przy cukrzycy to np. owoce kandyzowane

Przykładowy jadłospis dla cukrzyka – jak planować posiłki?

Jadłospis dla cukrzyka powinien uwzględniać 4–6 sycących i odżywczych posiłków spożywanych regularnie co 3–4 godziny, bez podjadania pomiędzy nimi. Pierwszy posiłek należy zjeść w ciągu godziny od przebudzenia, a ostatni najpóźniej 2–3 godziny przed snem. Wszystkie posiłki należy jeść spokojnie i powoli, dokładnie przeżuwając każdy kęs. Spożywanie w pierwszej kolejności świeżych warzyw i produktów białkowych (mięsa, ryb, jaj, serów), a dopiero później produktów węglowodanowych (pieczywa, kaszy, ryżu, makaronów, owoców) może korzystnie wpływać na poposiłkowe stężenie glukozy i insuliny we krwi.

Przykładowy jadłospis dla cukrzyka

Śniadanie: Jajka gotowane na miękko z pełnoziarnistym pieczywem żytnim na zakwasie i świeżymi warzywami

II śniadanie: Pieczywo żytnie razowe z chudym twarożkiem, papryką, rzodkiewką, pomidorem, szczypiorkiem, oliwą z oliwek i ziołami

Obiad: Pieczony łosoś w warzywach z białą kaszą gryczaną

Podwieczorek: Jogurt naturalny z płatkami owsianymi górskimi, borówkami amerykańskimi, nasionami chia i migdałami

Kolacja: Kremowa zupa z brokułów z płatkami migdałowymi

Dieta w cukrzycy a zapobieganie powikłaniom

Dobrze skomponowana dieta cukrzycowa pomaga zapobiegać licznym powikłaniom cukrzycowym (retinopatii, nefropatii i mikroangiopatii), a także zmniejsza ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych. Długoterminowe przestrzeganie zasad diety cukrzycowej pozwala utrzymać prawidłowe stężenia glukozy, insuliny, cholesterolu, triglicerydów i lipoprotein we krwi oraz optymalne wartości ciśnienia tętniczego u chorych na cukrzycę, co znacznie obniża ryzyko wystąpienia powikłań cukrzycowych.

Typowe błędy w diecie cukrzycowej – najczęstsze pytania pacjentów

Czy cukrzyk może spożywać chleb?

Cukrzyk może jeść chleb razowy z mąki z pełnego przemiału (np. żytniej, pszennej pełnoziarnistej, graham, orkiszowej pełnoziarnistej), który ma niski indeks glikemiczny. Szczególnie zalecany dla cukrzyków jest pełnoziarnisty chleb żytni na zakwasie o niskim IG, który nie powoduje dużych skoków stężenia glukozy we krwi.

Jakie owoce może jeść cukrzyk?

Cukrzyk może jeść wszystkie świeże i mrożone owoce w umiarkowanych ilościach wraz z innymi produktami (np. jogurt naturalny, orzechy, nasiona, pestki), które opóźniają opróżnianie żołądka, dzięki czemu chronią przed nadmiernym wzrostem stężenia glukozy i insuliny we krwi po posiłku. Szczególnie polecane dla cukrzyków są owoce jagodowe, takie jak czarne jagody, maliny, truskawki, borówki amerykańskie, porzeczki i jeżyny.

Czy można jeść ziemniaki przy cukrzycy?

Osoby chore na cukrzycę mogą jeść ziemniaki gotowane i pieczone w umiarkowanych ilościach. Niezalecane są natomiast ziemniaki z dodatkiem masła, smalcu, zasmażki i innych tłustych sosów, a także ziemniaki smażone w tłuszczu – placki ziemniaczane, frytki, chipsy.

Ile posiłków dziennie powinien jeść cukrzyk?

Cukrzyk powinien spożywać 4–6 posiłków dziennie co 3–4 godziny, a ostatni najpóźniej 2–3 godziny przed snem. Wszystkie osoby chore na cukrzycę powinny bezwzględnie unikać podjadania między posiłkami oraz wypijania płynów dostarczających kalorii, np. kawy z mlekiem i/lub cukrem, słodzonych herbat i napojów.

Czy dieta cukrzycowa pomaga schudnąć?

Dieta cukrzycowa pomaga schudnąć, ponieważ zawiera wiele sycących produktów bogatych w składniki odżywcze, a jednocześnie wyklucza wysokoprzetworzoną żywność o dużej kaloryczności. Przestrzeganie zasad diety cukrzycowej oraz zaleceń dotyczących aktywności fizycznej pomaga skutecznie schudnąć cukrzykom z nadwagą i otyłością.

  1. A. Araszkiewicz, S. Borys, M. Broncel i in., Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą – 2025. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, „Current Topics in Diabetes” 2025, t. 5, nr 1.
  2. E. Szczerba, J. Barbaresko, T. Schiemann i in., Diet in the management of type 2 diabetes: umbrella review of systematic reviews with meta-analyses of randomised controlled trials, „BMJ Medicinie” 2023, t. 2, nr 1, e000664.
  3. Diabetes and Nutrition Study Group (DNSG) of the European Association for the Study of Diabetes (EASD), Evidence-based European recommendations for the dietary management of diabetes,Diabetologia” 2023, t. 66, nr 6, s. 965–985.
  4. C. Whiteley, F. Benton, L. Matwiejczyk i in., Determining Dietary Patterns to Recommend for Type 2 Diabetes: An Umbrella Review,Nutrients” 2023, t. 15, nr 4, 861.
  5. A.N. Reynolds, J. Lang, A. Brand i in., Higher fiber higher carbohydrate diets better than lower carbohydrate lower fiber diets for diabetes management: Rapid review with meta-analyses,Obesity Reviews” 2025, t. 26 nr 1, e13837.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Diabetyk i świąteczne dania – co może jeść cukrzyk podczas świąt?

    Każda osoba chorująca na cukrzycę, a szczególnie ta, która jest bezpośrednio po diagnozie, zastanawia się, co będzie mogła zjeść w zbliżające się święta Bożego Narodzenia. Czy trzeba liczyć każdą kalorię i każdy gram węglowodanów? Czy należy odmawiać sobie wszystkiego, czy można najeść się na zapas, skoro na co dzień pilnuje się założeń diety? Które świąteczne dania są najlepszym wyborem, a które najgorszym dla cukrzyka?

  • Czy makowiec jest wskazany dla cukrzyków?

    Mak, a zatem również makowiec, jest nieodzownym elementem Świąt Bożego Narodzenia. Zgodnie z ludowymi wierzeniami jego spożycie podczas wieczerzy wigilijnej miało zapewnić szczęście i uchronić przed złymi siłami. W tej legendzie jest zapewne ziarnko prawdy, ponieważ aktualnie mak jest uznawany za „superfoods” z racji swoich właściwości odżywczych i prozdrowotnych.

  • Czym zastąpić cukier? Propozycje dla osób odchudzających się i cukrzyków

    Zarówno cukrzyca, jak i prowadząca do niej otyłość są chorobami cywilizacyjnymi. Ich główną przyczyną jest niewłaściwa, wysoko przetworzona dieta o dużej zawartości białego, rafinowanego cukru. Dziś już wiadomo, że powiedzenie „cukier krzepi” nie ma nic wspólnego z rzeczywistością. Zatem czym go zastąpić, żeby jak najdłużej cieszyć się zdrowiem? 

  • Najlepsza dieta niskowęglowodanowa dla cukrzyków – roślinna czy zwierzęca?

    Osoby, które w swojej diecie spożywały głównie białko roślinne, miały o 6% mniejsze ryzyko zachorowania na cukrzycę w ciągu 30 lat – m.in. takie wnioski udało się uzyskać po 30 latach badań nad wpływem diety w rozwoju cukrzycy typu 2.  Jak  wyglądał eksperyment i jakie rozwiązania związane ze stylem życia sugerują badacze, żeby uniknąć tej choroby metabolicznej?

  • Dieta niskowęglowodanowa może zmniejszyć ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2 i promować utratę wagi

    Rozwój chorób określanych jako metaboliczne, takich jak cukrzyca, zaburzenia lipidowe, dna moczanowa czy osteoporoza jest w dużym stopniu uzależniony od czynników genetycznych i higienicznego stylu życia. Te drugie to przede wszystkim dieta, poziom aktywności fizycznej, poziom stresu, a także nadużywanie alkoholu czy palenie papierosów. W wielu ośrodkach naukowych na całym świecie, sprawdza się, jak zmiana wspomnianych czynników może wpłynąć na rozwój lub zahamowanie chorób o takim podłożu. Naukowcy z Nowego Orleanu przeanalizowali diety niskowęglowodanowej na obniżenie ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2.

  • Cukrzyca monogenowa – rodzaje, przyczyny, objawy i leczenie

    Cukrzyca monogenowa jest związana z defektem pojedynczego genu. Wśród cukrzyc tego typu wyróżnia się m.in. cukrzycę MODY, cukrzycę noworodkową oraz cukrzycę mitochondrialną. Jak rozpoznać i leczyć cukrzycę monogenową?

  • Cukrzyca a choroby jamy ustnej i przyzębia

    Choć nie wszyscy o tym wiedzą, występuje ścisły związek pomiędzy chorobami przyzębia a cukrzycą. Ze względu na powszechność obu schorzeń w populacji należy mieć świadomość na czym polega ta zależność i jak postępować w przypadku współwystępowania tych chorób.

  • Diabulimia – co to takiego? Jakie są konsekwencje nieleczonych zaburzeń odżywiania w cukrzycy?

    Diabulimia to intencjonalne pomijanie dawek insuliny w cukrzycy typu pierwszego w celu zmniejszenia masy ciała. To zaburzenie odżywiania jest szczególnie groźne, gdyż chorzy z cukrzycą typu 1 mają niewyrównany poziom cukru we krwi, który może prowadzić do niebezpiecznych powikłań.  Jak leczyć diabulimię?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl