Rak piersi – przeciwnik groźny, ale do pokonania

W Polsce co roku notuje się kilkanaście nowych przypadków zachorowań na nowotwory złośliwe sutka. Tylko w 20% przypadków chorobę rozpoznaje się we wczesnym stadium zaawansowania, a wówczas szanse na wyleczenie są bardzo duże.

Rak piersi – przyczyny

Nie znana jest bezpośrednia przyczyna powstawania nowotworów złośliwych. Można tylko określić z pewnym prawdopodobieństwem, jaki wpływ na powstanie raka piersi mają określone czynniki ryzyka. Do poznanych czynników zaliczamy:

• wiek,
• czynniki genetyczne, czyli mutacje w obrębie genu BRCA1 lub BRCA2 (rak piersi uwarunkowany genetycznie stanowi około 10% wszystkich jego postaci),
• otyłość (zwiększa ryzyko po menopauzie),
• czynniki hormonalne: wczesna pierwsza miesiączka (przed 12. rokiem życia), późna pierwsza ciąża (po 30. roku życia), późne klimakterium (po 55. roku życia),
• rasa (biali chorują częściej niż inne rasy),
• nieprawidłowe odżywianie z dużą ilością tłuszczów, cholesterolu.

Jakie są objawy raka piersi?

Objawami raka piersi mogą być:

• guz w obrębie gruczołu piersiowego: niebolesny, najczęściej nieruchomy wobec skóry i podłoża; ukilkunastu procent osób ze stwierdzonym rakiem piersi guz nie jest wyczuwalny.
• twarde lub powiększone węzły chłonne w dole pachowym,
• nagle pojawiająca się różnica w wielkości piersi, zmiana wielkości lub kształtu piersi oraz różne zachowywanie się piersi podczas unoszenia ramion,
• wciągnięcie skóry lub brodawki,
• zaczerwienienie i zgrubienie skóry,
• płaskie zaczerwienienie skóry w przypadku zaawansowanego tzw. zapalnego raka sutka,
• wyciek z brodawki, zwłaszcza krwisty.

Diagnostyka raka piersi

Wczesne wykrycie zmian nowotworowych ma pierwszorzędne znaczenie dla powodzenia leczenia. Istotną rolę w rozpoznaniu raka gruczołu piersiowego u młodych kobiet (do 35 lat) pełni ultrasonografia (USG). Metoda ta jest również niezbędna dla prawidłowego wykonania biopsji i potwierdzenia ewentualnych zmian stwierdzonych badaniem palpacyjnym.  Mammografia jest wykonywana u kobiet w wieku powyżej 35 lat.

U każdej pacjentki z podejrzeniem nowotworu sutka wykonuje się również RTG klatki piersiowej i kręgosłupa oraz miednicy. Rozpoznanie ułatwia biopsja aspiracyjna cienkoigłowa oraz biopsja gruboigłowa.

Rak piersi – rokowanie

Po rozpoznaniu nowotworu złośliwego należy ocenić stopień jego złośliwości oraz stopień zaawansowania. Zwykle podziały uwzględniają trzy lub cztery stopnie złośliwości.

Nowotwory klasyfikuje się jako:

• dobrze zróżnicowane,   
• umiarkowanie zróżnicowane,
• mało zróżnicowane,
• niezróżnicowane lub anaplastyczne.

Ocena zaawansowania nowotworu jest podstawowym warunkiem właściwego postępowania leczniczego. Klasyfikację tę oznacza się symbolem TNM,  jest oparta na określeniu trzech elementów:

• T (tumor) – guz,
• N (nodulus) – węzły chłonne
• M (metastasis) – przerzuty odległe.

Dodanie do tych symboli liczb dokładnie odzwierciedla stopień klinicznego zaawansowania procesu nowotworowego. Klasyfikacja TNM pomaga w planowaniu leczenia i w ocenie jego wyników, daje wskazówki co do rokowania. 

Leczenie raka piersi

W leczeniu raka sutka stosuje się różne metody terapii. Doboru właściwej dokonuje lekarz onkolog po przeanalizowaniu wszystkich wyników badań pacjentki. Leczenie może obejmować zabieg chirurgiczny, chemio- i radioterapię, a także leczenie hormonalne.

Leczenie chirurgiczne

Polega na wycięciu gruczołu piersiowego. Przy okazji usuwa się lub nie mięśnie piersiowe i węzły chłonne (mastektomia radykalna). Coraz częściej stosuje się leczenie oszczędzające, czyli wycięcie segmentu lub kwadrantu piersi, wycięcie samego guza.

Radioterapia

Stosuje się napromienianie przed- i pooperacyjne. Napromienianie przedoperacyjne wykonuje się przy zaawansowanych postaciach guzów, obrzękach, występowaniu dużych węzłów chłonnych pachowych. Konieczność wykonywania pooperacyjnej radioterapii jest tym większa, im mniej radykalna jest sama operacja.

Chemioterapia

Stosowane w chemioterapii cytostatyki hamują namnażanie się komórek szybko rosnących, w tym komórek nowotworowych.  

Leczenie hormonalne

Jest stosowane przy raku sutka z przerzutami w przypadkach dobrze rokujących. U około 1/3 pacjentek po zastosowaniu tego typu leczenia stwierdza się zahamowanie wzrostu lub regresję nowotworu, poza tym jest to leczenie dobrze tolerowane.

Jakie są szanse na wyleczenie raka piersi?

Wśród nie leczonych kobiet z rakiem gruczołu piersiowego 10 lat przeżywa 5%. Dla leczonej pacjentki szansa przeżycia następnych 5 lub 10 lat bez postępu lub wznowienia procesu chorobowego jest uzależniona od stopnia zaawansowania schorzenia przy rozpoczęciu leczenia. Średni wskaźnik 10-letnich przeżyć dla wszystkich stopni zaawansowania wynosi ok. 40%.  

Odpowiednio wczesne wykrycie zmiany w sutku poprawia odległe wyniki leczenia. Raki piersi wykryte na podstawie badania palpacyjnego w odróżnieniu od guzów znalezionych podczas badań skriningowych są większe i statystycznie częściej towarzyszą im przerzuty odległe. Na tej podstawie na całym świecie namawia się kobiety do czynnego brania udziału w programach badań przesiewowych.

Rak piersi – profilaktyka

Samokontrola piersi:

• powinna być wykonywana przez kobiety od 20. roku życia do późnej starości,
• należy ją wykonywać jeden raz w miesiącu, bezpośrednio po zakończeniu miesiączki, a po menopauzie w stałym dniu miesiąca
• każda kobieta chcąca samemu wykonywać badanie piersi powinna być przeszkolona przez swojego lekarza pierwszego kontaktu lub ginekologa.

Badanie piersi przez lekarza:

• powinno być wykonywane u kobiet od 20. roku życia do późnej starości,
• należy je wykonywać raz w roku.

Mammografia:

• powinna być wykonywana raz w roku u kobiet, które przekroczyły 40. rok życia,
• u kobiet o znacznym ryzyku zachorowania na raka piersi zaleca się wykonywanie mammografii już od 30. roku życia; dodatkowo do diagnostyki włącza się rezonans magnetyczny,
• u kobiet z implantami piersi, w celu lepszego uwidocznienia tkanki, może być wskazane wykonanie więcej niż standardowych dwóch zdjęć.

Coroczne wykonywanie rezonansu magnetycznego piersi wskazane jest u kobiet powyżej 30. roku życia, u których ryzyko zachorowania na raka piersi przekracza 20%. U kobiet o mniejszym ryzyku (>15%) decyzja jest zawsze podejmowana indywidualnie

Według specjalistów połączenie wykonywania mammografii, rezonansu magnetycznego piersi, badania palpacyjnego piersi przez lekarza, jak i przez samą pacjentkę daje największą szansę zredukowania ryzyka śmierci z powodu raka piersi. 

Pamiętaj!