Nowoczesna mammografia 3D – jak wygląda badanie z wykorzystaniem cyfrowej tomosyntezy?

Mammografia 3D z tomosyntezą to nowoczesne badanie obrazowe piersi. Dzięki temu prześwietleniu uzyskujemy przejrzysty obraz, w którym poszczególne (patologiczne) struktury nie nakładają się na siebie, co zdecydowanie ułatwia postawienie diagnozy. Mammografia 3D nie jest jeszcze badaniem popularnym i dostępnym w wielu szpitalach czy poradniach. Pacjentka poddająca się obrazowaniu piersi z użyciem tomosyntezy będzie narażona na nieco mniejszą dawkę promieniowania w porównaniu z klasyczną mammografią. Jak wygląda cyfrowa profilaktyka mammograficzna i diagnostyka raka sutka z użyciem technologii 3D, jakie są wskazania do trójwymiarowej mammografii, ile kosztuje badanie i czy może być refundowane? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

Tomosynteza to stosunkowo nowa technika diagnostyczna, służąca do obrazowania piersi. Podczas mammografii 3D z tomosyntezą wykonuje się wiele skanów, których przetworzenie umożliwia uzyskanie trójwymiarowego obrazu, co znacznie zwiększa możliwości diagnostyczne. Metoda ta jest często stosowana jako uzupełnienie standardowej mammografii, jednak nie jest łatwo dostępna. Jakie są zalety tego badania oraz wskazania do jego wykonania?

Czym różni się klasyczna mammografia od mammografii cyfrowej z tomosyntezą?

Mammografia cyfrowa w ostatnich latach wypiera mammografię analogową. Polega ona na uzyskaniu obrazu cyfrowego, który może być przetwarzany na komputerze. Wykonanie mammografii cyfrowej metodą tomosyntezy dodatkowo pozwala na stworzenie trójwymiarowych obrazów. Zamiast 2 zdjęć każdej piersi, jak w zwykłej mammografii, wykonuje się ich wiele pod różnymi kątami – zwiększa to możliwości diagnostyczne i niweluje nakładanie się na siebie tkanek. Co istotne, dawka promieniowania rentgenowskiego nie jest jednak dużo wyższa niż w normalnej mammografii. Pacjentki oraz pacjenci (mężczyźni również mogą zachorować na raka piersi) zastanawiają się, jaka metoda diagnostyczna jest dla nich właściwa – mammografia czy USG piersi. Głównym kryterium jest wiek – u osób poniżej 40. roku życia, ze względu na przewagę tkanki gruczołowej w piersiach, metodą z wyboru jest ultrasonografia. Mammografia piersi różni się od USG wykorzystywaniem promieniowania rentgenowskiego – w USG wykorzystuje się ultradźwięki, które są bezpieczniejsze dla pacjenta. Mammografia jest jednak jedynym badaniem, które może wykryć zwapnienia w piersiach. Wykonanie pierwszej mammografii zalecane jest między 40. a 50. rokiem życia, natomiast w przypadku zaobserwowania niepokojących objawów, np. wycieku z brodawki, zmiany wielkości piersi czy wyczuwalnego guzka w samobadaniu piersi, należy jak najszybciej udać się do lekarza.

Zalety tomosyntezy

Dzięki zastosowaniu metody tomosyntezy uzyskuje się obrazy trójwymiarowe, co znacznie zwiększa czułość badania – szczególnie w przypadku piersi o budowie gruczołowej, których diagnostyka w zwykłej mammografii jest utrudniona. Metoda ta eliminuje nakładanie się tkanek i pozwala na ocenę całej piersi, a nie tylko podejrzanej zmiany. Badania wykazały, że zastosowanie techniki tomosyntezy pozwala na zwiększenie wykrywalności raka piersi. Ponadto tomosynteza zmniejsza ryzyko błędnego wykrycia zmiany, gdy w rzeczywistości ona nie występuje, czyli zmniejsza odsetek wyników tzw. fałszywie dodatnich.

Jak wygląda badanie z wykorzystaniem mammografii 3D?

Badanie mammografii 3D w swoim przebiegu nie różni się zbytnio od standardowej mammografii. Po wejściu do gabinetu należy rozebrać się od pasa w górę, a następnie podejść do aparatu. Osoba wykonująca badanie ułoży pierś na podstawce mammografu (aparatu diagnostycznego), a następnie opuści płytkę, spłaszczając pierś. Ucisk może powodować dyskomfort, ale jest on konieczny m.in. do zmniejszenia dawki promieniowania. W trakcie badania lampa rentgenowska będzie poruszać się po łuku względem pacjenta, co pozwoli na uzyskanie przekrojów całej piersi.

Jakie zmiany w piersi może wykryć mammografia z cyfrową tomosyntezą?

Mammografia cyfrowa 3D może wykryć takie same zmiany jak standardowa mammografia, jednak badanie to charakteryzuje się większym współczynnikiem ich wykrywania. Mammografia z tomosyntezą może wykryć zmianę ogniskową. Taka zmiana widoczna jest jako zagęszczenie, możliwe jest określenie jej kształtu, marginesu oraz gęstości względem otaczającej ją tkanki. Określenie tych cech pozwala na zakwalifikowanie zmiany jako łagodnej lub złośliwej, co wpływa z kolei na wybór metody leczenia. Badanie pozwala również na zaobserwowanie mikro- i makrozwapnień. Zwapnienia mogą być łagodne, niewymagające interwencji oraz złośliwe, które wymagają dalszej diagnostyki w postaci biopsji cienkoigłowej lub gruboigłowej.

Ile kosztuje mammografia 3D? Czy badanie może być refundowane przez NFZ?

Badanie może być refundowane, jeśli placówka ma podpisaną umowę z NFZ lub bierze udział w programach finansowanych z Funduszy Unii Europejskiej. Szczegóły takich akcji zazwyczaj znajdują się na stronie internetowej danej placówki lub dysponują nimi pracownicy rejestracji poradni. Najczęściej jednak za badanie trzeba zapłacić z własnej kieszeni. Mammografia 3D z tomosyntezą kosztuje od 100 do 250 zł. Na badanie zarówno wykonywane prywatnie, jak i nieodpłatnie należy uzyskać skierowanie od specjalisty, np. ginekologa lub onkologa.

Mammografia cyfrowa – wskazanie, przygotowanie do badania

Wskazaniem do wykonania mammografii 3D z tomosyntezą jest dalsza diagnostyka po wykryciu podejrzanej zmiany w zwykłej mammografii. U kobiet z rozpoznanym rakiem piersi metoda ta może być stosowana dla oceny wieloogniskowości, czyli sprawdzenia, czy rak powstaje w kilku miejscach. Mammografia z tomosyntezą stosowana jest również przy wykonywaniu biopsji, a także do oceny przedoperacyjnej. Istnieje też możliwość lub nawet konieczność bezpośredniego skierowania pacjentki na tomosyntezę z pominięciem mammografii klasycznej. Badanie powinno wykonywać się w pierwszej fazie cyklu miesiączkowego, po zakończonej miesiączce – ze względu na mniejszą bolesność piersi w tym okresie. W dniu badania nie należy używać kosmetyków, takich jak dezodoranty, kremy czy perfumy – ich drobinki mogą zostać uwidocznione na skanach, co utrudni ocenę obrazu. Przeciwwskazaniem do wykonania badania jest ciąża – jeśli kobieta nie ma stuprocentowej pewności, że nie jest w ciąży, to wcześniej powinna wykonać test ciążowy.

Mammografia 3D nie jest niestety częścią Narodowego Programu Profilaktyki Raka Piersi. W ramach tego programu można natomiast wykonać klasyczną mammografię. Program obejmuje kobiety między 50. a 69. rokiem życia, posiadające ubezpieczenie w NFZ, i polega na zapraszaniu ich na wykonywanie bezpłatnego badania raz na 2 lata. Wskazaniem do wykonywania mammografii co roku jest historia raka piersi w rodzinie bądź stwierdzenie w badaniach genetycznych mutacji w genach BRCA1 lub BRCA2.