Naukowcy opracowali test pozwalający zdiagnozować zespół chronicznego zmęczenia

Badanie krwi pozwoli wykryć zespół chronicznego zmęczenia

Diagnoza zespołu chronicznego zmęczenia (CFS, ang. Chronic Fatigue Syndrome), nazywanego też syndromem przewlekłego zmęczenia, jest skomplikowanym i zazwyczaj długim procesem, który wymaga wykluczenia innych możliwych przyczyn występowania niepokojących objawów u pacjenta. Dotychczas postawienie ostatecznego rozpoznania było trudne, ponieważ nie istniało żadne badanie, które jednoznacznie potwierdziłoby lub wykluczyło obecność tego schorzenia. Eksperci szacują, że aż około 90% osób zmagających się z CFS pozostaje niezdiagnozowanych i żyje bez wsparcia medycznego.

Niedawno zespół naukowców z Uniwersytetu Oksfordzkiego opracował narzędzie diagnostyczne, które może wkrótce umożliwić szybką i pewną diagnozę zespołu chronicznego zmęczenia. Korzystając z techniki znanej jako spektroskopia Ramana – specjalistycznego narzędzia analitycznego łączącego zaawansowaną spektroskopię ze sztuczną inteligencją – byli w stanie przeanalizować komórki krwi pochodzące od 98 osób, w tym od 61 pacjentów z CFS o różnym nasileniu choroby i od 37 zdrowych. Naukowcy skupili się szczególnie na jednojądrzastych komórkach krwi obwodowej (PBMC, ang. Peripheral Blood Mononuclear Cells) – badanie wykazało wyraźne różnice w aktywności PBMC pomiędzy pacjentami z omawianym schorzeniem a grupą kontrolną. Komórki te mogą więc potencjalnie służyć jako biomarker zespołu chronicznego zmęczenia.

Co dla pacjentów oznacza opracowanie testu na CFS?

Badanie opracowane przez brytyjskich naukowców pozwala z dużą dokładnością (bo wynoszącą aż 91%) rozróżnić osoby zdrowe i pacjentów z zespołem chronicznego zmęczenia. Dodatkowo może także pomóc określić postać schorzenia: od łagodnej poprzez umiarkowaną aż po ciężką (tu skuteczność wynosiła 84%). Autorzy omawianej pracy twierdzą, że wyniki te oznaczają, że prawdopodobnie już wkrótce postawienie diagnozy CFS będzie znacznie łatwiejsze niż do tej pory.

Zespół chronicznego zmęczenia – objawy

Zgodnie z kryteriami CDC (Centers for Disease Control and Prevention) oraz IACFS/ME (International Association for Chronic Fatigue Syndrome/Myalgic Encephalomyelitis), aby zdiagnozować zespół chronicznego zmęczenia, pacjent musi zgłaszać następujące objawy:

• Patologiczne zmęczenie – niewyjaśnione, uporczywe oraz nawracające fizyczne lub psychiczne zmęczenie, wyczerpanie, które znacznie zmniejsza poziom aktywności. Co ważne, nie jest ono wynikiem dużego wysiłku i nie ustępuje po odpoczynku. Trwa 6 miesięcy lub dłużej.
• Zaburzenia snu – bezsenność w nocy lub nadmierna senność w ciągu dnia, kłopoty z zaśnięciem, wybudzanie się w nocy.
• Problemy z koncentracją, dezorientacja.
• Bóle mięśni lub stawów niemające związku z urazem bądź stanem zapalnym, bez obrzęku czy zaczerwienienia.
• Bóle głowy, różnego typu i różnej intensywności.
• Nadwrażliwość na światło lub dźwięki.
• Osłabienie mięśni, ataksja (niezborność ruchowa).
• Kołatanie serca.
• Objawy grypopodobne, bóle gardła, powiększenie i bolesność węzłów chłonnych szyjnych lub pachowych. Mogą także pojawiać się: kaszel, płytki oddech, szumy uszne, suchość błon śluzowych.
• Czasami również: nudności, biegunki, zaparcia, bóle brzucha o niejasnej etiologii.

Pomimo istniejących kryteriów diagnoza CFS może być subiektywna, dlatego też konieczne jest staranne przeprowadzenie wywiadu medycznego oraz badania fizykalnego. Zazwyczaj niezbędne jest również wykonanie dodatkowych badań laboratoryjnych oraz obrazowych. W procesie diagnostycznym lekarz musi wykluczyć występowanie:

• infekcji (np. boreliozy, zakażenia wirusem HIV),
• chorób tarczycy (m.in. nadczynności i niedoczynności),
• schorzeń układu pokarmowego (w tym  zespołu jelita drażliwego – IBS),
• chorób układu nerwowego (np. stwardnienia rozsianego – SM czy chorób neurodegeneracyjnych takich jak choroba Alzheimera czy choroba Parkinsona),
• chorób układu krążenia (m.in. zaburzeń rytmu serca),
• chorób psychicznych (np. choroby afektywnej dwubiegunowej, schizofrenii, depresji – trzeba jednak pamiętać, że depresja może współtowarzyszyć CFS – dzieje się tak w 39–47% przypadków),
• uzależnień,
• chorób reumatologicznych (takich jak reumatoidalne zapalenie stawów – RZS, fibromialgia, toczeń rumieniowaty układowy).

Leczenie zespołu chronicznego zmęczenia

Leczenie zespołu chronicznego zmęczenia jest skomplikowane i wymaga podejścia wieloaspektowego. Ponieważ nie ma jednego specyficznego leku lub procedury, które mogą wyleczyć CFS, terapia skupia się na złagodzeniu objawów i poprawie jakości życia pacjenta. Może ona obejmować:

• farmakoterapię – leki przeciwdepresyjne (przede wszystkim z grup SSRI lub SNRI), leki przeciwbólowe (niesteroidowe leki przeciwzapalne – NLPZ), preparaty witaminowe (przede wszystkim zawierające witaminę B12, kwas foliowy, magnez, cynk, L-tryptofan czy L-karnitynę),
• psychoterapię – terapia może pomóc pacjentom w radzeniu sobie z różnymi stanami emocjonalnymi, w rozwiązywaniu problemów związanych z relacjami z innymi ludźmi czy w zmianie niekorzystnych wzorców zachowań,
• dbanie o właściwą higienę snu, dobrze zbilansowaną dietę, regularną aktywność fizyczną dostosowaną do możliwości pacjenta,
• wsparcie społeczne.