Ataksja – przyczyny, objawy, leczenie niezborności ruchowej
Mateusz Burak

Ataksja – przyczyny, objawy, leczenie niezborności ruchowej

Ataksja, inaczej niezborność ruchowa, to zaburzenie charakteryzujące się obniżoną koordynacją ruchów oraz kłopotami z utrzymaniem równowagi, spowodowane uszkodzeniem pewnych struktur układu nerwowego. Może być ono wrodzone bądź nabyte – wówczas może być jednym z objawów choroby o podłożu neurologicznym. Symptomy ataksji to przede wszystkim: wiotkość mięśni, drżenia mięśni, oczopląs, brak płynności ruchów, niemożność wykonywania precyzyjnych czynności, zaburzenia mowy, trudności z połykaniem. 

Czym jest ataksja? 

Termin ataksja oznacza obniżoną koordynację ruchów, problemy z utrzymaniem równowagi. Niezborność ruchowa przejawia się w trudnościach podczas podnoszenia przedmiotów, chodzenia czy wykonywania czynności codziennych. Dodatkowo ataksja móżdżkowa ma duży wpływ na problemy z mową, ruchami gałek ocznych oraz połykaniem płynów i pokarmów. 

Prezentowane zaburzenie koordynacji ruchów wynika z uszkodzenia struktur mózgu, rdzenia kręgowego lub nerwów, które zawiadują równowagą, koordynacją i napięciem mięśni.

Trudności w wykonywaniu zadań sekwencyjnych, problemy z mową, oddechem i organizacją ruchów wymagają różnicowania między dyspraksją a ataksją. Należy zaznaczyć, że rozpoznanie może postawić tylko lekarz na podstawie przeprowadzonych badań neurologicznych. 

Ataksja – przyczyny

Przyczyn ataksji może być wiele. Ataksja wrodzona może mieć podłoże genetyczne, źródła naukowe podają kilka możliwości przekazywania schorzenia w taki sposób. Przy dziedziczeniu w sposób recesywny mówi się o ataksji Friedreicha. Podobny charakter dziedziczenia występuje w przypadku niezwykle rzadkiego schorzenia, jakim jest zespół ataksja-teleangiektazja. U takich osób obserwuje się dysfunkcje unaczynienia gałki ocznej oraz skóry. Bardzo charakterystyczne jest również zwiększenie podatności na rozwój nowotworów, takich jak chłoniaki. W sytuacji, kiedy dziedziczenie następuje w sposób dominujący, mamy do czynienia z ataksją rdzeniowo-móżdżkową typu 1. Opisywane schorzenie może mieć także charakter nabyty. 

Ataksja nabyta może być wynikiem zatrucia lekami, guzów i nowotworów mózgu, nadużywania alkoholu, udarów mózgu czy urazów czaszkowo-mózgowych. Wśród przyczyn wymienia się także mózgowe porażenie dziecięce, niedobór witamin B12 i E, infekcje wirusem COVID-19. Niektóre źródła naukowe donoszą, że zakażenie wirusem HIV, borelioza, ospa wietrzna czy choroba Creutzfeldta-Jacoba także mogą wywoływać przejściowe lub utrwalone objawy ataksji. 

Polecane dla Ciebie

Ataksja – objawy

Do najbardziej charakterystycznych objawów ataksji zalicza się:

  • niezborność ruchów,
  • oczopląs, który utrudnia fiksację wzroku na określonym punkcie,
  • występowanie zaburzeń mowy pod postacią tzw. mowy skandowanej,
  • problemy z połykaniem – dysfagia,
  • występujące drżenia mięśni, które nasilają się wyraźnie przy próbie wykonywania precyzyjnych, zamierzonych ruchów,
  • wyraźnie obniżone napięcie mięśniowe,
  • trudności podczas ruchów mających naprzemienny charakter i szybkie tempo.

Osoba z ataksją wykazuje także problemy podczas wykonywania czynności złożonych. Zazwyczaj wymaga to dużego sekwencjonowania i dzielenia zadań na poszczególne etapy. 

 Ataksja móżdżkowa

Ataksja móżdżkowa jest rezultatem uszkodzenia struktury móżdżku. Objawy mogą być prezentowane w obrębie całego ciała lub tylko w jego części, np. po jednej stronie ciała. Charakterystyczne są wówczas drżenia oraz chód marynarski. 

Ataksja czuciowa

Ten rodzaj ataksji nie jest rezultatem bezpośredniego uszkodzenia móżdżku. Dochodzi tutaj do dysfunkcji połączeń nerwowych odpowiedzialnych za odbiór wrażeń zmysłowych, takich jak wibracja i propriocepcja. Bardzo charakterystyczne jest wówczas szybkie tracenie równowagi przy próbie Roomberga, a objawy są najwyraźniej zauważalne w kończynach dolnych. 

Ataksja – rozpoznanie

Postawienie rozpoznania wymaga bardzo wnikliwego procesu diagnostycznego. Poza wywiadem i badaniem fizykalnym wymagane jest zazwyczaj poszerzenie diagnostyki. W tym celu pacjent zostaje skierowany na obrazowanie struktur mózgu za pomocą rezonansu magnetycznego. Pozwala to bardzo precyzyjnie ustalić, który obszar i w jakim stopniu uległ uszkodzeniu. Na tej podstawie w korelacji z objawami klinicznymi można postawić rozpoznanie ataksji. W przypadku, gdy podobne schorzenia występowały w rodzinie, lekarz może zlecić wykonanie badań genetycznych. 

Ataksja – leczenie 

Ataksja wrodzona jest chorobą nieuleczalną. Nie ma obecnie żadnych preparatów farmakologicznych skutecznie leczących jej objawy. Istnieją niepotwierdzone, doświadczalne badania w kierunku zastosowania komórek macierzystych do łagodzenia symptomów uszkodzenia móżdżku i jego połączeń.

W przypadku ataksji nabytej sytuacja wydaje się prostsza. Zazwyczaj wystarczy odstawienie leków czy toksyn, które mogły spowodować drżenia i problemy z funkcjonowaniem móżdżku. Inaczej prezentuje się sytuacja w momencie, gdy objawy są rezultatem rozległego udaru czy też guza. 

Ataksja – rehabilitacja 

Rehabilitacja pacjentów z ataksją jest procesem długotrwałym, wymagającym systematyczności oraz dużych nakładów finansowych. Bardzo ważne jest podejście interdyscyplinarne ze względu na rozległy charakter zaburzeń. Pacjent powinien znajdować się pod opieką neurologopedy, gdyż występujące zaburzenia mowy, połykania i oddychania wymagają jego interwencji. Ocenę potrzeby ewentualnego zaopatrzenia ortopedycznego, plan terapii, dostosowanie otoczenia oraz wykorzystanie koncepcji metod neurofizjologicznych jest domeną fizjoterapeuty. To, co jest ważne w przypadku ataksji, to dzielenie zadań na etapy i stopniowe łączenie ich w coraz dłuższe sekwencje, zmuszanie do używania nowych strategii, które pozwolą pacjentowi osiągać kolejne umiejętności. 

W terapii zaburzeń ataktycznych bardzo często stosuje się także sprzęty i elementy zaopatrzenia ortopedycznego, które pomagają ustabilizować tułów i zmniejszyć obserwowane drżenia, chód na szerokiej podstawie. W tym celu stosuje się najczęściej różnego rodzaju kombinezony i ortezy dynamiczne tułowia i kończyn. Popularnymi i efektywnymi metodami fizjoterapeutycznymi są metoda Vojty, metoda Bobath, koncepcja MAES oraz metoda PNF.

Ze względu na przewlekły charakter opisywanego schorzenia, istnieje bardzo duże ryzyko problemów związanych ze zdrowiem psychicznym. Dlatego też poleca się osobom z ataksją opiekę psychologiczną. Psychoterapia pomaga niejednokrotnie w osiągnięciu motywacji do ćwiczeń i unikaniu spadków formy spowodowanych okresami pogorszenia stanu zdrowia. 
  1. Koshy B., Oommen S. P., Jasper S. i in., Development and dysmorphism in Joubert syndrome — short case series from India, „J Trop Pediatr” 2010, nr 56, s. 209–212.
  2. Van Gaalen J., Van de Warrenburg B. P., A practical approach to late-onset cerebellar ataxia: putting the disorder with lack of order into order, „Pract Neurol” 2012, nr 12, s. 14–24.
  3. Whelan H. T., Verma S., Guo Y. i in., Evaluation of the child with acute ataxia: a systematic review, „Pediatr Neurol” 2013, nr 49, s. 15–24.
  4. Fogel B. L., Lee H., Deignan J. L. i in., Exome sequencing in the clinical diagnosis of sporadic or familial cerebellar ataxia, „JAMA Neurol” 2014, nr 71, s. 1237–1246.
  5. Zeigelboim B. S., Teive H. A., Santos R. S. i in., Audiological evaluation in spinocerebellar ataxia, „Codas” 2013, nr 25, s. 351–357.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Jak powstaje nowotwór?

    Nowotwory są główną przyczyną zgonów na świecie. Szacuje się, że w Polsce choruje na nie ponad milion osób, a ok. 100 tys. umiera. Niestety, statystyki te z roku na rok są coraz mniej optymistyczne. Jak powstaje nowotwór? Czy da się zapobiec jego rozwojowi?

  • Gorączka plamista Gór Skalistych – przyczyny, objawy, leczenie

    Dla przeciętnego Polaka gorączka plamista Gór Skalistych brzmi niezwykle egzotycznie. Nie da się ukryć, że choroba w Polsce jest bardzo rzadko spotykana. Zagrożenie jest jednak realne, zwłaszcza dla osób, które podróżują do Stanów Zjednoczonych.

  • Zatrucie nikotynowe – objawy, leczenie przedawkowania

    Objawy zatrucia nikotyną zależne są głównie od liczby wypalonych papierosów. Uznaje się, że aby doszło do wystąpienia zatrucia nikotynowego, konieczne jest przyjęcie w krótkim czasie ok. 4-8 mg nikotyny. Podstawą oczyszczania organizmu z nikotyny jest oczywiście rzucenie palenia papierosów. Większość nikotyny dostarczanej wraz z wypalanym papierosem wydalana jest niemal natychmiastowo przez nerki.

  • WZW C – przyczyny, objawy, czynniki ryzyka wirusowego zapalenia wątroby typu C

    Wirusowe zapalenie wątroby typu C (HCV) to choroba wywołana przez wirusa zapalenia wątroby typu C. Choroba ta jest często nazywana „cichym zabójcą”, ponieważ wczesne stadium infekcji często nie daje objawów, a osoba zakażona może przez wiele lat nie wiedzieć, że jest chora. Wirusowe zapalenie wątroby typu C może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak marskość wątroby, rak wątrobowokomórkowy i niewydolność wątroby, jeśli nie zostanie zdiagnozowane i leczone na czas. Objawy wirusowego zapalenia wątroby typu C mogą obejmować zmęczenie, utratę apetytu, nudności i wymioty, bóle brzucha, ciemny mocz, żółtaczkę, świąd skóry czy bóle stawów.

  • Perforacja jelita – przyczyny, objawy, leczenie

    Perforacja jelita to bardzo poważne schorzenie, które wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej. Nieleczone może doprowadzić do śmierci. Jak rozpoznać przedziurawione jelito i co jest jego przyczyną? Jak wygląda leczenie i czy może się objeść bez interwencji chirurga?

  • Chłoniak – objawy, leczenie, rokowania i rodzaje nowotworu układu chłonnego

    Chłoniakiem określa się nieprawidłowy rozrost tkanki limfatycznej. Jednoznaczne wyjaśnienie pochodzenia chłoniaków i przyczyn ich występowania nadal pozostaje wyzwaniem dla współczesnej medycyny. Podstawą leczenia wszystkich rodzajów chłoniaków jest chemioterapia.

  • By-passy, czyli pomostowanie aortalno-wieńcowe – na czym polega ten zabieg?

    Pojęcie by-passów, używane często w środowisku medycznym, nadal nie jest do końca jasne dla reszty społeczeństwa. Pomostowanie aortalno-wieńcowe umożliwia doprowadzenie krwi do serca, co jest szczególnie istotne w przypadku m.in. zablokowania tętnic wieńcowych przez blaszki miażdżycowe.

  • Jak odchudzić dziecko? Praktyczne porady dietetyka

    Statystyki w kwestii nadwagi i otyłości u dzieci i młodzieży pogarszają się z roku na rok. Coraz więcej dzieci w Polsce boryka się ze zbyt wysoką masą ciała. Jako rodzice chcemy jak najlepiej dla swoich pociech, dlatego zaczynamy wyszukiwać informacje dotyczące odchudzania dzieci. Jak poradzić sobie z nadwagą lub otyłością dziecka? Jakie kroki warto podjąć w tym kierunku? I ostatnie – czy dzieci powinno się odchudzać?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij