Ataksja – przyczyny, objawy, leczenie niezborności ruchowej
Mateusz Burak

Ataksja – przyczyny, objawy, leczenie niezborności ruchowej

Ataksja, inaczej niezborność ruchowa, to zaburzenie charakteryzujące się obniżoną koordynacją ruchów oraz kłopotami z utrzymaniem równowagi, spowodowane uszkodzeniem pewnych struktur układu nerwowego. Może być ono wrodzone bądź nabyte – wówczas może być jednym z objawów choroby o podłożu neurologicznym. Symptomy ataksji to przede wszystkim: wiotkość mięśni, drżenia mięśni, oczopląs, brak płynności ruchów, niemożność wykonywania precyzyjnych czynności, zaburzenia mowy, trudności z połykaniem. 

Czym jest ataksja? 

Termin ataksja oznacza obniżoną koordynację ruchów, problemy z utrzymaniem równowagi. Niezborność ruchowa przejawia się w trudnościach podczas podnoszenia przedmiotów, chodzenia czy wykonywania czynności codziennych. Dodatkowo ataksja móżdżkowa ma duży wpływ na problemy z mową, ruchami gałek ocznych oraz połykaniem płynów i pokarmów. 

Prezentowane zaburzenie koordynacji ruchów wynika z uszkodzenia struktur mózgu, rdzenia kręgowego lub nerwów, które zawiadują równowagą, koordynacją i napięciem mięśni.

Trudności w wykonywaniu zadań sekwencyjnych, problemy z mową, oddechem i organizacją ruchów wymagają różnicowania między dyspraksją a ataksją. Należy zaznaczyć, że rozpoznanie może postawić tylko lekarz na podstawie przeprowadzonych badań neurologicznych. 

Ataksja – przyczyny

Przyczyn ataksji może być wiele. Ataksja wrodzona może mieć podłoże genetyczne, źródła naukowe podają kilka możliwości przekazywania schorzenia w taki sposób. Przy dziedziczeniu w sposób recesywny mówi się o ataksji Friedreicha. Podobny charakter dziedziczenia występuje w przypadku niezwykle rzadkiego schorzenia, jakim jest zespół ataksja-teleangiektazja. U takich osób obserwuje się dysfunkcje unaczynienia gałki ocznej oraz skóry. Bardzo charakterystyczne jest również zwiększenie podatności na rozwój nowotworów, takich jak chłoniaki. W sytuacji, kiedy dziedziczenie następuje w sposób dominujący, mamy do czynienia z ataksją rdzeniowo-móżdżkową typu 1. Opisywane schorzenie może mieć także charakter nabyty. 

Ataksja nabyta może być wynikiem zatrucia lekami, guzów i nowotworów mózgu, nadużywania alkoholu, udarów mózgu czy urazów czaszkowo-mózgowych. Wśród przyczyn wymienia się także mózgowe porażenie dziecięce, niedobór witamin B12 i E, infekcje wirusem COVID-19. Niektóre źródła naukowe donoszą, że zakażenie wirusem HIV, borelioza, ospa wietrzna czy choroba Creutzfeldta-Jacoba także mogą wywoływać przejściowe lub utrwalone objawy ataksji. 

Powiązane produkty

Ataksja – objawy

Do najbardziej charakterystycznych objawów ataksji zalicza się:

  • niezborność ruchów,
  • oczopląs, który utrudnia fiksację wzroku na określonym punkcie,
  • występowanie zaburzeń mowy pod postacią tzw. mowy skandowanej,
  • problemy z połykaniem – dysfagia,
  • występujące drżenia mięśni, które nasilają się wyraźnie przy próbie wykonywania precyzyjnych, zamierzonych ruchów,
  • wyraźnie obniżone napięcie mięśniowe,
  • trudności podczas ruchów mających naprzemienny charakter i szybkie tempo.

Osoba z ataksją wykazuje także problemy podczas wykonywania czynności złożonych. Zazwyczaj wymaga to dużego sekwencjonowania i dzielenia zadań na poszczególne etapy. 

 Ataksja móżdżkowa

Ataksja móżdżkowa jest rezultatem uszkodzenia struktury móżdżku. Objawy mogą być prezentowane w obrębie całego ciała lub tylko w jego części, np. po jednej stronie ciała. Charakterystyczne są wówczas drżenia oraz chód marynarski. 

Ataksja czuciowa

Ten rodzaj ataksji nie jest rezultatem bezpośredniego uszkodzenia móżdżku. Dochodzi tutaj do dysfunkcji połączeń nerwowych odpowiedzialnych za odbiór wrażeń zmysłowych, takich jak wibracja i propriocepcja. Bardzo charakterystyczne jest wówczas szybkie tracenie równowagi przy próbie Roomberga, a objawy są najwyraźniej zauważalne w kończynach dolnych. 

Ataksja – rozpoznanie

Postawienie rozpoznania wymaga bardzo wnikliwego procesu diagnostycznego. Poza wywiadem i badaniem fizykalnym wymagane jest zazwyczaj poszerzenie diagnostyki. W tym celu pacjent zostaje skierowany na obrazowanie struktur mózgu za pomocą rezonansu magnetycznego. Pozwala to bardzo precyzyjnie ustalić, który obszar i w jakim stopniu uległ uszkodzeniu. Na tej podstawie w korelacji z objawami klinicznymi można postawić rozpoznanie ataksji. W przypadku, gdy podobne schorzenia występowały w rodzinie, lekarz może zlecić wykonanie badań genetycznych. 

Ataksja – leczenie 

Ataksja wrodzona jest chorobą nieuleczalną. Nie ma obecnie żadnych preparatów farmakologicznych skutecznie leczących jej objawy. Istnieją niepotwierdzone, doświadczalne badania w kierunku zastosowania komórek macierzystych do łagodzenia symptomów uszkodzenia móżdżku i jego połączeń.

W przypadku ataksji nabytej sytuacja wydaje się prostsza. Zazwyczaj wystarczy odstawienie leków czy toksyn, które mogły spowodować drżenia i problemy z funkcjonowaniem móżdżku. Inaczej prezentuje się sytuacja w momencie, gdy objawy są rezultatem rozległego udaru czy też guza. 

Ataksja – rehabilitacja 

Rehabilitacja pacjentów z ataksją jest procesem długotrwałym, wymagającym systematyczności oraz dużych nakładów finansowych. Bardzo ważne jest podejście interdyscyplinarne ze względu na rozległy charakter zaburzeń. Pacjent powinien znajdować się pod opieką neurologopedy, gdyż występujące zaburzenia mowy, połykania i oddychania wymagają jego interwencji. Ocenę potrzeby ewentualnego zaopatrzenia ortopedycznego, plan terapii, dostosowanie otoczenia oraz wykorzystanie koncepcji metod neurofizjologicznych jest domeną fizjoterapeuty. To, co jest ważne w przypadku ataksji, to dzielenie zadań na etapy i stopniowe łączenie ich w coraz dłuższe sekwencje, zmuszanie do używania nowych strategii, które pozwolą pacjentowi osiągać kolejne umiejętności. 

W terapii zaburzeń ataktycznych bardzo często stosuje się także sprzęty i elementy zaopatrzenia ortopedycznego, które pomagają ustabilizować tułów i zmniejszyć obserwowane drżenia, chód na szerokiej podstawie. W tym celu stosuje się najczęściej różnego rodzaju kombinezony i ortezy dynamiczne tułowia i kończyn. Popularnymi i efektywnymi metodami fizjoterapeutycznymi są metoda Vojty, metoda Bobath, koncepcja MAES oraz metoda PNF.

Ze względu na przewlekły charakter opisywanego schorzenia, istnieje bardzo duże ryzyko problemów związanych ze zdrowiem psychicznym. Dlatego też poleca się osobom z ataksją opiekę psychologiczną. Psychoterapia pomaga niejednokrotnie w osiągnięciu motywacji do ćwiczeń i unikaniu spadków formy spowodowanych okresami pogorszenia stanu zdrowia. 
  1. Koshy B., Oommen S. P., Jasper S. i in., Development and dysmorphism in Joubert syndrome — short case series from India, „J Trop Pediatr” 2010, nr 56, s. 209–212.
  2. Van Gaalen J., Van de Warrenburg B. P., A practical approach to late-onset cerebellar ataxia: putting the disorder with lack of order into order, „Pract Neurol” 2012, nr 12, s. 14–24.
  3. Whelan H. T., Verma S., Guo Y. i in., Evaluation of the child with acute ataxia: a systematic review, „Pediatr Neurol” 2013, nr 49, s. 15–24.
  4. Fogel B. L., Lee H., Deignan J. L. i in., Exome sequencing in the clinical diagnosis of sporadic or familial cerebellar ataxia, „JAMA Neurol” 2014, nr 71, s. 1237–1246.
  5. Zeigelboim B. S., Teive H. A., Santos R. S. i in., Audiological evaluation in spinocerebellar ataxia, „Codas” 2013, nr 25, s. 351–357.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Wirus hMPV – jakie są objawy zakażenia? Kto jest szczególnie narażony? Jak leczyć?

    Zimowe miesiące to okres wzmożonego ryzyka chorób układu oddechowego, który często nazywany jest sezonem wysokim. Ostatnio coraz częściej mówi się o wirusie hMPV, szczególnie w Chinach. Od kilkunastu godzin temat ten zyskuje na znaczeniu również w Europie – pierwsze przypadki infekcji wirusem wykryto w Portugalii.

  • Mykoplazma u dzieci i dorosłych – przyczyny, objawy, leczenie

    Mykoplazma to popularne określenie zakażenia wywołanego przez bakterię Mycoplasma pneumoniae, które dotyka głównie dzieci i młodzieży. Jego objawy dotyczą najczęściej górnych dróg oddechowych, ale infekcja może też mieć postać zapalenia płuc (mykoplazmatyczne zapalenie płuc).

  • Gradówka – co to jest i jak wygląda? Przyczyny, objawy, leczenie

    Gradówka jest jednym z najczęściej występujących schorzeń okulistycznych i dotyka osoby w różnym wieku. Jakie są przyczyny i objawy gradówki? Jakie mogą być konsekwencje dla zdrowia, jeśli nie jest odpowiednio leczona?

  • Grypa typu B – objawy, leczenie, możliwe powikłania

    Grypa typu B to sezonowa infekcja wirusowa, która często atakuje w miesiącach jesienno-zimowych. Charakteryzuje się nagłym początkiem, wysoką gorączką, bólem mięśni i osłabieniem, które mogą znacząco wpływać na codzienne funkcjonowanie. Chociaż większość przypadków przebiega łagodnie, nieleczona grypa typu B może prowadzić do groźnych powikłań, takich jak zapalenie płuc czy zaostrzenie chorób przewlekłych. Dowiedz się, jak rozpoznać objawy, skutecznie leczyć infekcję i minimalizować ryzyko komplikacji.

  • Ptasia grypa – przyczyny, objawy u ludzi, leczenie

    Ptasia grypa to zakaźna choroba wirusowa wywoływana przez różne szczepy wirusa grypy typu A, które naturalnie występują w populacjach ptaków. Wirusy te mogą przenosić się między ptakami, a w określonych przypadkach mogą zakażać także inne gatunki, w tym ludzi.

  • Grypa w ciąży – zagrożenia, objawy, leczenie i profilaktyka

    Grypa oraz inne infekcje wirusowe często wywołują niepokój u kobiet będących w ciąży. Zakażenie wirusem grypy u osób dorosłych przebiega zwykle dosyć łagodnie, jednakże w przypadku kobiet ciężarnych choroba może mieć cięższy przebieg oraz negatywnie wpływać na dziecko. Z tego względu w rekomendacjach lekarzy ginekologów kładzie się nacisk przede wszystkim na profilaktykę i ochronę przyszłych mam przed zakażeniem grypą, aby uniknąć poważnych powikłań.

  • Pluskwa domowa – jak wyleczyć jej ugryzienie? Jak zwalczać?

    Pluskwa domowa to niewielki owad pasożytniczy, który żywi się krwią ssaków, w tym przede wszystkim ludzi. Ze względu na swój tryb życia i sposób odżywiania owady te zyskały miano jednych z najbardziej uciążliwych pasożytów w środowisku domowym. Pozbycie się pluskiew jest niezwykle trudne, ponieważ owady te potrafią przetrwać w trudnych warunkach i mają zdolność do ukrywania się w najmniejszych szczelinach. Często problem pluskiew zostaje wykryty dopiero po pojawieniu się ugryzień, które mogą być źródłem silnego świądu oraz innych reakcji skórnych.

  • Grypa typu A – objawy, przebieg, leczenie, powikłania

    Grypa typu A to jedna z najczęściej występujących odmian wirusa grypy, która charakteryzuje się dużą zdolnością do mutacji i rozprzestrzeniania się w populacji. Jest to choroba sezonowa, która co roku dotyka miliony ludzi na całym świecie, niejednokrotnie wywołując epidemie lub pandemie. Objawy grypy typu A często pojawiają się nagle i mogą mieć poważne konsekwencje dla zdrowia, zwłaszcza u osób starszych, dzieci oraz osób z obniżoną odpornością. W artykule przedstawiamy charakterystyczne objawy grypy typu A, jej przebieg, metody leczenia oraz możliwe powikłania, które mogą wystąpić w wyniku niewłaściwego lub opóźnionego leczenia. Dowiesz się także, jak zapobiegać tej chorobie i dlaczego szczepienia odgrywają kluczową rolę w ochronie przed wirusem.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.